Interpersonal Sensitivity and Other Related Psychological Variables

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 659 - 678, 31.07.2023

Ayşe Gülhan Çakal , Nuray Tastan

Öz

The subject of this study is the theoretical explanation of interpersonal sensitivity, the presentation of other psychological elements related to interpersonal sensitivity and the examination of related research. For this purpose, doctoral and master's theses in Türkiye, as well as other studies accessible in Türkiye and abroad, were examined. Thus, the factors affecting interpersonal sensitivity were revealed and studies aimed at decreasing interpersonal sensitivity were mentioned. Finally, it is aimed to make a holistic review study by developing solution suggestions against this condition affecting mental health. Many negative effects are associated with interpersonal sensitivity. In summary these are: beliefs on worthlessness and deficiency, a tendency to misinterpret other person’s reactions wrongly and negatively, an exaggerated sense of anxiety on people’s impressions, fear of rejection and criticism, and social anxiety and avoidance behavior developed as a consequence of these fears, an inability to be assertive in social situations and demonstrating avoidant behavior, efforts on being compatible to avoid rejection. This demonstrates that interpersonal sensitivity is a comprehensive feature which relates to cognitive, emotional, social and behavioral dimensions. For this reason, it relates to many other psychopathologies. Review of the scientific literature demonstrates that interpersonal sensitivity is related to social anxiety, loneliness, protective parental attitudes, attachment styles, low social and emotional intelligence, ineffective conflict resolution strategies, smart phone addiction, rejection sensitivity, depression, cognitive distortions, low self-esteem, low resilience, eating disorders, low uncertainty tolerance, a history of trauma, some chronic health conditions and mental health conditions. In addition to these, there are studies aimed at reducing interpersonal sensitivity. These studies emphasize group therapies that use a cognitive behavioral approach and demonstrate positive results. Therefore, a comprehensive review of these components is believed to be a valuable contribution to the scientific literature. This study can provide knowledge that can help enriching further academic studies on these components and intervention strategies.

Anahtar Kelimeler

Interpersonal Sensitivity, Interpersonal Relationship, Social Anxiety.

KİŞİLER ARASI DUYARLILIK VE İLİŞKİLİ DİĞER PSİKOLOJİK DEĞİŞKENLER

Öz

Bu çalışmanın konusu, kişiler arası duyarlılığın kuramsal olarak açıklanması, kişiler arası duyarlılık ile ilgili diğer psikolojik unsurların belirlenmesi ve ilgili araştırmaların incelenmesidir. Bu amaçla Türkiye’deki doktora ve yüksek lisans tezleri, ayrıca yurt içi ve yurt dışında ulaşılabilen diğer bilimsel yayınlar incelenmiştir. Böylece kişiler arası duyarlılığı etkileyen etmenler belirlenmiş ve kişiler arası duyarlılığı azaltma konusunda yapılan çalışmalardan söz edilmiştir. Son olarak ruh sağlığını etkileyen kişiler arası duyarlılık konusunda çözüm önerileri geliştirilerek bütüncül bir derleme çalışması yapmak amaçlanmıştır. Kişiler arası duyarlılığın birçok olumsuz etkisi olduğu görülmektedir. Bunlar özetle, değersizlik ve yetersizlik inançları, kişiler arası ilişkilerde karşı tarafın tepkilerini yanlış ve olumsuz yorumlama eğilimi, diğerleri üzerinde bırakılan izlenimlere karşı aşırı endişe duyma hali, reddedilme, eleştirilme korkuları ve bunlar sonucunda geliştirilen sosyal kaygı ve sosyal ortamlardan kaçma davranışı, toplum içinde girişken olamama ve çekingen davranışlar sergileme, reddedilmemek için uyumlu davranma çabası olarak açıklanmıştır. Bu durum, kişiler arası duyarlılığın bilişsel, duygusal, sosyal ve davranışsal boyutlara sahip kapsamlı bir özellik olduğunu göstermektedir. Bu nedenle birçok başka psikolojik problemle de ilişki içindedir. Alanyazın incelendiğinde yapılan araştırmalarda, kişiler arası duyarlılığın sosyal kaygı, yalnızlık, koruyucu ebeveyn tutumu, bağlanma stilleri, düşük sosyal ve duygusal zeka, etkili olmayan çatışma çözme yöntemleri, akıllı telefon bağımlılığı, reddedilmeye karşı duyarlılık, depresyon, bilişsel çarpıtmalar, düşük benlik saygısı, düşük psikolojik sağlamlık, yeme bozuklukları, belirsizliğe tahammülsüzlük, travma geçmişi, bazı kronik hastalıklar ve psikolojik rahatsızlıklar ile ilişki içinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmalara ek olarak kişiler arası duyarlılığı azaltmaya yönelik deneysel çalışmalar da vardır. Bu çalışmalarda bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışma uygulamalarına ağırlık verildiği ve olumlu sonuçlar elde edildiği görülmektedir. Kişiler arası duyarlılık ile ilgili tüm bu unsurların ortaya konmasının, ilgili alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma kapsamında elde edilen bilgiler, bu unsurlara yönelik yapılacak olan akademik çalışmaların ve müdahale yöntemlerinin zenginleştirilmesini sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Kişiler Arası Duyarlılık, Kişiler Arası İlişki, Sosyal Kaygı

Kaynakça

• Adalıer, A. ve Balkan, E. (2012). The relationship between internet addiction and psychological symptoms. International Journal of Global Education, 1(2), 42-49.
• Adler, A. (2000). Yaşama Sanatı. (Çev: K. Şipal). İstanbul: Say Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1929). Akgül, N. ve Yavuzer, N. (2019). Kişilerarası duyarlılık eğitiminin üniversite öğrencilerinin empati ve iletişim becerilerine etkisi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 14(2) , 539-554.
• Alavi, S. S., Maracy, M. R., Jannatifard, F. ve Eslami, M. (2011). The effect of psychiatric symptoms on the internet addiction disorder in Isfahan's University students. Journal Of Research İn Medical Sciences: The Official Journal Of Isfahan University Of Medical Sciences, 16(6), 793.
• Angulo-Macias, G. (2007). Resiliency despite poverty in childhood. A review of the literature. (Unpublished Doctoral Thesis). Alliant International University, California.
• Anlı, G. (2017). Boyun eğici davranışları azaltmaya yönelik bilişsel davranışçı psiko-eğitim programının kişilerarası duyarlılık, öfke ve düşmanlık (hostilite) üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Anlı, G. (2018). Kişilerarası duyarlılık ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 103-118.
• Anlı, G. (2019). Sınıf topluluğu duyusu ile kişilerarası duyarlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Progressive Education, 15(5), 371-379.
• Arabacı, L. B., Taş, G., Kavaslar, İ., Dikmen, M. ve Teke, C. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin sosyotropi-otonomi kişilik özellikleri ve kişilerarası duyarlılıkları ile facebook bağımlılıkları arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 18(3), 69-79.
• Atay, S. (2016). Evli bireylerde bağlanma stillerinin kişiler arası duyarlılıkları ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Atlas, J. G. (2004). Interpersonal sensitivity, eating disorder symptoms, and eating/thinness expectancies. Current Psychology, 22(4), 368-378.
• Aydın, A. (2013). Hemşirelerin kişiler arası duyarlılık ve çatışma çözme yaklaşımları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ayduk, O., Downey, G., ve Kim, M. (2001). Rejection sensitivity and depressive symptoms in women. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(7), 868-877.
• Bacanlı, H. (2014). Sosyal beceri eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Baldwin, M.W., & Main, K.J. (2001). The cued activation of relational schemas in social anxiety. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 1637-1647.
• Beck, J. S. (1995). Cognitive therapy: basics and beyond. New York: The Guilford Press.
• Bell, V. ve Freeman, D. (2014). A pilot trial of cognitive behavioural therapy for interpersonal sensitivity in individuals with persecutory delusions. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 45(4), 441-446.
• Bilgin, O. (2020). Relationship Between Interpersonal Sensitivity and Psychological Resilience. International Online Journal of Educational Sciences, 12(5), 10-12.
• Boyce, P., Hickie, I., Parker, G., Mitchell, P., Wilhelm, K. ve Brodaty, H. (1992). Interpersonal sensitivity and the one-year outcome of a depressive episode. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 26, 156-161.
• Boyce, P. ve Mason, C. (1996). An overview of depression-prone personality traits and the role of ınterpersonal sensitivity. Australian and New Zealand Journal Of Psychiatry, 30, 90-103.
• Boyce, P. ve Parker, G. (1989). Development of a scale to measure interpersonal sensitivity. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 23(3), 341-351.
• Boyce, P., Parker, G., Barnett, B., Cooney, M. ve Smith, F. (1991). Personality as a vulnerability factor to depression. British Journal Of Psychiatry, 159, 106-114.
• Bulut, G. (2021). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık ile sosyal zekâ seviyesi ve kişilerarası duyarlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Ensitüsü, İstanbul.
• Dağ, İ. (1991). Belirti Tarama Listesi’nin (Scl-90-R) üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(1).
• Demiray, N. (2018). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ ve kişilerarası duyarlılık arasındaki ilişki: kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların aracı rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Derogatis, L. R. ve Cleary, P. A. (1977). Confirmation of the dimensional structure of the SCL-90: A study in construct validation. Journal of Clinical Psychology, 33(4), 981–989.
• Derogatis, L.R., Lipman, R.S., Rickels, K., Uhlenhuth, E.H. ve Covi, L. (1974). The hopkıns symptom checklıst (HSCL): a self-report symptom ınventory. Behavioral Science, 19(1), 1-15.
• Doğan, T. ve Sapmaz, S. (2012). Kişilerarası duyarlılık ölçeğinin Türk üniversite öğrencilerinde psikometrik analizi. Kuramsal Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 143-155.
• Dost, M.T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22) , 132-143
• Downey, G. ve Feldman, S. I. (1996). Implications of rejection sensitivity for intimate relationships. Journal of personality and social psychology, 70(6), 1327-1343.
• Dökmen, Ü. (2005). İletişim çatışmaları ve empati (31. baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Eren, İ., Şahin, M., Cüre, E., İnanlı, İ. Ç., Tunç, Ş. E. ve Küçük, A. (2007). Ankilozan spondilit hastalarında psikiyatrik belirtiler ile yeti yitimi ve yaşam kalitesi arasındaki etkileşimler. Nöropsikiyatri Arşivi, 44(1), 1-9.
• Erol, S. (2020). Beliren yetişkinlerin belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri ile kişilerarası duyarlılık ve mükemmeliyetçilik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Erözkan, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası duyarlılıkları ile reddedilme duyarlılıklarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 85-98.
• Erözkan, A. (2005). Üniversite öğrencilerinin kişilerarası duyarlılık ve depresyon düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 129-155.
• Erözkan, A. (2011). Sosyal kaygının yordayıcıları olarak kaygı duyarlığı, benlik saygısı ve kişilerarası duyarlık. İlköğretim Online, 10(1), 1-10.
• Goleman, D. (2010). Duygusal zeka neden IQ'dan daha önemlidir? (33. baskı). (Çev: B. S. Yüksel) İstanbul: Varlık Yayınları. (Orijinal eserin yayın tarihi 1995).
• Hamann, D. M., Wonderlich-Tierney, A. L. ve Vander Wal, J. S. (2009). Interpersonal sensitivity predicts bulimic symptomatology cross-sectionally and longitudinally. Eating behaviors, 10(2), 125-127.
• Harb, G. C., Heimberg, R. G., Fresco, D. M., Scheiner, F. R. ve Liebowitz, M. R. (2002). The psychometric properties of ınterpersonal sensitivity measure in social anxiety disorder. Behavior Research and Therapy, 40, 961-979.
• Hiçdurmaz, D. ve Öz, F. (2016). Interpersonal sensitivity, coping ways and automatic thoughts of nursing students before and after a cognitive-behavioral group counseling program. Nurse Education Today, 36, 152-158.
• Hood, B. (2014). Benlik yanılsaması (Çev: E. Özdemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Işık, M. ve Kaptangil, İ. (2018). Akıllı telefon bağımlılığının sosyal medya kullanımı ve beş faktör kişilik özelliği ile ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinden bir araştırma. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(2).
• Jang, K. S., Hwang, S. Y. ve Choi, J. Y. (2008). Internet addiction and psychiatric symptoms among Korean adolescents. Journal of School Health, 78(3), 165-171.
• Karagüven Ü.M.H. (2015). Empati ve sosyal zekâ. İnternational Journal of Social Science. 34, 187–97.
• Kardefelt-Winther, D. (2014). A conceptual and methodological critique of internet addiction research: towards a model of compensatory internet use. Computers in Human Behavior, 31, 351–354.
• Kaya, Ö. (2020). Çocukluk çağı travmalarının akılcı olmayan inançlar ve psikopatolojik belirtiler ile ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kırık, A. M. ve Sönmez, M. (2017). İletişim ve mutluluk ilişkisinin incelenmesi İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi, 2(1), 15-26.
• Kömürcü, B. (2014). Erken dönem uyumsuz şemalar, ebeveynlik biçimleri ve psikolojik belirtiler ile psikolojik dışlanmanın tehdit ettiği ihtiyaçlar arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kumari, R. S., Sudhir, P. M. ve Mariamma, P. (2012). Perfectionism and ınterpersonal sensitivity in social phobia: The ınterpersonal aspects of perfectionism. Psychological Studies, 57(4), 357–368.
• Liebowitz, M. R., Gorman, J. M., Fyer, A. J. ve Klein, D. F. (1985). Social phobia: Review of a neglected anxiety disorder. Archives Of General Psychiatry, 42(7), 729-736.
• Lin, L., Wang, X., Li, Q., Xia, B., Chen, P. ve Wang, W. (2021). The ınfluence of ınterpersonal sensitivity on smartphone addiction: a moderated mediation model. Frontiers in Psychology, 2787. doi: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.670223
• Marin, T. J. ve Miller, G. E. (2013). The interpersonally sensitive disposition and health: an integrative review. Psychological Bulletin, 139(5), 941.
• McCabe, R. E., Blankstein, K. R. ve Mills, J. S. (1999). Interpersonal sensitivity and social problem solving: Relations with academic and social self-esteem, depressive symptoms, and academic performance. Cognitive Therapy and Research, 23, 587-604.
• Mohammadian, Y., Mahaki, B., Dehghani, M., Vahid, M. A. ve Lavasani, F. F. (2018). Investigating the role of interpersonal sensitivity, anger, and perfectionism in social anxiety. International journal of preventive medicine, 9.
• Nyström, M. B., Kjellberg, E., Heimdahl, U. ve Jonsson, B. (2018). Shame and interpersonal sensitivity: Gender differences and the association between internalized shame coping strategies and interpersonal sensitivity. Bulletin of the Menninger Clinic, 82(2), 137-155.
• Otani, K., Suzuki, A., Matsumoto, Y. ve Kamata, M. (2009). Parental overprotection increases interpersonal sensitivity in healthy subjects. Comprehensive Psychiatry, 50(1), 54–57.
• Otani, K., Suzuki, A., Matsumoto, Y., Şibuya, N., Sadahiro, R. ve Enokido, M. (2014). Correlations of interpersonal sensitivity with negative working models of the self and other: evidence for link with attachment insecurity. Ann Gen Psychiatry, 13(1), 1-4.
• Öcal, N. Ü. (2019). Üniversite öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı riski, uyku kalitesine etkisi ve ruhsal belirtiler ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Ramirez E. R. (2007). Resilience: a concept analysis. Nursing Forum, 42, 73-82.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. New Jersey: Princeton University Press.
• Rudolph, J., ve Zimmer‐Gembeck, M. J. (2014). Parent relationships and adolescents' depression and social anxiety: Indirect associations via emotional sensitivity to rejection threat. Australian Journal of Psychology, 66(2), 110-121.
• Sakado, K., Sato, T., Uehara, T., Sakado, M., Kuwabara, H. ve Someya, T. (1999). The association between the high interpersonal sensitivity type of personality and a lifetime history of depression in a sample of employed Japanese adults. Psychological Medicine, 29(5), 1243-1248.
• Samur Ö.A. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ yetenekleri iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler. Elementary Education Online. 7, 578–99.
• Sapmaz, F. (2011). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın sosyal anksiyete, reddedilme duyarlılığı ve kişilerarası duyarlılık üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Sarısoy, M. (2011). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin ruhsal belirti düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Schaefer, R. T. (1995). Sociology (7. edition). Boston: McGraw- Hill.
• Slanbekova, G. K., Chung, M. C., Karipbaev, B. I., Sabirova, R. S. ve Alimbayeva, R. T. (2019). Posttraumatic stress and interpersonal sensitivity: Alexithymia as mediator and emotional expressivity as moderator. Psychiatric Quarterly, 90(1), 249-261.
• Smith, B. W. ve Zautra, A. J. (2001). Interpersonal sensitivity and reactivity to spousal conflict in healthy older women. Personality and Individual Differences, 31, 915-923.
• Soderstorm, M., Dolbier, C., Leiferman, J. ve Steinhardt, M. (2000). The relationship of hardiness, coping strategies, and perceived stress to symptoms of illness. Journal of Behavioral Medicine, 23(3), 311-327.
• Sun, J., Zhang, X., Wang, Y., Wang, J., Li, J. ve Cao, F. (2020). The associations of interpersonal sensitivity with mental distress and trait aggression in early adulthood: a prospective cohort study. Journal of affective disorders, 272, 50-57.
• Suzuki, A., Matsumoto, Y., Şibuya, N., Ryoichi, S., Kamata, M., Enokido, M., Goto, K. ve Otani, K. (2012). Interaction effect between the BDNF Val66Met polymorphism and parental rearing for interpersonal sensitivity in healthy subjects. Psychiatry Research, 200(2-3), 945–948.
• Vidyanidhi, K. ve Sudhir, P. M. (2009). Interpersonal sensitivity and dysfunctional cognitions in social anxiety and depression. Asian Journal of Psychiatry, 2(1), 25-28.
• Wang, C. ve Zhang, Y. (2021). New employees' interpersonal sensitivity and help-seeking behavior: Fear of negative evaluation and social anxiety as mediators. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 49(10), 1-10.
• Wang, H., Huang, H. ve Wu, H. M. (2014). The relationship between personality characteristics of college students and mobile phone dependence: the mediating role of social anxiety. Chinese Journal of clinical psychology, 22, 447–450.
• Wilhelm, K., Boyce, P. ve Brownhill, S. (2004). The relationship between ınterpersonal sensitivity, anxiety disorders and major depression. Journal of Affective Disorders, 79, 33-4.
• Yang, C.K. (2001). Sociopsychiatric characteristics of adolescents who use computers to excess. Acta Psychiatrica Scandinavica, 104(3), 217–222.
• Yang, C. K., Choe, B. M., Baity, M., Lee, J. H. ve Cho, J. S. (2005). SCL-90-R and 16PF profiles of senior high school students with excessive internet use. Canadian Journal Of Psychiatry, 50(7), 407–414.
• You, Z., Zhang, Y., Zhang, L., Xu, Y. ve Chen, X. (2019). How does self-esteem affect mobile phone addiction? The mediating role of social anxiety and interpersonal sensitivity. Psychiatry research, 271, 526-531.
• Yurdakul, S. (2018). Diyet, vücut algısı, umut ve kişilerarası duyarlılık arasındaki ilişkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zhao, X., Wu, M., Zhang, D., Sun, Y., Yang, Y., Xie, H., Su, Y., Jia, J. ve Zhang, S. (2018). The relationship of interpersonal sensitivity and depression among patients with chronic atrophic gastritis: the mediating role of coping styles. Journal of Clinical Nursing, 27(5-6), 984-991.