Okul Öncesi Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme İle Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 729 - 749, 20.10.2020

Arife Baş , Yemliha Coşkun

https://doi.org/10.33437/ksusbd.711270

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı; okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ile tükenmişlik düzeylerinin cinsiyete ve görev süresine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırmada, öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeylerini ölçmek için Kartal (2003) tarafından geliştirilen “Örgütsel Sosyalleşme Ölçeği”, tükenmişlik düzeylerini ölçmek için Ergin (1992) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Maslach Tükenmişlik Envanteri” kullanılmıştır. Örneklem evrenden kademeli örnekleme yöntemiyle random (tesadüfî) olarak belirlenmiş ve araştırma 210’u kadın 20’si erkek olmak üzere toplam 230 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistiklerin yanında Kruskal Wallis testi, Mann-Whitney U testi ve değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ile tükenmişlik düzeyleri arasında ters yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu sonuca göre örgütsel sosyalleşme düzeyi yükseldikçe, tükenmişlik düzeyi azalmaktadır. Bunların yanı sıra okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme ve tükenmişlik düzeylerinin her ikisinin de orta düzeyde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Öğretmenleri, Örgütsel Sosyalleşme, Tükenmişlik

The Examination Of The Relationship Between Organizational Socialization And Burnout Levels Of Preschool Teachers

Öz

The main purpose of this research is to determine the relationship between organizational socialization and burnout levels of preschool teachers. For this purpose, it has been examined whether the levels of organizational socialization and burnout of preschool teachers differ according to gender and duration of duty. Within the study in order to determine the level of teachers’ organizational socialization “Organizational Socialization Survey” developed by Kartal (2003) and “Maslach Burnout Inventory” adapted to Turkish by Ergin (1992) were used as data collection tools. The sample was randomly selected from the universe by graded sampling method and the study was conducted with 230 teachers, 210 of whom were female and 20 were male. In the analysis of the data frequency, among descriptive statistics such as mean, Kruskal Wallis, Mann Whitney U and standard deviation to determine the relationship between variables Pearson's correlation coefficient was used. As a result of the study, a significant negative correlation was found between organizational socialization and burnout levels of preschool teachers. According to this result, as organizational socialization level increases, burnout level decreases. In addition, the levels of organizational socialization and burnout of preschool teachers were both moderate.

Anahtar Kelimeler

Preschool teachers, Organizational Socialization, Burnout

Kaynakça

• Akıncı, Zeki (2002). “Turizm Sektöründe İş Gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler (Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama)”, Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, No: 4, November, ss. 1-25.
• Akkurt, Zeynep (2008). Okul Öncesi Öğretmenlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (İstanbul-Pendik Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Balcı, Ali (2000). Örgütsel Gelişme, Geliştirme, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Balcıoğlu, İbrahim- Memetali, Seyfi- Rozant, Rakel (2008). “Tükenmişlik Sendromu”, Dirim Tıp Gazetesi, Sayı: 83, ss. 99-104.
• Başaran, İbrahim E. (2000). Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Celep, Cevat (2014). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Adanma. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Creswell, John W. (2013). Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (Çev. Ed. Demir, S. B.), Eğiten Kitap, Ankara.
• Çalışkan, İsenbike G. (2009). Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşmelerinin Okul Yöneticilerinin Liderlik Tarzlarına İlişkin Algılarına Göre İncelenmesi Özel Eğitim Öğretmenleri Örneği (Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çapar, Dilek (2007). İlköğretim Okulu Sınıf ve Branş Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri (Antalya İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çelik, Vehbi (1998). “Alan Dışından Gelen Sınıf Öğretmenlerinin Sosyalizasyonu”, Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt. 4, Sayı: 14, ss. 191-208.
• Çetin, Cemile & Kurban, Pınar (2016). Tükenmişlik ve Örgütsel Sosyalleşme İlişkisi-Kıdemi 0-2 Yıl Olan Memur Çalışanlar Örneklemi-, 20. Ulusal Ergonomi Kongresi, 26-28 Eylül 2014, Ankara.
• Çolakoğlu, İbrahim (2014). Ortaokullarda Görev Yapan Müzik Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi–Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, İstanbul.
• Dalkılıç, Olga S. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu (Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Demirer, Sibel (2014). Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme ve Özdeşleşme Düzeyleri İle Birlikte Çalışma Yeterlikleri Arasındaki İlişki (Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Elci, Devrim (2008). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erdoğan, Ufuk (2012). İlköğretim Okullarının Bürokratik Yapıları İle Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri Arasındaki İlişki (Malatya İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Ergin, Canan (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ertürk, Müge (2012). Özel ve Devlet Okullarında Çalışan Okul Öncesi Öğretmenlerin Demografik Değişkenlere Bağlı Olarak Mesleki Tükenmişlik ve Anksiyete Düzeylerinin Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güney, Salih (2011). “Örgütsel Davranış”, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Güneş, Çiğdem (2014). Teacher Burnout and Organizational Socialization: The Case Of Efl Teachers In Turkey (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gürbüz, Zehra (2008). Kars İlinde Görevli Okul Öncesi Öğretmenlerinin İş Tatmin Düzeyleri ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Izgar, Hüseyin (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Burnout), Nedenleri ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Orta Anadolu Örneği) (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kaçmaz, Nazmiye (2005). “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı: 68, ss. 29-32.
• Karadağ, Tuba F. (2011). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri (Elazığ İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Karasar, Niyazi (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Kartal, Sadık (2003). İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri (Ankara İli Örneği) (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kartal, Sadık (2005). “İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşmeleri (Ankara İli Örneği)”, Ege Eğitim Dergisi, Cilt. 2, Sayı: 6, ss. 99-112.
• Kartal, Sadık (2007). Eğitimde Örgütsel Sosyalleşme, Maya Akademi Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kartal, Sadık (2008). “Eğitim Çalışanlarının Örgütsel Sosyalleşmelerinde İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Katkıları ve İki Örnek Olay”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt. 15, Sayı: 9, Bahar, ss. 75-88.
• Koralay, Fatma D. (2014). İlkokulda Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi (Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Louis, Meryl R. (1980). “Surprise and Sense Making: What Newcomers Experience in Entering Unfamiliar Organizational Settings”, Administrative Science Quarterly, Vol. 2, No: 25, Jun, ss. 226-251.
• Maslach, Christina & Jackson, Susan E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour”, No: 2, ss. 99-113.
• Maslach, Christina & Zimbardo, Philip G. (1982). Burnout-The Cost of Caring, Englewood Cliffs, New Jersey.
• MEB (2014). “Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği”, Resmi Gazete, No: 29072, ss. 1-24.
• Mutlu, Bakile (2008). İstanbul Ortaöğretim Okullarında Okul Kültürü ve Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşmeleri (Yüksek Lisans Tezi), Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkan, Yasemin (2005). Örgütsel Sosyalleşme Sürecinin Öğretmenlerin Örgüte Bağlılıklarına Etkisi (Ordu İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Solmuş, Tarık (2004). İş Yaşamında Duygular ve Kişilerarası İlişkiler (Psikoloji Penceresinden İnsan Yönetimi), Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Teltik, Hilal (2009). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Mesleki Yeterlilik Algılarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleriyle İlişkisinin Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Toplu, Nermin Y. (2012). Okul Öncesi ve İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Tümkaya, Songül (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başaçıkma Davranışları (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Umay, Gamze (2015). Psikolojik Danışman ve Rehberlik Öğretmenlerinin İş Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeylerinin İlişkisi (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Vural, Fadile (2015). İlkokul ve Ortaokul Yönetici ve Öğretmenlerinin Örgütsel Sosyalleşme Düzeylerinin İncelenmesi (İzmir İli Örneği) (Yüksek Lisans Tezi), Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yüksel, Öznur (2007). “İnsan Kaynakları Yönetimi”, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Zonana, Murat (2011). İş Stresinin İş Görenlerin Örgütsel Sosyalleşme Düzeylerine Etkileri ve Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zöğ, Hasan (2007). İstanbul İli Kağıthane İlçesinde Görev Yapan İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adanmışlıkları İle İş Doyumları Arasındaki İlişki (Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.