Elektromanyetik Kirliliğe Neden Olan Teknolojik Cihazların Bilinçli Kullanılmasına Yönelik Farkındalıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 853 - 871, 31.12.2024

Arefe Yurttaş , Eda Erdaş Kartal , Alaettin Yurttaş

https://doi.org/10.38155/ksbd.1388478

Öz

Araştırma da ortaokul öğrencilerinin elektromanyetik kirliliğe sebep olan cihazların kullanımına yönelik farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu toplam 443 ilköğretim ikinci kademe öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma nicel araştırma desenlerinden nedensel karşılaştırma desenine göre yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak ise Köklükaya ve Selvi (2015) tarafından geliştirilen ‘Elektromanyetik Kirliliğe Sebep Olan Teknolojik Cihazların Bilinçli Kullanımına İlişkin Farkındalık Ölçeği’ kullanılmıştır. Ölçeğin bu çalışmada Cronbach-Alfa iç tutarlılık katsayısı .78 olarak hesaplanmıştır. Çalışmada elde edilen verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmış, veriler t-testi ve tek yönlü varyans analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre öğrencilerin elektromanyetik kirliliğe neden olan teknolojik cihazların kullanımına yönelik farkındalıklarının sınıf düzeyi, günlük teknolojik cihazları kullanma süresi, okulun bulunduğu yer, baz istasyonu görme durumu, çevre etkinliklerine katılma değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Diğer taraftan öğrencilerin elektromanyetik kirliliğe neden olan teknolojik cihazların kullanımına yönelik farkındalıklarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

çevre, elektromanyetik kirlilik, ortaokul öğrencileri, teknolojik cihaz, farkındalık

Kaynakça

• Akdağ, T., Sarıyıldız, L. (2012). Elektromanyetik alanlara maruziyet sonrası gözlenen bazı biyokimyasal değişiklikler. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 34(4), 534-539. http://dx.doi.org/ 10.7197/1305-0028.1336
• Akça, B., Coşkun, Ö. (2016). Bir elektrik firması çalışanları üzerindeki elektromanyetik alanın olası etkilerinin istatistiksel olarak değerlendirilmesi. Journal of Engineering Sciences and Desing, 4(3), 203-214. http://dx.doi.org/10.21923/jesd.01691
• Avcı, U. (2020). Yüksek frekanslı elektromanyetik radyasyon ve bitki gelişimi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1(1), 68-73.
• Bayram, O. (2017). Elektromanyetik ışınım ve insan sağlığına etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (31. Baskı). Pegem Akademi.
• Çelik, B. (2019). Bursa uludağ üniversitesi mühendislik fakültesi binalarında elektromanyetik kirlilik haritasının oluşturulması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi.
• Çerezci, O. (2012). Elektromanyetik kirlilik. A. Türkkan (Eds.), Elektromanyetik Alan ve Sağlığa Etkileri içinde (ss.11-21). Özsan Matbaacılık.
• Çerezci, O., Yener, Ş. Ç. (2016, Kasım 4-6). Çevremizdeki elektromanyetik kirlilik ve sağlığımıza etkileri (1137-1147). International Symposium on Environment and Morality, Antalya, Türkiye.
• Çolak, S., Timur, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların kullanımına ilişkin farkındalıklarının incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 34-50.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö., & İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi. Current Research in Education, 2(3), 130-148.
• Dilek, B. (2014). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi merkez kampüs alanının elektromanyetik kirlilik haritasının çıkarılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Dizdar, A., Dizdar, E., & Dizdar, Ç. (2019). Küresel çevre problemleri (Erişim tarihi: 27.10.2021).https://www.cloudsdomain.com/uploads/dosya/41654.pdf#page=32’den alınmıştır.
• Dolu, G.., Ürek, H. (2015). Are graduate students sufficiently aware of “environmental and electromagnetic pollution”?. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 165-183.
• Dökmeci, A. H., Aksan, Ö. (2019). Çorlu devlet hastanesindeki elektromanyetik alanların (EMA) sağlık çalışanlarına olası sağlık etkileri. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Degisi, 3(1), 53-61. http://doi.org/10.33720/kisgd.484530
• Düzgün, S. (2009). Elektromanyetik alanların insan sağlığı üzerindeki zararlı etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi.
• Erdoğan, G., Yalçın, F.S., & Telli, S. (2019). Ortaokul öğrencileri elektromanyetik kirliliği tanıyor mu?. Kastamonu Education Journal, 27(3), 969-979. http://doi.org/10.24106/kefdergi.2213
• Ermol, C. (2008). 900 ve 1800 mhz mobil telefonların oluşturduğu elektromanyetik alanın tendon iyileşmesine etkisi: ratlarda deneysel çalışma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Gökçe, N., Erdoğan, B. M., Yatmaz, A. K., Avaroğlu., N., & Çok., Y. (2021). Okul öncesi dönem çocuklarının covid-19 salgın süreci ve etkilerine ilişkin görüşleri. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 101-113. http://doi.org/10.52974/jena.936048
• Greenberg, E. (2010). An activist’s journey to raise awareness about electromagnetic pollution, 19 (4). 56-65. Explore Publication.
• Güçlü, G. G. (2011). 50 hz elektromanyetik alanlar ve biyolojik etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Güler, H., Şahinkayası, Y., & Şahinkayası, H. (2017). İnternet ve mobil teknolojilerin yaygınlaşması: fırsatlar ve sınırlılıklar. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 186-207. https://doi.org/10.31834/kilissbd.341511
• Güler, G., Seyhan, N., & Arıcıoğlu, A. (2006). Effects of static and 50 Hz alternating electric fields on superoxide dismutase activity and TBARS levels in guinea pigs. Gen Physiol Biophys, 25, 177–193.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni insan ve insanlar, Evren Yayınevi, 10. Basım, 106-114 s., İstanbul.
• Kaya, D. Z. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının elektromanyetik kirlilik çevre sorununa yönelik başarılarının ve farkındalıklarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri: Kavramlar, teknikler ve ilkeler (28. baskı). Nobel Yayınevi.
• Kenar, İ., Turgut, S., & Gökalp, M. S. (2014). Öğretmen adaylarının elektromanyetik kirlilik farkındalıklarının belirlenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama, 10(4), 1077-1090.
• Köklükaya, N. (2013). Öğrencilerin elektromanyetik kirliliğe sebep olan bazı teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık düzeylerinin incelenmesi ve geliştirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Köklükaya, A. N., Selvi, M. (2015). Elektromanyetik kirliliğe sebep olan teknolojik cihazların bilinçli kullanımına ilişkin farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 105-121.
• Köklükaya, A, N., Güven-Yıldırım, E., & Selvi, M. (2015). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının elektromanyetik kirliliğe ilişkin görüşlerinin belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (2), 0-0. https://doi.org/10.19171/uuefd.43295
• Köklükaya, A. N., Güven-Yıldırım, E., & Selvi, M. (2017). The relationship between pre-service teachers’ awareness levels of electromagnetic pollution and other environmental problems. Eurasian Journal of Educational Research, 67, 17-35 http://doi.org/10.14689/ejer.2017.67.2.
• Moulton Howe, L. (2008). Growing concern about electromagnetic pollution and cell phones. Retrieved September 05, 2012, from http://www.earthfiles.com/subscription.php?accesscheck=%2Fnews.php.
• Miller, H., Shaw, S. , (2001), Geographic ınformation systems for transportation principles and applications. England: Oxford University-Press.
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W., & Barret, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: use and interpretation (2.baskı). Psychology Press.
• Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,27(27), 125-138.
• Renk, P. (2017). Sınıf öğretmenlerinin elektromanyetik kirlilik farkındalıklarının belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Roda-Murillo, O., Roda-Moreno, J.A., Pascual-Morenilla, M.T, Guirao-Pineyro, M., Arrebola-Nacle, F., Morente-Chiquero, J.A, Casanova-Llivina J.A., & Lopez-Soler, M. (2005). Effects of low-frequency magnetic fields on different parameters of embryo of gallus domesticus. Electromagnetic Biology and Medicine, 24, 55–62. http://doi.org/10.1081/JBC-200055063
• Sayi, B. C. (2020). Bayburt ili demirözü ilçesi beşpınar beldesi'nin elektromanyetik kirlilik yönünden incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Sarıgöz, O., Karakuş, A., & İrak, K. (2012). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin elektromanyetik kirlilik ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 1-8.
• Seyhan, N. (2010). Elektromanyetik kirlilik ve sağlımız. Nöropsikiyatri Dergisi, 47(2), 158-161. https://doi.org/10.4274/npa.5661
• Sevgi, L. (2013). Teknoloji, toplum ve sağlık: cep telefonları ve elektromanyetik kirlilik tartışmaları. (Erişim Tarihi: 22.12.2021). https://www.emo.org.tr/ekler/e73a9a0d37efb96_ek.pdf’den alınmıştır.
• Sönmez, V., Alacapınar, F. G. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri(5. baskı). Anı Yayıncılık.
• Sandström, M. et al. (1998). Subjective symptoms among mobile phone users in Sweden and Norway, a Swedish–Norwegian epidemiological study; Bioelectromagnetic Society, Tampa.
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson Education.
• Tezbaşaran, A. A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Timur, S., Yılmaz, Ş., & Timur. B. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 191-203).
• Türkkan, A., Pala, K. (2009). Çok düşük frekanslı elektromanyetik radyasyon ve sağlık etkileri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 14(2).
• Yakıncı, Z. D. (2016). Elektromanyetik alanın insan sağlığı üzerindeki etkileri. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 4(2), 44-54.
• Yalçın, A., Saygın, M. (2016). Elektromanyetik alanların üreme sistemi üzerine etkileri. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 4(2), 105-124. https://doi.org/10.21923/jesd.95457
• Yalçın, P., Karenoğulları, T., & Yalçın, S. A. (2018). Öğretmenlerin radyasyon kavramına karşı tutum ve bilgilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 43(194).
• Yurttaş, A., Erdaş-Kartal, E. (2021). İlkokul öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 32-51.