Ortaokul öğrencileri için Blockly ile programlama başarı testi geliştirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 73 - 105, 31.05.2025

Asım Kanmaz , Hamide Şahinkayası

https://doi.org/10.33400/kuje.1531434

Öz

Ortaokul öğrencilerine kodlama becerileri temellerinin kazandırılması, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersinin esas amaçlarından biridir. Bu derslerde kodlama eğitimi için Scratch, Blockly, Code.org, Kodu Game Lab gibi blok temelli programlama araçları kullanılmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı ile Google arasındaki iş birliği protokolü kapsamında 2017-2018 eğitim öğretim yılından itibaren bu derste Blockly blok kodlama uygulaması kullanılmaktadır. Ancak, alan yazınında Blockly ortamında yapılan kodlama öğretiminde kullanılabilecek bir başarı testi mevcut değildir. Bu çalışmanın amacı, ilgili dersin “Problem Çözme ve Programlama” ünitesinin programlama ile ilgili kazanımlarını Blockly uygulaması bağlamında ölçen geçerli ve güvenilir bir başarı testi geliştirmektir. Çalışmada, klasik test teorisine dayanan test geliştirme aşamaları izlenmiştir. Söz konusu ünitenin programlama ile ilgili 12 kazanımı için dörder madde hazırlanarak toplam 48 soruluk madde havuzu oluşturulmuş ve kapsam geçerliği için uzman görüşleri alınmıştır. Uzmanlardan gelen görüşlere göre bazı maddelerde değişiklikler yapılmıştır. Araştırmada ölçüt örnekleme tercih edilmiştir. Deneme testi, 48 soruluk madde havuzundan oluşturulmuş ve ilgili dersi bir önceki yıl almış olan 151 6. sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Testin 24 maddelik nihai formu ise 72 5. sınıf öğrencisine ünite işlendikten sonra uygulanmıştır. Nihai testin ortalama madde güçlük indeksi 0.63, ortalama madde ayırıcılık indeksi 0.48 ve güvenirlik katsayısı (KR-20) 0.86 olarak hesaplanmıştır. Geliştirilen test, orta derece zorlukta ve test güvenirliği yüksektir. Bu testin, Blockly ile programlama öğretimi yapan öğretmenlerin ve araştırmacıların ölçme ve değerlendirmelerine katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

blok tabanlı programlama , Blockly , başarı testi

Etik Beyan

Bu araştırmanın planlanmasından, uygulanmasına, verilerin toplanmasından verilerin analizine kadar olan tüm süreçte “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Bu çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Destekleyen Kurum

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

22.D.006

Teşekkür

Makale birinci yazarın ikinci yazar danışmanlığında hazırlamakta olduğu “Bilgisayarsız Ortamda Blok Temelli Programlama Söz Dizim Yapısını Öğrenmeyi Destekleyen Öğretim Materyali Geliştirilmesi ve Etkililiğinin İncelenmesi” başlıklı doktora tezinin başarı testi geliştirme bölümüdür. Söz konusu tez Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü tarafından desteklenmektedir (Proje No: 22.D.006, Proje Adı: Bilgisayarsız Ortamda Blok Temelli Programlama Söz Dizim Yapısını Öğrenmeyi Destekleyen Öğretim Materyali Geliştirilmesi ve Etkililiğinin İncelenmesi, proje bitiş tarihi: devam ediyor).

Developing an achievement test of programming with Blockly for middle school students

Öz

Teaching the basics of coding skills is among the main objectives of the Information Technologies and Software (ITS) course in middle schools in Türkiye. Block-based programming tools such as Scratch, Blockly, and Code.org are used for coding education. Blockly application has been used in ITS courses since the 2017-2018 academic year based on the cooperation protocol between the Ministry of National Education and Google. However, no achievement test has been encountered for coding in the Blockly environment in the literature. This study aims to develop a valid and reliable test in the context of Blockly for programming-related learning objectives in ITS's Problem Solving and Programming unitcourse. Test development stages based on classical test theory were implemented. An item pool of 48 questions, measuring the programming-related 12 learning objectives of the unit, was created and expert opinions were applied for content validity. Some items were improved based on expert opinions. Criterion sampling was used. The trial test was applied to 151 6th-grade students who had taken the course the previous year. The final form of the test, having 24 items, was administered to 72 5th-grade students after the unit was taught. The final test's item difficulty index mean was 0.63, the item discrimination index mean was 0.48, and the reliability coefficient (KR-20) was 0.86. The test is of medium difficulty and is highly reliable. This test is expected to contribute to measuring and evaluating learning outcomes for teachers and researchers who teach programming with Blockly.

Anahtar Kelimeler

block-based programming , Blockly , achievement test

Proje Numarası

22.D.006

Kaynakça

• Açıkgöz, M., & Karslı, F. (2015). Alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımları kullanılarak iş ve enerji konusunda geliştirilen başarı testinin geçerlilik ve güvenirlik analizi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-25. https://doi.org/10.17539/aej.71851
• İpek Akbulut, H., & Çepni, S. (2013). Bir üniteye yönelik başarı testi nasıl geliştirilir?: İlköğretim 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik bir çalışma. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-44.
• Akdeniz, A. R., Öztürk, M. & Bakırcı, H. (2017). Bilgisayar destekli öğretim uygulamalarının sekizinci sınıf öğrencilerinin fen dersi akademik başarılarına ve bilginin kalıcılığına etkisi. HAYEF: Journal of Education, 14(2), 59‒77. http://dx.doi.org/10.26650/hayef.2017.14.2.0007
• Alagöz, N. B., & Bilgiç, H. G. (2023). Erken yaşta programlama öğretiminde metafor kullanımı: Metaforlarla programlama öğreniyorum etkinlikleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 13 (2), 388-414. https://10.17943/etku.1229601
• Aydın, S. (2019). Algoritma Öğretiminde Scratch Kullanımının Ortaokul Öğrencileri Üzerindeki Başarıya Etkisi ve Öğrenci Görüşleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Arslan, K., & Akçelik, M. (2019). Programlama eğitiminde Scratch’in kullanılması: Öğretmen adaylarının tutum ve algıları. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 3(1), 41-61. https://doi.org/10.32960/uead.455502
• Ayre, C., & Scally A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47 (1), 79–86. https://10.1177/0748175613513808
• Alisinanoğlu, F., & Şimşek, Ö. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazmaya hazırlık becerilerini değerlendirme kontrol listesinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 1163-1176.
• Aytekin, A., Sönmez Çakır, F., Yücel, Y. B., & Kulaözü, İ. (2018). Geleceğe yön veren kodlama bilimi ve kodlama öğrenmede kullanılabilecek bazı yöntemler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(5), 24-41.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (9.baskı). Pegem Akademi.
• Bakırcı, F. (2019). Blok tabanlı programlama aracının 6. sınıf öğrencilerinin programlama başarısı, algoritma geliştirme öz-yeterlikleri ve güdülenmelerine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Başol, G. (2015). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Pegem Akademi Yayıncılık
• Bayrakçeken, S. (2012). Test Geliştirme. E. Karip (Ed.) İçinde, Ölçme ve Değerlendirme (5. Baskı) (ss. 294-324). Pegem Akademi.
• Best, J. W., & Kahn, J. V. (2006). Research in Education. Pearson Education India.
• Bolat, A., & Karamustafaoğlu, S. (2019). “Vücudumuzdaki Sistemler” ünitesi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 131-159. https://dx.doi.org/10.30855/gjes.2019.05.02.008
• Camilli, G. & Shepard, L.A. (1994). Methods for Identifying Biased Test Items. Sage Publications, California.
• Can Şen, H., & Eryılmaz, A. (2011). Bir başarı testi geliştirme çalışması: basit elektrik devreleri başarı testi geçerlik ve güvenirlik araştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 1-39.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. H. Ekşi (Çev. Ed.). Edam Yayınevi.
• Çalık, M., & Ayas, A. (2003). Çözeltilerde kavram başarı testi hazırlama ve uygulama. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 1-17.
• Çapraz, C. & Yeşilyurt, S. (2018). Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 251-264. https://doi.org/10.17556/erziefd.297741
• Çiçek Şentürk, Ö. & Selvi, M. (2021). Fen bilimleri dersi “insan ve çevre” ünitesi akademik başarı testi geliştirme: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 601-630. https://doi.org/10.17152/gefad.940400
• Demir, Ö., & Seferoğlu, S. S., (2019). Developing a Scratch-based coding achievement test. Information and Learning Sciences, 120, 383-406. https://doi.org/10.1108/ILS-08-2018-0078
• Demirer, V., & Sak, N. (2016). Programming education and new approaches around the world and in turkey / Dünyada ve Türkiye’de programlama eğitimi ve yeni yaklaşımlar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), 521-546.
• Demirtaşlı, N. (2017). Öğrenme, öğretim ve değerlendirme arasındaki ilişkiler. R. N. Demirtaşlı (Ed.) İçinde, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (4. baskı) (ss. 1-24). Anı Yayıncılık.
• DeVellis, R. F. (2022). Ölçek geliştirme: kuram ve uygulamalar, (Scale development theory and applications), (Çev. Ed.) T. Totan, Nobel Yayınları.
• Devine, P. J., ve Raju N. S. (1982). Extent of overlap among four item bias methods. Educational and Psychological Measurement, 42, 1049–1066.
• Doğan, N., öğretmen, T. (2008). Değişen madde fonksiyonunu belirlemede mantel-haenszel, ki-kare ve lojistik regresyon tekniklerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 33(148),100-112.
• Erdem Keklik, D. (2012). İki kategorili maddelerde tek biçimli değişen madde fonksiyonu belirleme tekniklerinin karşılaştırılması: bir simülasyon çalışması [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gönen, S., Kocakaya, S., & Kocakaya, F. (2011). Dinamik konusunda geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış bir başarı testi geliştirme çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 40-57.
• Grover S., Jackiw, N., & Lundh, P. (2019) Concepts before coding: non programming interactives to advance learning of introductory programming concepts in middle school, Computer Science Education, 29 (2-3), 106-135, https://doi.org/10.1080/08993408.2019.1568955
• Gültekin, S. (2017). Testlerde kullanılacak madde türleri, hazırlama ilkeleri ve puanlaması. R. N. Demirtaşlı (Ed.) İçinde, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (4.Baskı) (ss. 145-222). Anı Yayıncılık.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Allyn and Bacon: Needham Heights, MA.
• Haladyna T. M. (2011). Handbook of test development. Taylor and Francis Ltd.
• Hasançebi, B., Terzi, Y. & Küçük, Z. (2020). Madde güçlük indeksi ve madde ayırt edicilik indeksine dayalı çeldirici analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 10 (1), 224-240. https://10.17714/gumusfenbil.615465
• Kargın, P. D., & Gül, Ş. (2021). Altıncı sınıf vücudumuzdaki sistemler ve sağlığı ünitesine yönelik bir başarı testi geliştirilmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-26. https://doi.org/10.47479/ihead.729412
• Korkmaz, H., & Konukaldı, I. (2015). İlköğretim fen ve teknoloji eğitiminde disiplinlerarası tematik öğretim yaklaşımının öğrencilerin öğrenme ürünleri üzerine etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 1-22.
• Kuder, G. F., & Richardson, M. W. (1937). The theory of the estimation of test reliability. Psychometrika, 2, 151-160.
• Kehoe, J. (1995). Basic item analysis for multiple-choice tests. Practical Assessment, Research & Evaluation, 4(10), 1-3. https://doi.org/10.7275/07zg-h235
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
• Livingstone, R., Reynolds, C., & Wilson, V. (2006). Measurement and Assessment in Education. Prentice Hall.
• MEB (2017) “Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi için hazırlanan materyaller öğretmen ile öğrencilerimiz kullanımına sunulmuştur”, https://tegm.meb.gov.tr/www/bilisim-teknolojileri-ve-yazilim-dersi-icin-hazirlanan-materyaller-ogretmen-ile-ogrencilerimiz-kullanimina-sunulmustur/icerik/476
• MEB (2018). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı, https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=1383
• MEB-TTKB, (2015). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi programı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Piedade, J & Dorotea, N. (2023). Effects of Scratch-based activities on 4th-grade students’ computational thinking skills, Informatics in Education, 22(3), 499-523, https://10.15388/infedu.2023.19
• Saraç, H. (2018). Fen bilimleri dersi ‘maddenin değişimi’ ünitesi ile ilgili başarı testi geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 416-445. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018..-388815
• Şahin, S. (2019). Programlama öğretiminde ters yüz sınıf uygulamalarının ortaokul öğrencilerinin akademik başarısına etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Şenel, S. (2019). Programlama konusu “kazanımları” ile “sınıf içi ölçme süreçlerinin” bilişsel düzeylerinin karşılaştırılması, International Journal of Computers in Education, 1(2), 1-20.
• Oluk, A., Korkmaz Ö., & Oluk, H. (2018). Scratch’ın 5. sınıf öğrencilerinin algoritma geliştirme ve bilgi-işlemsel düşünme becerilerine etkisi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 54-71. https://10.16949/turkbilmat.399588
• Özçelik, D. A. (2010). Ölçme ve değerlendirme (3. Baskı). Pegem Yayınları.
• Özçelik, D. A. (2013). Test hazırlama kılavuzu (5. Baskı). Pegem Yayınları.
• Özüdoğru, M., & Aksu, M. (2019). The development of an achievement test for the principles and methods of instruction course, Trakya Eğitim Dergisi, 9(4), 680-695. https://doi.org/10.24315/tred.494903
• Tekin, H. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (27.Baskı). Yargı Yayınları.
• Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2014). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (6. baskı). Pegem Akademi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Çizgi Kitabevi.
• Zapata-Cáceres, M., Martín-Barroso, E., & Román-González, M. (2020). Computational thinking test for beginners: Design and content validation. 2020 IEEE Global Engineering Education Conference (EDUCON), ss. 1905–1914. IEEE.
• Zumbo, B. D., & Thomas, D. R. (1997). A measure of effect size for a model‐based approach for studying DIF. Working Paper of the Edgeworth Laboratory for Quantitative Behavioral Science, University of Northern British Columbia: Prince George, B.C.