GÖRME ENGELLİ ÇOCUKLARA SAHİP ANNE-BABALARIN KAYGI DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 47, 105 - 122, 15.07.2018

Selahattin Avşaroğlu , İsmet Çavdar

https://doi.org/10.21764/maeuefd.399486

Cited By: 2

Öz

Bu
araştırmada, görme engelli çocuğa sahip ailelerin sürekli-durumluk
kaygılarının cinsiyet, eğitim
durumu, yaşadıkları yer, çocuğun başka bir yetersizliği olup olmaması, okul
öncesi eğitime devam etme durumu, Braille Alfabesinin bilip bilinmemesi ve
diğer kardeşlerin engelli olup olmaması değişkenleri arasında farklılaşma
durumları incelenmiştir. Araştırma grubu, 93’ü anne ve 69’u baba olmak üzere
toplam 162 ebeveynden oluşmuştur.  Araştırmada veriler, “Kişisel Bilgi Formu”, ve
Öner ve Le Compte (1983) tarafından Türkçeye uyarlanan “Durumluk-sürekli Kaygı
Envanteri” ile Konya ili merkez ilçelerinden toplanmıştır. Verilerin test
edilmesi işleminde, değişkenlere bağlı olarak t testi ve tek yönlü varyans
analizi kullanılmıştır. Varyans analizi sonucunda anlamlı çıkan sonuçlar
farklılaşmanın kaynağının belirlenmesinde Tukey testi kullanılmıştır. Araştırma
sonucuna göre; cinsiyet, eğitim durumu, başka bir engelin olup olmaması,  okul öncesi eğitime devam edip etmemesi,
Braille Alfabesine göre durumluk kaygıda anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Yaşanılan
yer değişkeni, diğer kardeşlerin engelli olup olmaması değişkenlerinde ise
anlamlı farklılıkların olmadığı belirlenmiştir. Sürekli kaygı puanlarında ise
eğitim durumu, başka bir engelin olup olmaması, okul öncesi eğitimine devam
edip etmemesi değişkeni, diğer kardeşlerinde engelli olup olmaması değişkenleri
puan ortalamalarında anlamlı farklılıklar çıkmıştır. Cinsiyet ve Braille Alfabesi
değişkenleri puan ortalamalarına göre anlamlı farklılıkların olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Anne, baba, aile, durumluk kaygı, görme engelli çocuk

Kaynakça

• Akçakın, M., & Erden, G. (2001). Otizm tanısı konmuş çocukların anne babalarındaki ruhsal belirtiler, Çocuk Ruh Sağlığı Dergisi, 8(1), 1-10.
• Akkök, F. (2003). Farklı özelliğe sahip olan çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Ataman, A. (2003). Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Avşaroğlu, S. (2012). Zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan anne-babaların kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 533-550.
• Avşaroğlu, S., Gilik, A. (2017). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne-babaların kaygı durumlarına göre umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1022-1035.
• Aysan, F., & Özben, Ş. (2007). Engelli çocuğu olan anne babaların yaşam kalitelerine ilişkin değişkenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 1-6
• Bailey, D. B. (1988). Assessing family stress and needs. In D. B. Bailey, R. N. Simeonsson (Ed.). Family assessment in early intervention (pp. 95-118). Columbus: Merrill Publishing Company.
• Bilal, E., & Dag, İ. (2005). Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stresi stresle basaçıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(2), 56-68.
• Bulut, S., & Karaman, H. B. (2018). Engelli bireylerin cinsel, fiziksel ve duygusal istismarı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,19, 1-25
• Burt, S., & Perlıs, L. (1999). Rehber Anne Babalar. (Çev. Fatma Can Akbaş), İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Coşkun, Y., & Akkaş, G. (2009). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 213-227.
• Çiftçi Arıdağ, N., & Erbiçer, E. S. (2017). Grupla psikolojik danışma uygulamasının özel gereksinimli çocuğu olan annelerin kaygı düzeyleri ve yaşam doyumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,19, 1-20. Demir, G., Özcan, A., & Kızılırmak, A. (2010). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(4), 53-58.
• Deniz, İ., & Göller, L. (2017). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin aile işlevselliği ve evlilik doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi. 3(1), 53-69.
• Deniz, M. E., Dilmaç, B., & Arıcak, O. T. (2009). Engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin durumluk-sürekli kaygı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 953-968.
• Dereli, F., & Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 164-168.
• Duygun, T. (2001). Zihinsel engelli ve sağlıklı çocuk annelerinde stres belirtileri, stresle basaçıkma tarzları ve algılanan sosyal desteğin tükenmişlik düzeyine olan etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dyson, L. L. (1997) Fathers and mothers of school-age children with developmental disabilities: parental stress. Family functioning and social support. Am. J. Mental. Retard, 102(3), 267-279.
• Ende İnce, Z., & Güdücü Tüfekci, F. (2015). Engelli çocuğu olan ebeveynlerde evlilik uyumu ve yaşam doyumunun değerlendirilmesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1), 102-112.
• Er, M. (2006). Çocuk, hastalık, anne-babalar ve kardeşler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 49, 155-168.
• Ergin, D., Şen, N., Eryılmaz, N., Pekuslu, S., & Kayacı, M. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemişirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 41-48.
• Ersoy, Ö. (1997). İşitme ve zihinsel engelli çocuğu olan annelerin kaygı düzeyleri ve çocuklarını kabullenme durumlarına destekleyici eğitim programlarının etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Floyd, F. J., & Gallagher, E. M. (1997). Parental stress, care demands, and use of support services for school-age children with disabilities and behavior problems. Family Relations, 46(4), 359-372.
• Gallagher, J. J., Beckman, P., & Cross, A. H. (1983). Families of handicapped children: Sources of stress and its amelioration. Exceptional Children, 50 (1), 10-19.
• Günsel, A. G. (2010). Zihinsel engelli tanısı almış çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: İzmir: Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Honey, E., Hastings, R. P., & McConachie, H. (2005). Use of the questionnaire on resources and stress with parents of young children with autism. Autism, 9, 246-255.
• Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan ana babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yaşam doyumları. Yayınlanmamış Araştırma Raporu. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri.
• Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322.
• Kaytez, N., Durualp, E., & Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 197-213.
• Kazak, A. E; & Marvin, R. S. (1984). Differences, difficulties and adoptation: Stress and social networks in families with handicapped child. Family Relations, 33, 67-77.
• Knafl, K., & Zoeller, L.(2000). Childhood chronic illness: A comparison of mothers’ and fathers’. Family Nursing, 6, 287-302.
• Küçüker, S. (1993) Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1(3), 24-35.
• Nergiz, H., & Uluç, S. (2017). Çocuğunda görme yetersizliği olan anne ve babaların çeşitli psikolojik değişkenler açısından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,19, 1-25.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Öner, N., & Le Compte, A. (1983). Süreksiz durumluk-sürekli kaygı envanteri el kitabı (2. Baskı). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: PDREM Yayınları.
• Özsoy, A. S., Özkahraman, Ş., & Çallı, F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(9), 68-76.
• Özsoy, Y., Özyürek, M., & Eripek, S. (1998). Özel eğitime giriş (9. Baskı). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Sarısoy, M. (2000). Otistik ve Zihinsel Engelli Çocuga Sahip Ebeveynlerin Evlilik Uyumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schilling, R. F., Kirkham, M. A., Snow, W. H., & Schinke, S. P. (1986). Single mothers with handicapped children: Different from their married counterparts. Family Relations, 35, 69-77.
• Tekinalp, B. (2001). The effects of a coping skills hopeless and stres levels of mothers of children with autism. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Telef, B. B. (2013). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin öz-yeterliliklerinin ve psikolojik belirtilerinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 33-49.
• Yazıcı, F., Okcu, B., & Sözbilir, M. (2015). Ailelerin görme yetersizliği olan çocuklarına yönelik gelecek kaygıları. Ege Eğitim Dergisi, 1(16), 142-164.
• Yıldırım Doğru, S. S., & Arslan, E. (2008). Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 543-553.
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu Aşılar, R., & Karakurt, P. (2012). Engelli çocukların annelerinin ruhsal durumlarının belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 20(3), 200-209.