BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA VE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN KAZANIMLARIN ve ETKİNLİKLERİN STEM YAKLAŞIMINA GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: - Sayı: 58, 645 - 670, 03.05.2021

Bahar Karabolat Tahir Atıcı Tuğba Taflı

Öz

Bu çalışmada 2018 yılında Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından yayımlanan 9, 10, 11 ve 12. sınıf Biyoloji ders kitaplarındaki yer alan etkinliklerdeki STEM varlığının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Bu kapsamda Ortaöğretim Biyoloji Dersi Öğretim Programındaki kazanımların ve kitaptaki etkinliklerin STEM alanlarının varlığına göre tabloları oluşturulmuş ve Miles ve Huberman (2016) modelindeki içsel tutarlılık açısından üç farklı uzmanın görüşleri alınmıştır. Çalışmada kazanımların ve etkinliklerin STEM’in dört alanından her biri ayrı ayrı, ikili, üçlü ve tamamının bulunma durumlarına göre irdelenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre tüm sınıflar düzeyinde tekli alanlardan sadece fen (S) alanının olduğu ve bu alanın da diğer alanlara göre en yüksek oranda olduğu görülmüştür. Ayrıca STEM alt boyutların çoklu bulunma durumlarına göre; 9 sınıf düzeyinde fen- teknoloji (ST) ve fen-mühendislik-matematik (SEM) alanları ile 10. ve 11.sınıf düzeylerinde fen- teknoloji (ST) ve fen- matematik (SM) alanlarına ait uygulamalara yer verildiği tespit edilmiştir. 12.sınıf düzeyinde ise fen-teknoloji (ST), fen-matematik (SM), fen-teknoloji-mühendislik (STE), fen-mühendislik-matematik (SEM) ve fen-teknoloji-mühendislik-matematik (STEM) alanlarındaki etkinliklerine rastlanmıştır. Yapılan çalışmanın sonuçlarına göre biyoloji kitaplarındaki STEM alt boyutlarının birbiriyle etkilişimli olan etkinliklerinin oldukça sınırlı ve az sayıda olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

STEM, Biyoloji, Öğrertim programı, Ders Kitapları

Kaynakça

• 1- Alan, B. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bütünleşik öğretmenlik bilgilerinin desteklenmesi: STEM uygulamalarına hazırlama eğitimi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• 2- Aslan Efe, H. & Efe, R. (2018). 9. sınıf Biyoloji Dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisi’ne göre karşılaştırılması: 2013, 2017 ve 2018 yılları. International Journal of New Trends in Arts, Sports &Science Education, 7(3), 1-10.
• 3- Aslan Tutak, F., Akaygün, S., & Tezsezen, S. (2017). İşbirlikli FeTeMM (Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) eğitimi uygulaması: Kimya ve matematik öğretmen adaylarının FeTeMM farkındalıklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(4), 794-816. doi:10.16986/HUJE.2017027115
• 4- Bahar, M., Yener, D., Yılmaz M., Emen, H., & Gürer, F. (2018). 2018 Fen Bilimleri öğretim programı kazanımlarındaki değişimler ve Fen Teknoloji Matematik Mühendislik (STEM) entegrasyonu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 702-735.
• 5- Baran, E., Canbazoğlu Binici, S., & Mesutoğlu, C. (2015). Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik (FeTeMM) spotu geliştirme etkinliği. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 5(2), 60-69.
• 6- Bozkurt Altan, E., Yamak, H., & Buluş Kırıkkaya, E. (2016). FeTeMM eğitim yaklaşımının öğretmen eğitiminde kullanılmasına yönelik bir öneri: Tasarım temelli fen eğitimi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (2), 212-232.
• 7- Bybee, R. W. (2010). Advancing STEM education: A 2020 vision. Technology and Engineering Teacher, 70 (1), 30-35.
• 8- Bybee, R. W. (2013). The case of STEM education: Challenges and opportunities. NSTA Press, Arlington.
• 9- Ceylan, S. (2014). Ortaokul Fen Bilimleri dersindeki asitler ve bazlar konusunda fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) yaklaşımı ile öğretim tasarımı hazırlanmasına yönelik bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• 10- Çevik, M. (2018). Impacts of the project based (PBL) science, technology, engineering and mathematics (STEM) education on academic achievement and career interests of vocational high school students. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 8(2), 281-306, http://dx.doi.org/10.14527/pegegog.2018.012
• 11- Çevik, M., Şentürk, C., & Abdioğlu, C. (2019). STEM’den STEM+’ya teori ve uygulama. Ankara: Eğiten Kitap.
• 12- Çilenti, K., & Özçelik, A. (1991). Biyoloji öğretimi. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını, Etam A. Ş. Web Ofset Tesisleri, Eskişehir.
• 13- Çolakoğlu, M. H., & Günay Gökben A. (2017). Türkiye’de eğitim fakültelerinde FeTeMM (STEM) çalışmaları. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi (İAD), 3, 46-69.
• 14- Ercan, S., & Şahin, F. (2015). The usage of engineering practices in science education: effects of design based science learning on students’ academic achievement. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 9(1), 128-164.
• 15- Ercan, S. (2014). Fen eğitiminde mühendislik uygulamalarının kullanımı: Tasarım temelli Fen eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 16- Eroğlu, S., & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-Journal of Qualitative Research in Education, 4(3), 43-67. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.4c3s3m
• 17- Gonzalez, H. B., & Kuenzi, J. J. (2012). Science, technology, engineering and mathematics (STEM) education: A Primer. Congressional Research Service. http://www.stemedcoalition.org/wp-content/uploads/2010/05/STEM-Education-Primer.pdf sayfasından erişilmiştir.
• 18- Gökbayrak, S., & Karışan, D. (2017a). Altıncı sınıf öğrencilerinin FeTeMM temelli etkinlikler hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (ALEG), 3(1), 25-40.
• 19- Gökbayrak, S., & Karışan, D. (2017b). STEM temelli laboratuvar etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının STEM farkındalıklarına etkisinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4275-4288.
• 20- Gökbayrak, S., & Karışan, D. (2017c). STEM etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 63-84.
• 21- Horasan, Y. (2012). İzmir ilinde görev yapan biyoloji öğretmenlerinin yeni biyoloji programı hakkındaki görüşlerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• 22- Jeong, S., & Kim, H. (2015). The effect of a climate change monitoring program on students’ knowledge and perceptions of STEAM education in Korea. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 11(6), 1321-1338.
• 22- Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• 23- Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom's taxonomy: An overview. Theory Into Practice, 41(4), 212-218, DOI: 10.1207/s15430421tip4104_2
• 24- MEB, (2016). STEM Eğitimi Raporu. Ankara: Sesam, https://yegitek.meb.gov.tr/STEM_Egitimi_Raporu.pdf sayfasından erişilmiştir.
• 25- MEB, (2017). Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Ortaöğretim Biyoloji Öğretim Programı, Ankara.
• 26- MEB, (2019a). Ortaöğretim Biyoloji 9 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• 27- MEB, (2019b). Ortaöğretim Biyoloji 10 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• 28- MEB, (2019c). Ortaöğretim Biyoloji 11 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• 29- MEB, (2019d). Ortaöğretim Biyoloji 12 Ders Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• 30- Miles, M. B., & Huberman, M. A. (2016). Nitel veri analizi. (S. Akbaba ve A. A. Ersoy, Çev.). Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık.
• 31- Moomaw, S. (2013). Teaching STEM in the early years: activities for ıntegrating science, technology, engineering, mathematics. Yorkton Court: Redleaf Press.
• 32- Raines, J. M. (2012). FirstSTEP: a priminary review of effects of a summer bridge program on pre-college STEM majors. Journal of STEM Education, 13 (1), 22-29.
• 33- Şık, N. Ü. (2019). Bilimin doğası unsurlarının fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) yaklaşımı ile öğretimi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• 34- Taşar, M. F., Temiz, B. K., & Tan, M. (2002). İlköğretim fen öğretim programında hedeflenen öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerilerine göre sınıflandırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• 35- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6.Baskı). Ankara: Seçkin.
• 36- Yıldırım, B., & Altun, Y. (2014). STEM eğitimi üzerine derleme çalışması: fen bilimleri alanında örnek ders uygulamaları. VI. International Congress of Education Research’ında sunulmuş bildiri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• 37- Yıldırım, B., & Altun, Y. (2015). STEM eğitim ve mühendislik uygulamalarının fen bilgisi laboratuvar dersindeki etkilerinin incelenmesi. El-Cezeri Journal of Science and Engineering, 2(2), 28-40.
• 38- Yıldırım, B., & Selvi, M. (2017). STEM uygulamaları ve tam öğrenmenin etkileri üzerine deneysel bir çalışma. Eğitimde Kuram ve Uygulama Makaleler (Journal of Theory and Practice in Education Articles), 13(2), 183-210.