OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE AKRANLARIN SINIFLARINDAKİ ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÖĞRENCİYİ TERCİH ETME DURUMLARI

Yıl 2014, Sayı: 31, 191 - 215, 13.10.2014

Filiz Karadağ , Vesile Yıldız Demirtaş , Alev Girli

Öz

Okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciye yönelik görüşlerini incelemek amacıyla yapılan bu çalışmada, üç farklı özel anaokulunda tam zamanlı kaynaştırma eğitimine devam eden iki down sendromlu, bir Asperger sendromlu ve bir serebral palsili dört öğrencinin sınıfındaki 44 arkadaşı araştırma grubunu oluşturmuştur. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanıldığı araştırmada akranlardan günlük etkinliklerindeki tercihlerini yoklayan ve dokuz madden oluşan bir görüşme formu kullanılarak bilgi alınmıştır. Her çocukla görüşme yaklaşık 30 dakika sürmüştür. Elde edilen veriler tümevarım veri analizi kullanılarak temalar haline dönüştürülmüş ve bu temalara göre özel gereksinimli öğrencinin akranları tarafından tercih edilme, reddedilme ve her hangi bir kategoriye alınmama frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda, özel gereksinimli öğrencinin etkinliklerin şekline göre tercih edilme frekansının farklılık gösterdiği ve genel olarak akranları tarafından görmezden gelindiği tespit edilmiştir. Özel gereksinimli öğrencinin reddedilme nedenleri genel olarak öğrencinin sınıf içerisindeki davranış problemleri olarak gösterilmiştir. Aynı zamanda özel gereksinimli öğrencinin beslenme ve grup etkinliklerinde arkadaşları tarafından nispeten yüksek oranda tercih edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, kaynaştırma, akran görüşleri, sosyal kabul

Kaynakça

• Artan, Ġ., & Balat, G. U. (2003). Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona iliĢkin bilgi ve düĢüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.
• Batu, S., Kırcaali-Ġftar, G. & Uzuner, Y. (2004). Özel Gereksinimli Öğrencilerin KaynaĢtırıldığı Bir Kız Meslek Lisesindeki Öğretmenlerin KaynaĢtırmaya ĠliĢkin GörüĢ ve Önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2), 33-50.
• Batu, S. (2010). Erken çocukluk eğitiminde kaynaştırma. Diken, Ġ. (Ed), Erken çocukluk eğitimi (1.Baskı). (519- 537). Ankara: Pegem Akademi.
• Bauminger, N. & Kasari, C. (2000). Loneliness and friendship in high functioning children with autism. Child Development, 71, 447-456.
• Bauminger, N. & Schulman, C. (2003). The development and maintenance of friendship in high functioning children with autism. Autism, 7, 81-97.
• Çulhaoğlu-Ġmrak, H., & Sığırtmaç, A. KaynaĢtırma uygulanan okulöncesi sınıflarında akran iliĢkilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood, 3(1), 38-65.
• Dyson, L. L. (2005). Kindergarten children's understanding of and attitudes toward people with disabilities. Topics in Early Childhood Special Education,25(2), 95-105.
• Diamond, K., Le Furgy, W. ve Blass, S. (1993). Attitudes of preschool children toward their peers with disabilities: a year-long ınvestigation in ıntegrated classrooms. The Journal of Genetic Psychology, 154(2), 215-221.
• Girli, A. & Atasoy, S. (2008) The view of autistic and mental retarded inclusion students about their peers and school experiences. 2.International conference on special education “sharing knowledge & experience around the world.(ICOSE) Marmaris-Muğla-Turkey.
• Gülay, H. (2009). Okul öncesi dönemde akran iliĢkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 82-93.
• Howard, V. F., Betty, W. & Lepper C.E. (2010). Özel Gereksinimi Olan Küçük Çocuklar (G. Akçamete Çev.). Ankara: Nobey Yayınevi (2011).
• Ġmrak, H. Ç. (2009). Okulöncesi dönemde kaynaĢtırma eğitimine iliĢkin öğretmen ve ebeveyn tutumları ile kaynaĢtırma eğitimi uygulanan sınıflarda akran iliĢkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi.
• Johnson, C., Ironsmith, S., Snow, C. W. & Poteat , G. M. (2000). Peer acceptance and social adjustment in preschool and kindergarten. Early Childhood Education Journal, 27 (4), 207-212.
• Kabasakal, Z., Girli, A., Okun, B., Çelik, N., ve Vardarlı, G. (2008). Disabled students coequal relations and their abuse. Dokuz Eylül Universitesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23, 169-176.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları. Kargın, T. & Sucuoğlu, B. (2010). Kaynaştırma uygulamaları (1. Baskı). Ankara; Kök Yayıncılık.
• Kasari, C., Mundy, P., Yirmiya, N. & Sigman, M. (1990). Affect and attention in children with Down syndrome.American Journal on Mental Retardation, 95, 55–67.
• Kemple, K. M. (2004). Let’s be friends peer competence and social ınclusion in early childhood programs. New York:Colombia University.
• Kırcaali-Ġftar, G. (1998). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. Eripek, S. (Ed.), Özel eğitim (17-25). EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Kırcaali-Ġftar, G. (1998). Erken çocukluk ve okul öncesi dönemlerinde özel eğitim (1.Baskı). Eripek, S. (Ed.), Özel eğitim (17-25). EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Ladd, G. W., Kochenderfer- Ladd, B., & Coleman, C. C. (1996). Friendship quality as a predictor of young children‟s early school adjustment. Child Development, 67, 1103-1118.
• Odom, S. L., Hoyson, M., Jamieson, B., & Strain, P. S. (1985). Increasıng handıcapped preschoolers'peer socıal ınteractıons: cross‐settıng and component analysıs. Journal of Applied Behavior Analysis,18(1), 3-16.
• Okul Öncesi Eğitimi Yönetmeliği (2006), meb.gov.tr
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği (2006), orgm.meb.gov.tr
• Poyraz, H., Dere & H. (2006). Okulöncesi eğitiminin ilke ve yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Rose, R. & Howley, M. (2007). The practical guide to special education needs inınclusive primary classrooms (1. Baskı). London: Paul Chapman Publishing
• Seçer, Z., Sarı, H. & Çetin, ġ (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların bedensel engelli akranları ile birlikte eğitim almalarına iliĢkin görüĢleri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 12-24.
• Vandell, D. L., Nenide, L., & Van Winkle, S. J. (2006). Peer relationships in early childhood. Handbook of early childhood development, 455-470.
• Yorbık, Ö., Erman, H., & Söhmen, T. (2000). Asperger Sendromu ve Yüksek Fonksiyonlu Otizmin Tanısal Ayırımı. Klinik Psikiyatri, 3, 102-110.
• Yu, S., Ostrosky, M. M., & Fowler, S. A. (2012). Measuring Young Children‟s Attitudes Toward Peers With Disabilities Highlights From the Research. Topics in Early Childhood Special Education, 32(3), 132-142.