Eril Sahada Kadın Araştırmacı Olmak: İkilemler, Çelişkiler, Karşılaşmalar ve Çarpışmalar | Being a Female Researcher in the Masculine Field of Study: Dilemmas, Conflicts, Encounters and Collisions

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 203 - 229, 30.11.2021

Duygu Altınoluk

https://doi.org/10.33708/ktc.1006524

Öz

Feminist araştırmalar, pozitivist bilimlerin aksine, araştırmacıya öznellik verir ancak bu durum devingen sahada türlü zorluk ve ikilemleri barındırır. Metnin araştırmacı deneyimleriyle tartışmaya açılması ise feminist araştırmalarda kadınların yaşadığı konumlanma meselesiyle ortaya çıktı. Bu bağlamda ben de feminist araştırmaların konumsallık literatürü çerçevesinde alan deneyimlerimi tartışmaya açıyorum. Bu metinde, daha önce yayımlanmış iki araştırma makalemin saha çalışmasında feminist bir kadın araştırmacı olarak deneyimlerime, feminist araştırma literatürü üzerinden dikkat çekmeyi amaçladım. “Araştırmacının konumsallığı” tartışmalarını okuyarak sahaya inmiş olmamdan ötürü, sahadayken kafamı en çok kurcalayan konulardan biri “konumsallık” meselesi oldu. Birinci araştırmada katılımcıların hem erkek hem de akademisyen olmasının, onlara karşı sergilediğim tutumu nasıl etkilediğini görüşmeler sırasında fark etmiştim. Özellikle unvanlara göre kendimi farklı hiyerarşide konumluyordum. Feminist metodoloji, pozitivizmin gerektirdiği pek çok şeyi reddederken bu metodolojiyle yazmaya çalıştığım araştırmada zaman zaman pozitivizmin açmazına girmem beni oldukça rahatsız ediyordu. Aynı zamanda feminist bir araştırmacı olarak hem akademik hem de gündelik hayatımda reddettiğim toplumsal cinsiyet kodlarının araştırmam sırasında beni oldukça zorladığını belirtmem gerekir. Bu nedenle bu yazıda, akademi geleneği içerisinde yer alan hem kadın hem de erkek akademisyenlerle yaptığım iki farklı alan araştırmasını iletişim ve iktidar ilişkileri açısından ele alacağım. Metin boyunca akademinin toplumsal cinsiyet düzeni içerisinde atanmış kadın ve erkek rollerinin benzerlikleriyle farklılıklarını saptamaya çalışacağım.

Anahtar Kelimeler

Eril Saha Deneyimi, Kadın Araştırmacı, Feminist Metodoloji, Erkeklikler

Being a Female Researcher in the Masculine Field of Study: Dilemmas, Conflicts, Encounters and Collisions | Eril Sahada Kadın Araştırmacı Olmak: İkilemler, Çelişkiler, Karşılaşmalar ve Çarpışmalar

Öz

Unlike positivist sciences, feminist research provides subjective perspective to the researcher; however, this brings along various difficulties and dilemmas in the dynamic field. The introduction of this text presenting discussion through researcher experiences comprises of the questioning of women’s position in the feminist researches. My personal experiences related to the field are open to discussion in the context of the “positionality” literature of the feminist research. In this paper, the purpose is to mention the dilemmas in the literature of feminist researches I experienced as a female feminist researcher in my field of study with two researches. One of the most overwhelming and critical issues was the “positionality” since I stepped into the field of study by reading about controversies on the “positionality" of the researcher. I realized that, in my first research, my attitude was influenced by the participants during the interviews because they were male academicians. I positioned myself in various hierarchies according to the participants’ academic status. The feminist methodology rejects gender codes which are required by positivism in researches. The process resulted in discomfort, because I experienced dilemmas while writing the research with feminist methodology. At the same time, the gender codes I refuse caused me hardship during the process of the research in both academic and daily life. Therefore, this article will examine two fields of study of both male and female academics in terms of communication and power relations. The similarities and differences of the conditions of both genders in the academy will be also mentioned.

Anahtar Kelimeler

Male Fieldwork Experiences, Woman Researcher, Feminist Methodology, Masculinities

Kaynakça

• Acker, J. (1990). Hierarchies, Jobs, Bodies: A Theory of Gendered Organizations. Gender and Society, 4(2), 139-158.
• Acker, J. (1992). From Sex Roles to Gendered Institutions. Contemporary Sociology, 21(5), 565-569.
• Ahmed, S. (2017). Feminist Bir Yaşam Sürmek. (B. S. Aydaş, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Akış, Y., & Demirkol, E. (2015). Türkiye Göç Araştırmalarında Araştırmacı Deneyimleri: Göç Araştırmacılarında Araştırmacının Deneyimi Üzerine Öz-Düşünümsel Bir Bakış. L. Körükmez, & İ. Südaş (Dü) içinde, Göçler Ülkesi (s. 97-227). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Alkan, A. (2000). "Özel Alan-Kamusal Alan" Ayrımının Feminist Eleştirisi Çerçevesinde Kentsel Mekan. Kültür ve İletişim, 3(1), 72-95.
• Alkan, A. (2008). Akademik Feminizm ve Üniversite: Bu Tanışıklıktan Ne Çıkar? S. Akyol (Dü.) içinde, Türkiye'de Üniversite Sistemi ve Dönüşümü Sempozyumu: Dönüştürülen Üniversiteler ve Eğitim Sistemimiz (s. 333-63). Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
• Altınoluk, D. (2017). Cinsiyetlendirilmiş Bir Kurum Olarak Akademi: Erkek Akademisyenlerin "Öteki" Üzerinden Erkeklik İnşaları. Masculinities: A Journal of Culture and Identity(8), 37-58.
• Altınoluk, D. (2018). Kadın Olmak mı, Akademisyen Olmak mı?: İşte Bütün Mesele Bu. FE Dergi, 10(1), 58-66.Aronowitz, S. (2021). Hegemonya Biçimi Olarak Bilim ve İdeoloji. (C. Belenkuyu, Çev.) içinde İktidar Biçimi Olarak Bilim Modern Toplumda Söylem ve İdeoloji (F. Bektaş & E. Karadağ, Çev. Ed.). Ankara: Vizetek Yayınları.
• Aslan, A. (2016, Ocak). Bir Ömür Düşünmek. (D. Özkan, & B. Alkan, Röportajı Yapanlar) Ankara: Ekşi Kitaplar.
• Bektaş, L. (2016). Bir Güvenlikli Site Hikâyesi: Gündelik Hayatın Dönüşümüne Otoetnografik Yaklaşım. Fe Dergi, 8(2), 46-61.
• Berger, P. L. (2020). Sosyolojiye Çağrı Hümanist Bir Perspektif. (A. E. Koca, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Deniz, A. (2017). Kesişen Kimlikler Ekseninde Bir Konum Tartışması: Bir Kadın Araştırmacının Türkiye'de Yaşayan Rus Göçmen Kadınlarla Karşılaşmasından Notlar. FE Dergi, 9(1), 12-26.
• Eldemir, P. (2021). Akademide Genç Kadın Olmak: Özdüşünümsellik Üzerinden Bir Tartışma. Feminist Tahayyül, 2(2), 242-272.
• Eldemir, P., & Yılmaz, T. (2021). Duygudaşlıktan Yoldaşlığa: İşte Bu Bizim Hikayemiz. Feminist Tahayyül, 2(1), 38-65.
• Ergül, H. (2013). Sahanın Sesleri: İletişim Çalışmalarında Etnografik Yöntem. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Glesne, C. (2014). Nitel Araştırmaya Giriş. (E. Günel, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Haig, B. D. (1997). Feminist Research Methodology. John P. Keeves (Dü) içinde, Educational Research Methodology and Measurement (s. 180-185). New York: Pergamon.
• Hammersley, M. & Atkinson, P. (2007). Ethnography Principles in Practice. 3. Baskı. New York: Routledge.
• Harding, S. (1987). Is There a Feminist Method? Sandra Harding (Dü) içinde Feminism and Methodology. Bloomington: Indiana University Press.
• Harding, S. (1996). Feminist Yöntem Diye Bir Şey Var Mı? S. Çakır, & N. Akgökçe (Dü) içinde, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem (Z. Ayman, Çev., s. 34-47). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Harmanşah, R., & Nahya, N. Z. (2016). Etnografik Hikayeler: Türkiye'de Alan Araştırması Deneyimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• İlyasoğlu, A. (1996). Toplumsal Mesafe, Kadınlar ve Kimlik: İslamcı Kadın Kimliğinin Araştırılmasında Yöntem Sorunları. S. Çakır, & N. Akgökçe (Dü) içinde, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem (s. 213-216). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Keller, E. F. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Bilim Üzerine Düşünceler. (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Körükmez, L. (2016). Kadın Araştırmacıların Erkek-Dominant Sahada Çalışması Mümkün mü? FE Dergi, 8(2), 62-72.
• Kümbetoğlu, B. (2012). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Longino, H. E. (1990). Science as Social Knowledge: Valuess and Objectivity in Scientific Inquiry. Princeton: Princeton University Press.
• Mies, M. (1996). Feminist Araştırmalar İçin Bir Metodolojiye Doğru. S. Çakır, & N. Akgökçe (Dü) içinde, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem (A. Durakbaşa, & A. İlyasoğlu, Çev., s. 48-64). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Nahya, Z. N., & Harmanşah, R. (2016). Kendini ve Ötekini Yazmak Alan Araştırması ve Deneyim. R. Harmanşah, & Z. N. Nahya (Dü) içinde, Etnografik Hikayeler Türkiye'de Alan Araştırması Deneyimleri (s. 17-34). İstanbul: Metis Yayınları.
• Oğuz, P. Ş. (2012). Alanda Bir Kadın. FE Dergi, 4(1), 64-80.
• Orhon, G. (2014). Alan Araştırması Deneyimini Tartışmaya Açmak: İçeriden ya da Dışarıdan Olmak, Çoğul Kimlikler ve Toplumsal Cinsiyet. FE Dergi, 6(1), 54-67.
• Pini, B. (2005). Interviewing Men: Gender and the Collection and Interpretation of Qualitative Data. Journal of Sociology, 41(2), 201-216.
• Punch, K. F. (2016). Sosyal Araştırmalara Giriş. (D. Bayrak, H. B. Arslan, & Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Reed, E. (2003). Bilim ve Cinsiyet Ayrımı. (Ş. Yeğin, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları.
• Stanley, L., & Wise, S. (1996). Feminist Araştırma Sürecinde Metot, Metodoloji ve Epistemoloji. S. Çakır, & N. Akgökçe (Dü) içinde, Farklı Feminizmler Açısından Kadın Araştırmalarında Yöntem (F. Şaşmaz, Çev., s. 67-98). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Şenol Cantek, F. (2018, Kasım 8). Bir Tuhaflıklar Fabrikası Olarak Üniversite. Duvar Gazetesi. https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2018/11/08/bir-tuhafliklar-fabrikasi-olarak-universite adresinden alındı.
• Şimşek, B. (2013). Hikaye Anlattıran, Hikayemi Anlatan, Kendi Hikayesini Yaratan Çember: Dijital Hikaye Anlatımında Birbirine Karışan Sesler/im. H. Ergül (Dü.) içinde, Sahanın Sesleri İletişim Araştırmalarında Etnografik Yöntem (s. 279-308). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tanesini, A. (2012). Feminist Epistemolojilere Giriş. (B. Binay, Ü. Tatlıcan, & G. Demiriz, Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Tuncer, S. (2015). Dışarı Çıkmak: Özelden Kamusala Feminist Bir Saha Hikayesi. Moment Dergi, 2(2), 30-58.
• Tuncer, S. (2019). Cinsiyetlendirilmiş Bir Kurum Olarak Akademi: Türkiye’de Akademinin Cinsiyet Kültürüne Bakmak. Kültür ve İletişim Dergisi, 22(44), 173-208.
• Tüzel, G. B. (2009). Feminist Bir Doktora Tezi Yazmak. D. Hattatoğlu, & G. Ertuğrul (Dü) içinde, Methodos: Kuram ve Yöntem Kenarından (s. 527-549). İstanbul: Anahtar Yayınları.
• Ünlü, Ç. Y. (2019). Feminist Yöntemi Alan Deneyimleri(m) Üzerinden Tartışmak. FE Dergi, 11(1), 1-8.
• Walby, S. (2016). Patriyarka Kuramı. (H. Osmanağaoğlu, Çev.). İstanbul: Dipnot Yayınları.
• Wolf, D. L. (2009). Saha Çalışmasında Feminist İkilemler. Methodos: Kuram ve Yöntem Kenarından (D. Hattatoğlu, Çev., s. 372-441). içinde İstanbul: Anahtar Kitaplar.