Öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumlarının mesleki profesyonelliklerini yordama gücü

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 17 - 37, 31.05.2024

Akın Karakuyu

https://doi.org/10.33400/kuje.1317173

Öz

Bir mesleği başarılı bir şekilde yerine getirebilmek için gerekli olan etmenlerden biri de profesyonelliktir. Mesleki profesyonellik için o mesleğe yönelik yeterli bilgi, beceri ve tutuma sahip olmak gerekir. Bu kapsamda çalışmada, öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumları ile mesleki profesyonellikleri arasındaki ilişkiyi ve tutumların profesyonelliği yordama gücünü belirlemek amaçlanmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin mesleki profesyonelliğin ve mesleğe yönelik tutumlarının bazı demografik değişkenlere göre de anlamlı farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Çalışma ilişkisel tarama yönteminde yürütülmüştür. Çalışma grubu basit seçkisiz örnekleme tekniği ile belirlenen 358 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler mesleki profesyonellik ve mesleğe yönelik tutum ölçekleri ile toplanmıştır. Verilerin analizinde, ortalama, standart sapma, Manova, Anova, Kruskall Wallis, Mann Whitney U, Post – Hoc., Korelasyon ve Regresyon analizleri uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, öğretmenlerin hem mesleki profesyonellikleri hem de mesleğe yönelik tutumlarını değerlendirme düzeyleri yüksektir. Demografik değişkenlere göre, mesleki profesyonellikleri açısından cinsiyet, okul türü, okulun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik düzeyi, mezun olunan fakülte ve mezuniyet düzeyi değişkenlerine göre anlamlı fark yok iken kıdem ve branş değişkenlerinde anlamlı farklılık vardır. Öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumlarında, cinsiyet ve okul türü değişkenlerinde anlamlı fark yok iken kıdem, okulun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik düzeyi, mezuniyet düzeyi, branş ve mezun olunan fakülte değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile mesleğe yönelik tutumları arasında pozitif yönlü, anlamlı ve yüksek düzeyli bir ilişki söz konusudur. Öğretmenlerin mesleklerine yönelik tutumlarının mesleki profesyonelliklerini yordama gücü ise % 53 dür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenler, Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum, Öğretmenlerin profesyonellikleri

The predictive power of teachers' attitudes towards teaching professions for their professionalism

Öz

Professionalism is one of the necessary factors to be able to carry out a profession successfully. For professional professionalism, it is necessary to have sufficient knowledge, skills and attitudes towards that profession. Therefore, in this study, it is aimed to determine the relationship and predictive power between teachers' attitudes towards their profession and their professional professionalism. In addition, it was examined whether teachers' professional professionalism and attitudes towards the profession differed significantly according to some demographic variables. The study was carried out in relational screening method. The study group consists of 358 teachers determined by simple random sampling technique. Data were collected with occupational professionalism and attitude scales towards the profession. In the analysis of the data, mean, standard deviation, Manova, Anova, Kruskall Wallis, Mann Whitney U, Post – Hoc., Correlation and Regression analyzes were applied. According to the results of the analysis, both the professional professionalism of teachers and their attitudes towards the profession are high. According to demographic variables, there is no significant difference in terms of professional professionalism in terms of gender, school type, socio-economic level of the region where the school is located, faculty graduated and graduation level, while there is a significant difference in seniority and branch variables. While there was no significant difference in the attitudes of teachers towards their profession, gender and school type variables, significant differences were determined according to the variables of seniority, socio-economic level of the region where the school is located, graduation level, branch and graduated faculty. There is a positive, significant and high-level relationship between teachers' professionalism and their attitudes towards the profession. In addition, the predictive power of teachers' attitudes towards their profession is 53%.

Anahtar Kelimeler

attitude towards teaching profession, teacher professionalism, teachers

Kaynakça

• Abay, M. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki profesyonellik ve mesleğe adanmışlık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Aksoy Zor, E. & Birol, Z. N. (2021). Sınıf öğretmenlerinin mesleki profesyonellik becerileri ile yüksek lisans eğitimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9 (11) , 1-27
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iş doyumları arasındaki ilişki. Sakarya University Journal of Education, 4(2), 57-71.
• Aslıhak, Ü.Ş. (2022). AB projelerinin öğretmenlerin mesleki öğrenme ve mesleki profesyonelliklerine katkısının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Baggini, J. (2005). What professionalism means for teachers today. Education Review, 18(2), 5-11.
• Bayhan, G. (2011). Öğretmenlerin profesyonelliğinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Bozdoğan, A.E. ve Aydın, D. & Yıldırım, K.(2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 8 (2), 83-97.
• Buyruk, H. & Akbaş A. (2021). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile özerkliği arasındaki ilişkiye dair bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 46(208), 431 - 451. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9996
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem A Yayınları, 10.Baskı
• Büyükusta, M.Ç. & Öz, İ.İ. (2016). Çoklu doğrusal bağıntı varlığında en küçük karelere alternatif yaklaşım: ridge regresyon. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 110-114
• Camadan, F., & Duysak, A. (2010). Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması: Rize Üniversitesi örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 30-42.
• Carr, D. (2000). Professionalism and ethics in teaching. Taylor& Francis Group.
• Cerit, Y. (2013). Okulun bürokratik yapısı ile sınıf öğretmenlerinin profesyonel davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 497-521.
• Çam, E. & Üstün, A. (2016). Öğretmenlerin mesleki tutumları ile yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişkisi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 459-476
• Çapa, Y. & Çil, N. (2000), Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69 – 73.
• Çekin, A.(2015). İmam-hatip lisesi meslek dersleri öğretmenlerinin profesyonelliği üzerine bir araştırma, International Journal of Social Science, 37, 85 – 100.
• Çelik, M., & Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 93-122.
• Çeliköz, N., & Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162(1), 139-157.
• Demir, H. (2021). Sınıf öğretmenlerinin mesleki profesyonellikleri ile öğretim yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Demirel, N. & Ünişen A. (2018). Öğretmenlerin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ölçeğinin geliştirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67): 997 – 1013.
• Demirkasımoğlu, N. (2010). Defining Teacher professionalism from different perspectives. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 2047–2051
• Dursun, B.(2023). Okul öncesi öğretmenlerinin rehberlik yeterlilikleri ile çocukların duygularına verdikleri tepkiler ve öğretmenlik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
• Ekici, E. (2020). Öğretmenlerin profesyonelleşme düzeyleri ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Eroğlu, M., Erdoğan, U. & Özbek, R. (2018). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleriyle mesleki gelişime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR) 5(30), 4379-4388.
• Erkuş, A. (1994). Psikolojik terimler sözlüğü. Doruk Yayınları
• Erkuş, A., Sanlı, N., Bağlı, M. T., & Güven, K. (2000). Öğretmenliğe ilişkin tutum ölçeği geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 25 (116), 27-33.
• Evans, L. (2011). The ‘shape’ of teacher professionalism in England: Professional standards, performance management, professional development and the changes proposed in the 2010 White Paper. British Educational Research Journal, 37(5), 851-87
• Evetts, J. (2011). A new professionalism? Challenges and opportunities. Current Sociology, 59(4), 406-422. doi: 10.1177/0011392111402585
• Fakılı, A. (2019). Mesleki profesyonellik ve işbirlikçi iklime yönelik öğretmen algıları: Ankara ili Keçiören ilçesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Firestone, W. & Bader, B. D. (1992). Redesigning teaching: professionalism or bureaucracy, Albany: State University of New York Press.
• Garmston,R.J.(1998).The persuasive art of presenting: Becoming expert teachers, Part one. Journal of Staff Development, 19(1):60-63.
• Gay, L.R. & Airasian P. (1999). Educational research: competencies for analysis and applications. Sixth Edition. Merrill Publishing Company
• Goepel, J. (2012). Upholding public trust: an examination of teacher professionalism and the use of Teachers’ Standards in England. Teacher Development.16. 489–505
• Hogan, R. (2009). Kişilik ve kurumların kaderi (Çev: S. Y. Kölay). Remzi Kitabevi.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi. (S. Turan, Cev.). Nobel Yayın Dağıtım.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum, Algı, İletişim, 5. Baskı, Beykent Üniversitesi Yayınları.
• Kahramanoğlu, R., Yokuş, E., Cücük, E., Vural, S. & Şiraz, F. (2018). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği (ömytö) geçerlik ve güvenirlik çalışması, Turkish Studies Educational Sciences 13(11), 1669-1686. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13561
• Kaplanoğlu, E. (2014). Mesleki stresin temel nedenleri ve muhtemel sonuçları: Manisa ilindeki SMMM’ler üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 64, 131-150. https://doi.org/10.25095/mufad.396494
• Karahan, H. (2005). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan coğrafya öğretmenlerinin diğer öğretmenlerle öğretmenlik tutumları açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karnak, B. (2020). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi.
• Koşar, S. (2015). Öğretmen profesyonelizminin yordayıcıları olarak okul müdürüne güven ve öz yeterlik. Eğitim ve Bilim, 18(40), 255-270.
• Küçükahmet, L. (2003). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılınç, A. Ç. (2014). Öğretmen profesyonelizminin bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, 39(174), 105-118.
• Korkmaz, G. & Sadık, F. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin mesleki tutumlarının sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 121-138.
• McMillan, J., & Schumacher , S. (2014). Research in education: Evidence-based inquiry (7th ed.). Pearson Education.
• Mokk, M.W.N.K.A., Grave, W.S. D., Wass, V., O'Sullivan, H., Zwaveling, J.H. & Schuwirth, L.W.(2009). Professionalism: Evolution of the Concept. European Journal of Internal Medicine, 20, 81–84.
• Özdemir, N., Yalçın, M. T., & Ernas, S. (2015). Öğretmen öz yeterliği, öğretmen profesyonelizmi ve örgütsel öğrenme arasındaki ilişkilerin incelenmesi. VI. Uluslararası Eğitim Yönetimi Forumu. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Lefkoşa, KKTC, 5-7 Kasım
• Özyanık, M. (2023). Öğretmenlerin psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerine yönelik tutumlarının açıklanmasında mesleki profesyonelliklerinin rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
• Pearson, L. C. & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38-54
• Piji Küçük, D.(2012). Müzik öğretmenlerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19:151-161
• Swisher, L. L. & Page, C. G. (2005). Professionalism in physical therapy. St. Louis: St. Louis: Elsevier.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Pearson Publishing.
• Tanel, R., Şengören, S. K. & Tanel, Z. (2007). Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (22) , 1-9.
• Tanrıverdi, H.D. (2008), Anasınıfı öğretmenlerinin mesleğe yönelik tutumlarıyla anasınıfı eğitim programında öngörülen hedeflere ulaşılma derecesi arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tukonic, S., & Harwood, D. (2015). The glass ceiling effect: mediating influences on early years educators sense of professionalism. Journal of the Canadian Association for Young Children, 40(1), 36-54.
• Türkoğlu, A. (2002). Öğretmenlik mesleğine giriş. Mikro Yayınları.
• Uyar, A. & Karakuyu, A. (2020). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları. International Social Sciences Studies Journal, 6 (73), 4938-4945.
• Yazıcı, A. Ş. (2021). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ile mesleki profesyonelliği arasındaki ilişki. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(4), 2107-2122.
• Yılmaz, K. & Altınkurt, Y. (2014). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(2), 332-345.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y., Güner, M., & Şen, B. (2015). The relationship between teachers’ emotional labor and burnout level. Eurasian Journal of Educational Research, 59, 75-90