Erken çocukluk dönemine yönelik fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 287 - 308, 31.05.2022

Gülşah Günşen Gülden Uyanık

https://doi.org/10.33400/kuje.1038928

Öz

Fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının çocukların fen kavramlarını doğru tanıma ve öğrenme, bilimsel kelime dağarcığını geliştirme ve en önemlisi de merak duygularını tetiklemesinde önemli katkıları bulunmaktadır. Bu noktada fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının hazırlanma süreçlerinde fiziksel özelliklerinin yanı sıra çocukların gelişim seviyelerine uygun anlaşılır bir dille yazılması, uygun resimlemelerin yapılması gibi içerik özellikleri de önem arz etmektedir. Bu noktadan hareketle yapılan bu araştırmanın amacı erken çocukluk dönemine yönelik olarak hazırlanmış fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının fiziksel açıdan, bilim resimlemesi açısından, fen içerik standart alanları açısından, yazım, doğruluk ve içerik özellikleri açısından incelenmesidir. Araştırma betimsel araştırma türlerinden tarama modeline uygun şekilde gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamına dahil edilen kitapların seçiminde Türkiye’de okul öncesi öğretmenlerinin ve okul öncesi dönem çocuklarının ailelerinin kolaylıkla ulaşabileceği yayınlar olmasına ve fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarına yönelik en fazla yayına sahip yayınevi olması kriterlerine dikkat edilmiştir. Bu kriterler doğrultusunda TUBİTAK yayınlarının okul öncesi döneme yönelik olarak hazırlamış olduğu 118 fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitabı araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından ulusal ve uluslararası alan yazın incelenerek hazırlanan ve uzman görüşü alınarak son hali verilmiş bulunan Fen Temalı Bilgi Veren Resimli Çocuk Kitaplarını İnceleme Kriterleri Formu ile incelenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda kitaplarda içerik açısından önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

resimli çocuk kitapları, fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitapları, fen eğitimi

Review of the informational children’s picture books for early childhood

Öz

Informational children's picture books that provide information with a science theme have important contributions to children's ability to recognize and learn science concepts correctly, develop scientific vocabulary, and most importantly, trigger their sense of curiosity. At this point, content features such as writing in an understandable language suitable for children's developmental levels and making appropriate illustrations are important in the preparation processes of informational children's picture books that provide information with a science theme, as well as their physical features. The aim of the research is to examine the informational children's picture books prepared for the early childhood period in terms of physical features, science illustration, science content standard areas, spelling, accuracy and content features. The research was carried out in accordance with the survey model, which is one of the descriptive research types. In the selection of the books included in the research, the criteria of being the publications that preschool teachers and families of preschool children can easily reach and having the most publications for informational children's picture books for children were taken into consideration. In line with these criteria, 118 science-themed children's picture books prepared by TUBITAK publications for the preschool period constitute the study group of the research. As a data collection tool, it was examined with the form prepared by the researchers by examining the national and international literature and finalized by taking expert opinion. According to the findings obtained within the scope of the research, various suggestions were made for the content of informational children’s picture books.

Anahtar Kelimeler

children, informational science-themed children, science education

Kaynakça

• Aksüt, P. (2021). TÜBİTAK yayınlarından meraklı minik dergisinin fen kavramları açısından incelenmesi. Journal of Individual Differences in Education, 3(1), 1-19.
• Alabay, E., & Yağan Güder, S. (2015). Hazır planlarda yer alan fen etkinliklerinin okul öncesi eğitim programı temel özellikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4,1-21.
• Ansberry, K. R., & Morgan, E. R. (2010). Picture-perfect science lessons: Using children's books to guide inquiry. NSTA Press.
• Aslanyürek, D. (2021). Resimli çocuk kitaplarında yer alan karakterlerin çocukların mizahi gelişimine uygunluğu açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Balkwill, F. (1998). Writing science books for children. http://aai.org/educating/writing.htm.
• Bayır, E., Günşen, G., & Fazlıoğlu, Y. (2016). TÜBİTAK yayınlarından meraklı minik dergisinde yer alan bilim kavramlarının okul öncesi eğitim programı açısından incelenmesi. 1. Uluslararası Balkan Çocuk ve Gençlik Kongresi, (IBCYL-2016), Edirne.
• Biçer, E., Başaran, M., & Aytar, A. G. (2021). Resimli çocuk kitaplarının bilimsel süreç becerilerine göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58),19-36.
• Bilgin, H. (2011). 5-6 yaş çocuklarına yönelik 1990-2010 yılları arasında basılan resimli kitapların çocuğa görelik kavramına göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Bingham, G., Venuto, N., Carey, M,. & Moore, C. (2018). Making it REAL: Using informational picture books in preschool classrooms. Early Childhood Education Journal, 46(5).
• Broemmel, Amy. D., & Rearden, Kristen. T. (2006). Should teachers use the teachers' choices books in science classes? The Reading Teacher. 60(3), 254-265.
• Brookshire, J., Scharff, L. F. V., & Moses, L. E. (2002) The influence of illustrations on children’s book preferences and comprehension. Reading Psychology, 23(4), 323-339.
• Ceran, C. (2019). Resimli çocuk kitaplarının eleştirel düşünme becerilerini desteklemesi yönünden incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Hsiao, C., & Shih, P. (2016) Exploring the effectiveness of picture books for teaching young children the concepts of environmental protection. International Research in Geographical and Environmental Education, 25(1), 36-49.
• Çakmak Güleç, H., & Geçgel, H. (2006). Çocuk edebiyatı (2. Baskı). Kök Yayıncılık.
• Dağlıoğlu, H. E., & Çamlıbel-Çakmak, Ö. (2009). Okul öncesi çocuklarına yönelik yayınlanan hikâye kitaplarının şiddet ve korku öğeleri açısından incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği. 23(3), 510-534.
• Danko-Mcghee, K., & Slutsky, R. (2011). Judging a book by its cover: Preschool children’s aesthetic preferences for picture books. International Journal of Education through Art, 7(2), 171-185.
• Darga, H., Öztürk, F. Z., & Öztürk, T. (2021). Okul öncesi hikâye kitaplarının çocukların gelişim alanlarına uygunluklarının incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi. 5(1), 22-48.
• Dedeoğlu, H., İnce, N. B., & Ünlü, A. U. (2021). Türkiye’de yayımlanmış resimli çocuk kitapları üzerine kültürel bir analiz. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 561-576.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK Çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Deniz, A., & Gönen, M. (2021). Kitap okuma etkinliklerinin ve resimli öykü kitaplarının niteliği ile sosyoekonomik açıdan dezavantajlı çocukların dil gelişimleri arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(4), 1376-1399.
• Dirican, R., & Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 3(2), 44-69.
• Erhan, G. (2019). Resimli Çocuk Kitaplarında STEAM: “Yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi. Journal of STEAM Education, 2(1), 1-20.
• Ganea, P. A., Canfield, C. F., Simons-Ghafari, K., & Chou, T. (2014). Do cavies talk? The effect of anthropomorphic picture books on children's knowledge about animals. Frontiers in Psychology, 5,1-9.
• Ganea, Patricia A., Lili Deloache, M., & Judy S. (2011). Young children’s learning and transfer of biological information from picture books to real animals. Child Development, 82(5), 1421-1433.
• Gönen, M. (1989). Beş ve altı yaş anaokulu çocuklarının resimli çocuk kitaplarındaki değişik resimleme tarzlarına tepkileri. Türk Kütüphaneciliği, 3(1), 32-35.
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 7(2), 83-88.
• Gönen, M., Durmuşoğlu, M., & Severcan, S. (2009). Examining the views of preschool education teachers on the content, illustrations and physical characteristics of the picture story books used in education. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 753–759.
• Gönen, M., & Guler, T. (2011). The environment and its place in children’s picture story boks. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3633–3639.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 250-265.
• Gönen, M., Uludağ, G., Tanrıbuyurdu, E. F., & Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1).
• Günşen, G. (2020). Pedagojik içerik bilgisine dayalı sorgulayıcı-araştırma temelli fen eğitim programı’nın okul öncesi öğretmenleri ve 60-72 aylık çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
• Günşen, G. (2021). Fen eğitiminde resimli çocuk kitaplarının kullanımı. M. Gönen & G. Uyanık (Ed.) içinde, Okul öncesinde çocuk edebiyatı ve etkinlik örnekleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Günşen, G., & Uyanık, G. (2021). Fen temalı bilgi veren resimli çocuk kitaplarının fen öğrenmedeki önemi. Trakya Eğitim Dergisi,11(3), 1573-1598. https://doi.org/10.24315/tred.870079.
• Güleç, H., & Gönen, M. (1997). 1974–1993 yılları arasında Türkçe basılmış olan resimli öykü kitaplarının resimlendirilme ve fiziksel özellikleri yönünden incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 11(1), 42-53.
• Güzelyurt, T., & Özkan, Ö. (2019). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi: çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Elementary Education Online, 18(1), 20-30.
• Hall, K. M., Sabey, B. L., & McLellan, M. (2005). Expository text comprehension: Helping primary-grade teachers use expository texts to full advantage. Reading Psychology, 26,211-234.
• Hibbing, A. N., & Rankin-Erickson, J. L. (2003). A picture is worth a thousand words: Using visual images to improve comprehension for middle school struggling readers. The reading teacher, 56(8), 758-770.
• Kalogiannakis, M., Nirgianaki, G. M., & Papadakis, S. (2018). Teaching magnetism to preschool children: The effectiveness of picture story reading. Early Childhood Education Journal, 46(5), 535-546.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (26. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kılıç, Z., Değirmenci, Ş., Ünsal, F. Ö., & Balat, G. U. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 424-441.
• Kotaman, H., & Tekin, A. K. (2017). Informational and fictional books: young children's book preferences and teachers' perspectives. Early Child Development and Care, 187(3-4), 600-614.
• Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 243-254
• Kralina, L. 1993. Tricks of the trades: supplementing your science texts. The Science Teacher, 60(9), 33–37.
• Mantzicopoulos, P., & Patrick, H. (2011). Reading picture books and learning science: Engaging young children with informational text. Theory Into Practice, 50(4), 269-276.
• Martín, N. M., Hageman, J. L., Montgomery, S. E., & Rule, A. C. (2019). A content analysis of thirty children’s picture books about ecology. Journal of STEM Arts, Crafts, and Constructions, 4(1), 83-120.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Monhardt, L., & Monhardt, R. (2006). Creating a context for the learning of science process skills through picture books. Early Childhood Education Journal, 34(1), 67-71.
• NSTA. National Science Teachers Association (2010). http://www.nsta.org.
• Oğuzkan, A. F. (2006). Çocuk edebiyatı (8. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Özcivelek, L. (1991). Türkiye'de ilustrasyonlu çocuk kitapları, 1960-1972 (Yayımlanmamış doktora tezi). Bilkent Üniversitesi.
• Özkan Kılıç, Ö., Güleç, H., & Genç, S. Z. (2014). Okul öncesi dönem resimli öykü kitaplarının coğrafi kavramları içermesi yönünden incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 35-52.
• Öztürk, G. M., & Gök, N. F. (2021). Erken çocukluk dönemine ait resimli çocuk kitaplarında cinsel eğitim unsurlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(2), 403-419.
• Parkinson, J., & Adenoff, R. (2005). Science books for children as a preparation for textbook literacy. Discourse Studies, 7, 213-236.
• Pringle, R. M., & Lamme, L. L. (2005). Using Picture Storybooks to Support Young Children's Science Learning. Reading Horizons: A Journal of Literacy and Language Arts, 46 (1), 1-16.
• Plummer, D. M., & Kuhlman, W. (2008). Literacy and science connections in the classroom. Reading Horizons, 48(2).
• Saçkes, M., Trundle, K. C., & Flevares, L. M. (2009). Using children’s literature to teach standard-based science concepts in early years. Early Childhood Education Journal, 36(5), 415-422.
• Schickedanz, J. A., & Collins, M. F. (2012). For young children, pictures in storybooks are rarely worth a thousand words. The Reading Teacher, 65(8), 539-549.
• Strouse, G. A., Nyhout, A., & Ganea, P. A. (2018). The role of book features in young children's transfer of information from picture books to real-world contexts. Frontiers in psychology, 9(50), 1-14.
• Veziroğlu, M., & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının M. E. B. Okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 226-238.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, C., Yazıcı, D. N., & Durmuşoğlu, M. C. (2018). Erken çocukluk dönemi resimli çocuk kitaplarının eğitsel özelliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1196-1209.
• Yılmaz Genç, M.M., & Özen Uyar, R. (2016). Resimli çocuk kitaplarının fene yönelik kavram, konu ve temalar açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 600-608.
• Yılmaz, G., & Yılmaz, B. (2021). Eskişehir il halk kütüphanesi dermesinde bulunan resimli çocuk kitaplarının fiziksel ve içerik özelliklerinin ödünç alınma üzerinde etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 35(3), 353-387.
• Yilmaz, M. M., Ozen Uyar, R., & Aslan, D. (2020). Misrepresentation of science concepts in Turkish picture books. Issues in Educational Research, 30(3), 1183-1203.