Yahyaoğlu, A Poet from Early Period of Classical Turkish Poetry, and His Divançe

Yıl 2021, Sayı: 3, 11 - 63, 02.06.2021

Ümran Ay Say

Öz

Klasik Türk Şiirinin Başlangıç Dönemi Şairlerinden Yahyâoğlu ve Divançesi

Öz

Anadolu’da Türk yazı dilinin oluşmaya başladığı 13. yüzyıldan 15. yüzyıl sonlarına kadar olan dönem Eski Anadolu Türkçesi dönemi olarak adlandırılmaktadır. Bu dönem aynı zamanda klasik Türk edebiyatının da başlangıç ve kuruluş dönemi olarak isimlendirilir. Klasik Türk edebiyatının başlangıç dönemlerine dair yapılan araştırmalarla bu yüzyıllardaki edebi temsilciler ve eserleri tespit edilmekte böylelikle hem dönemin edebi çerçevesinin netleşmesine katkı sağlanmakta hem de Türkçenin bir yazı dili olarak edebi sahadaki gelişimi ile ifade özellikleri takip edilebilmektedir.
Bu makalede hayatı hakkında kaynaklarda hiçbir bilgi bulunmamakla birlikte Klasik Türk şiirinin başlangıç dönemi temsilcilerinden olduğu anlaşılan Yahyâoğlu tanıtılacaktır. Nazire mecmualarındaki birkaç şiiri ve yeni tespit edilen Divançe’sinden hareketle şairin hayatı, edebi kişiliği, gazellerindeki dil ve üslup özellikleri hakkındaki bilgiler değerlendirilecektir.
Çalışmamızda, Yahyâoğlu’nun şiirlerinin bulunduğu Medine-Şeyhülislam Arif Hikmet Bey Kütüphanesi fihristinde 251/811’de kayıtlı yazma nüshanın tavsifi yapılacak ve nüshanın imla özellikleri örneklerle gösterilecektir. Şairin nazire mecmualarındaki şiirleriyle Arif Hikmet Bey nüshasında bulunan ortak şiirlerin tenkitli metni kurulacak ve eldeki toplam 54 şiirinin transkripsiyonlu metni verilecektir. Makalenin sonunda yazma nüshanın ilgili varaklarının fotoğrafları okuyucunun istifadesine sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yahyâoğlu, Klasik Türk Şiiri, başlangıç dönemi, gazel, Şeyhülislam Arif Hikmet Bey Kütüphanesi.

Kaynakça

• Akalın, Mehmet (1989). “Ahmedî’nin Dili”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten. XXXVII/9-153.
• Akdoğan, Yaşar (1988). Ahmedî Divanından Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Canpolat, Mustafa (1995). Mecmūatü’n-Nezāir Metin-Dizin-Tıpkıbasım. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilben, Talha (2019). “İbni Yahyâ ve Hikâyât-ı Avrat Adlı Manzum Eseri”. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (ASOBİD). V/47-77.
• Ertek Morkoç, Yasemin (2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Cāmiü’n-Nezāir’i I. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Ersoy, Ersen-Ümran Ay (2017). Hoca Dehhânî Divanı. Ankara: TUBA Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2009). “Metin Neşrinde Vezinle İlgili Problemler, Bazı Tespit ve Teklifler”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. III/63-86.
• Köksal, M. Fatih (2012). “Metin Neşrinin Ana Esasları”. Türklük Bilimi Araştırmaları. XXXI/179-209.
• Köksal, M. Fatih (2013a). “Ömer bin Mezîd”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/omer-omer-bin-mezid. (Erişim Tarihi: 17.04.2021).
• Köksal, M. Fatih (2013b). “Nâmûsî”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/namusi. (Erişim Tarihi: 17.04.2021).
• Köksal, M. Fatih (2016).Yâ Kebîkeç (Mecmûalar Arasında). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Mecmuā-ı Devāvìn. Şeyhülislam Arif Hikmet Bey Kütüphanesi. 58b-73b.
• Şarlı, Mahmut (2001). “Medîne-i Münevvere'deki Ârif Hikmet Bey Kütüphanesi'nde Bulunan Edebiyatla İlgili Türkçe Yazma Eserler”. İlmî Araştırmalar. XI/99-112.
• Uçar Erdem, Filiz Meltem (2014). “Mukîmî”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mukimi. (Erişim Tarihi: 17.04.2021).
• Ünver, İsmail (1993). “Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Türkoloji Dergisi. XI: 51-89.