Breast Cancer Follow-up Patients Utilization of Screening Services in Primary Care

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 8 - 13, 26.04.2025

Meryem Çakır , Esra Meltem Koç , Zeynep Gülsüm Güç , Yasemin Özkaya , Ahmet Alacacıoğlu , Utku Oflazoğlu , Yüksel Küçükzeybek

https://doi.org/10.24938/kutfd.1520182

Öz

Objective: Breast cancer is the most common type of cancer among women, with increasing incidence and mortality, especially in developing countries. Screening programs aim to detect the disease before symptoms appear. In Türkiye, biennial mammography screening is recommended for women aged 40- 69. This study aims to evaluate the status of breast cancer screening services received from primary care physicians by patients diagnosed with and treated for breast cancer.
Material and Methods: The study, planned in a cross-sectional analytical design, was conducted at the Medical Oncology clinic of Izmir Katip Çelebi University Atatürk Training and Research Hospital on female patients between the ages of 40-70 who had completed breast cancer treatments. Data collection was conducted from June to August 2020. Data were gathered using a 35-item form that inquired about patients' sociodemographic characteristics and breast cancer screening experiences. Statistical analyses were performed using SPSS 16.
Results: The study included 225 women, of whom 47.1% had received a recommendation for a mammogram before diagnosis. There was no statistically significant relationship between sociodemographic characteristics and lifestyle habits and receiving a screening recommendation. Women who were contacted by their primary care physicians, asked about family history of breast cancer, received clinical breast exams, or were taught self-breast examination were more likely to have received a mammography recommendation before diagnosis. Logistic regression analysis indicated that women with a university-level education or higher were less likely to receive a mammography recommendation.
Conclusion: Cancer screenings are evidence-based practices that positively impact patients' lifespan and quality of life. Primary care physicians play a crucial role in cancer screenings. To achieve the goals of cancer screening programs, it is essential to maintain consistent policies and enhance the knowledge and awareness of healthcare workers.

Anahtar Kelimeler

Mammography , breast cancer , screening

MEME KANSERİ İZLEM HASTALARININ BİRİNCİ BASAMAKTA TARAMA HİZMETLERİNDEN YARARLANMA DURUMLARI

Öz

Amaç: Meme kanseri, kadınlar arasında en yaygın kanser türü olup, özellikle gelişmekte olan ülkelerde insidans ve mortalitesi artmaktadır. Tarama programları, hastalık belirtileri ortaya çıkmadan önce hastalığı tespit etmeyi amaçlar. Türkiye'de 40-69 yaş arası kadınlar için iki yılda bir mamografi taraması önerilmektedir. Bu çalışmanın amacı, meme kanseri tanısı almış ve tedavileri tamamlanmış hastaların, tanı öncesinde aile hekimlerinden kanser taraması hizmeti alma durumlarını değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntemler: Kesitsel analitik desende planlanan çalışma, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji kliniğinde, 40-70 yaş arası meme kanseri tedavileri tamamlanmış kadın hastalar üzerinde yürütüldü. Veri toplama süreci Haziran-Ağustos 2020'de gerçekleştirildi. Veriler, hastaların sosyodemografik özellikleri ve meme kanseri taramalarıyla ilgili bilgi içeren 35 soruluk bir form kullanılarak toplandı. İstatistiksel analizler SPSS 16 programı ile yapıldı.
Bulgular: Çalışmaya 225 kadın dâhil edildi ve bunların %47,1'ine tanı konulmadan önce mamografi çekilmesi önerildiği görüldü. Hastaların sosyodemografik özellikleri ve yaşam tarzı alışkanlıkları ile tarama önerisi almaları arasında istatistiksel anlamlı ilişki bulunmadı. Birinci basamak hekimleri tarafından iletişime geçilen, ailede meme kanseri öyküsü sorgulanan, klinik meme muayenesi yapılan veya kendi kendine meme muayenesi öğretilen kadınların tanıdan önce mamografi önerisi alma oranı daha yüksekti. Lojistik regresyon analizinde, üniversite ve daha yüksek eğitim düzeyine sahip kadınların birinci basamakta daha az oranda mamografi çektirme önerisi aldığı bulundu.
Sonuç: Kanser taramaları, hastaların yaşam süresi ve kalitesine olumlu etkisi olan uygulamalardır. Birinci basamak hekimleri, kanser taramaları konusunda önemli bir role sahiptir. Kanser tarama programlarının hedeflerine ulaşabilmesi için istikrarlı bir politika sürdürülmesi ve sağlık çalışanlarının bilgi ve farkındalıklarının artırılması büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mamografi , meme kanseri , tarama

Etik Beyan

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi girişimsel olmayan etik kurulu 12.05.2020 tarihli ve 661 sayılı kararla onaylamıştır.

Destekleyen Kurum

Çalışmada finansal destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Nachtigal E, LoConte NK, Kerch S, Zhang X, Parkes A. Variation in breast cancer screening recommendations by primary care providers surveyed in wisconsin. J Gen Intern Med. 2020;35(9):2553-2559.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Meme kanseri korunma, tarama, tanı, tedavi ve izlem klinik rehberi. Ankara. 2020.
• Sala DCP, Okuno MFP, Taminato M, Castro CP, Louvison MCP, Tanaka OY. Breast cancer screening in primary health care in Brazil: A systematic review. Rev Bras Enferm. 2021;9;74(3):e20200995.
• Ersoy E, Saatçi E. Periyodik sağlık muayenelerine genel bakış. Türk Aile Hek Derg. 2017;21(2):82-89.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye kanser kontrol programı. Ankara. 2021.
• Haas JS, Barlow WE, Schapira MM, et al. Primary care providers' beliefs and recommendations and use of screening mammography by their patients. J Gen Intern Med. 2017;32(4):449-457.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Türkiye kanser istatistikleri 2016. Ankara. 2019.
• Ozmen V, Gurdal SO, Cabioglu, et al. Cost-effectiveness of breast cancer screening in Turkey, a developing country: Results from Bahçeşehir mammography screening project. Eur J Breast Health. 2017;13(3):117- 122.
• Özmen V, Fidaner C, Aksaz E ve ark. Türkiye’de meme kanseri erken tanı ve tarama programlarının hazırlanması “Sağlık Bakanlığı, meme kanseri erken tanı ve tarama alt kurulu raporu”. J Breast Health. 2009;5(3):125-134.
• McWhinney I, Freeman T. The enhancement of health and the prevention of disease. Textbook of family medicine. 3rd ed. New York: Oxford University Pres. 2009;193-216.
• Özaydın AN, Güllüoğlu BM, Ünalan PC, Gorpe S, Öner BR, Özmen V. Bahçeşehir'de oturan kadınların meme kanseri bilgi düzeyleri, bilgi kaynakları ve meme sağlığı ile ilgili uygulamaları. Meme Sağlığı Derg. 2009;5:101- 110.
• Duport N, Ancelle-Park R. Do socio-demographic factors influence mammography use of French women? Analysis of a French cross-sectional survey. Eur J Cancer Prev. 2006;15(3):219-224.
• Rahman SM, Dignan MB, Shelton BJ. Factors influencing adherence to guidelines for screening mammography among women aged 40 years and older. Ethn Dis. 2003;13(4):477-484.
• Carney PA, Harwood BG, Weiss JE, Eliassen MS, Goodrich ME. Factors associated with interval adherence to mammography screening in a population‐based sample of New Hampshire women. Cancer. 2002;95(2):219-227.
• Chalmers, K, Marles, S, Tataryn, D, Scott-Findlay S, Serfas K. Reports of information and support needs of daughters and sisters of women with breast cancer. Eur J Cancer Care. 2003;12(1):81-90.
• Brain K, Henderson BJ, Tyndel S, et al. Predictors of breast cancer-related distress following mammography screening in younger women on a family history breast screening programme. Psychooncol. 2008;17(12):1180- 1188.
• Clements A, Henderson BJ, Tyndel S, et al. Diagnosed with breast cancer while on a family history screening programme: an exploratory qualitative study. Eur J Cancer Care (Engl). 2008;17(3):245-522.
• Çiçek Gümüş E, Güngörmüş Z. İkinci basamak sağlık hizmetlerine başvuru yapan hastaların birinci basamak sağlık hizmetlerini kullanma durumlarının belirlenmesi. Anadolu Hemş Sağ Bil Derg. 2020;23(1):119-126.
• Urgan U, Çağlayan Ç. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi psikiyatri polikliniğine başvuran hastaların ruhsal hastalıklar için ilk başvuru yerlerinin ve birinci basamağı tercih etmeme nedenlerinin belirlenmesi. KOU Sağ Bil Derg. 2028;4(1):5-10.
• Turgu S, Öztora S, Çaylan A, Dağdeviren HN. Birinci basamakta hasta memnuniyeti ve hekim iş doyumu ile ilişkisi. Türk Aile Hek Derg. 2018;22(2):78-91.