Okul Yönetişimi Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2019, Sayı: 49, 171 - 186, 24.01.2019

Berna Yüner

Öz

Bu çalışmada öğretmen görüşlerine dayalı olarak okullardaki mevcut
yönetişim düzeyini belirlemeye hizmet eden, geçerli ve güvenilir bir ölçme
aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Öncelikle uluslararası kuruluşlarca
benimsenen yönetişim ilkeleri temel alınarak madde havuzu hazırlanmış ve uzman
görüşüne sunulmuştur. Uzman önerileri doğrultusunda 46 maddelik taslak ölçek
Kayseri ilindeki 178 öğretmene uygulanmıştır. Ölçeğin yapısı açımlayıcı faktör
analizi (AFA) ile incelenmiştir. Analiz sonucunda ölçeğin (OYÖ), hukuka bağlılık, katılım ve şeffaflık
olarak adlandırılan üç faktör altında toplanmış 28 maddeden oluştuğu
görülmüştür.  Ölçeğin üç faktörle
birlikte toplam varyansın %59.31’ni açıkladığı saptanmıştır. Ölçekte yer alan
maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu belirlenmiştir.  Ölçek geçerliğinin sınanması amacıyla ölçek
Kayseri’de görev yapmakta olan 377 öğretmene uygulanmıştır.  Toplanan veriler üzerinden doğrulayıcı faktör
analizi (DFA) gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda uyum iyiliği değerlerinin
3 faktörlü modeli doğruladığı belirlenmiştir. Cronbach alfa katsayıları ölçeğin
yüksek düzeyde güvenilir olduğunu göstermiştir. Bu veriler ışığında, OYÖ’nün
mevcut okul yönetişim düzeyinin belirlenmesinde kullanılabilecek geçerli ve
güvenilir bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul yönetişimi, geçerlik, güvenirlik, yönetişim

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ., ve Yalçın, S. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
• Aktan, C. C. (1995), Optimal Devlet. İstanbul: TÜSİAD Yayını.
• Arslan Durmuş, S. (2016). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin idareye karşı hak arama durumlarına ve hesap verebilirlik düzeylerine ilişkin algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Arslan, M. S. (2016). Özel ve devlet okullarının yönetişim özelliklerine sahip olma düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlı Urfa.
• Ayık, A., Savaş, M. ve Çelikel, G. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okul iklimi ve örgütsel güven algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 203-220.
• Babaoğlan, E. ve Ertürk, E. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 87-101.
• Backmen, E. & Trafford, B. (2007). Okulların demokratik yönetişimi. Strasbourg Cedex: Avrupa Konseyi Yayınları.
• Balcı, A. (2001). Etkili okul ve okul geliştirme. (2. baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Biçer, T. (2006). Yükseköğretimde yönetişim ve Türkiye için öneriler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bülbül, M. (2011). Türk milli eğitim sisteminde hesap verebilirlik. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2012). Sosyal Bilimler İçin İstatistik (10. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (8.baskı). Ankara: PEGEM Yayıncılık.
• Chiang, H. (2009). How accountability pressure on failing schools affects student achievement. Journal of Public Economics, 93, 1045-1057.
• Doğan, D. (2015). Türkiye’deki yüksek öğretim kurumlarında hesap verebilirlik ve akademik özgürlük. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Drucker, P.F. (1999). Management challenges for the 21st century. New York: HarperCollins publihers.
• Elmore, R.F. (2005). Accountable leadership. The Educational Forum, 69(2), 134-142.
• Erdağ, C. (2013). Okullarda hesapverebilirlik politikaları: Bir yapısal eşitlik modelleme çalışması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ertem, H. Y. (2015). The relationship between parents' perceptions of school climate and their involvement in school / Velilerin okul iklimi algısı ve onların okulda katılımı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• European Commision. (2001). European Governance A White Paper.
• Geçkil, T., ve Tikici, M., (2015). Örgütsel demokrasi ölçeği geliştirme çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• Himmetoğlu, B., Ayduğ, D. ve Bayrak C. (2017). Eğitim örgütlerinde hesap verebilirliğe ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Turkish Online Journal Of Qualitative İnquiry, 8(1), 39-68. doi: 10.17569/tojqi.288852.
• Kalman, M. ve Gedikoğlu, T. (2014). Okul yöneticilerinin hesap verebilirliği ile örgütsel adalet arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 115-128.
• Karataş, İ. H. (2012). Türk eğitim sisteminde toplumsal katılımı sağlamak için bir model önerisi: yerel eğitim şûrâları. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1(2), 151-166.
• Kendirli, S. ve Konak, F. (2014). Kurumsal yönetişim açısından işletme sermayesi yönetimi ve işletmelere etkileri; Çorum ölçeğinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 113-129.
• Kersbergen, K. V. & Waarden, F. V. (2004). Governance as a bridge between disciplines: cross‐disciplinary ınspiration regarding shifts in governance and problems of governability, accountability and legitimacy. European Journal Of Political Research, 43(2), 143-171.
• Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Leithwood, K., Seashore Louis, K., Anderson, S. and Wahlstrom, K. (2004). How leadership influences student learning”, Learning from Leadership Project, University of Minnesota and University of Toronto, commissioned by The Wallace Foundation, New York, NY.
• Littrell, P. C., Billingsley, B. S., & Cross, L. H. (1994). The Effects of Principal Support on Special and General Educators' Stress, Job Satisfaction, School Commitment, Health, and Intent to Stay in Teaching. Remedial and Special Education, 15(5), 297-310.
• MEB (1999). Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Bölgeleri Ve Eğitim Kurulları Yönergesi (1999). [Çevrim-içi: http://mevzuat.meb.gov.tr/html/49.html, Erişim tarihi: 28.03.2016].
• Meral Şahin, B. (2016). Eğitimde yönetişim: Okul çalışanlarının yönetişim algısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Michael B. Ripski & Anne Gregory (2009) Unfair, unsafe, and unwelcome: do high school students' perceptions of unfairness, hostility, and victimization in school predict engagement and achievement?. Journal of School Violence, 8(4), 355-375, DOI: 10.1080/15388220903132755
• Özdemir, M. (2008). Eğitim yönetiminde yerelleşme siyasaları. Amme İdaresi Dergisi, 41(3), 153–168.
• Özdemir, M. (2011). Kamu yönetimi ve işletme yönetimi arakesitinde bir bilim: eğitim yönetimi. Amme İdaresi Dergisi, 44(2), 29-42.
• Özdemir, M. ve Bozkurt, S. (2015). Eğitim ve okul yöneticilerinin yeni-kamu işletmeciliği anlayışına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42, 317-334.
• Özen, F. (2011). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin görüşlerine göre okul geliştirme aracı olarak hesap verebilirlik. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Reback, R. (2008). Teaching to the rating: School accountability and the distribution of student achievement. Journal of Public Economics, 92, 1394-1415
• Salduz, E. (2013). Öğretmenlerin hesap verebilirliklerini öğrencilerin akademik başarısı açısından değerlendirmeleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Şekerci, M. ve Aypay, A. (2009). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yönetim Becerileri İle Grup Etkililiği Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(57), 133-160.
• Tanrıverdi, S. (2007). Katılımcı okul kültürünün yabancı dil öğretmenlerinin iş motivasyonuyla ilişkisine yönelik örnek bir çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tekeli, İ. (1999). Modernite Aşılırken Siyaset. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Terzi, Ç. (2011). Türk eğitim sistemi’nde okulların örgüt ve yönetim yapısı ile yapılandırmacı eğitim yaklaşımı arasındaki ilişkinin çözümlenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 1(1), 75-82.
• Töremen, F. ve Kılıç, M. (2015). Okullarda yönetişim: hesap verebilirlik ve şeffaflık önündeki engeller. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 271-281.
• UNDP (1997). Governance for Sustainable Human Development (Policy Paper).
• Wohlstetter, P., Smyer, R., & Mohrman, S. A. (1994). New boundaries for school-based management: The high involvement model. Educational Evaluation and Policy Analysis, 16, 268-286.
• World Bank. (1994). Governance: The World Bank experience. Washington, DC: World Bank.
• Yılmaz, S. ve Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
• Yüner, B. (2018). Okul yönetişimi ile okul iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.