ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ RİSKİNE SAHİP OKUL ÖNCESİ ÖĞRENCİLERİNE UYGULANAN BİLİŞSEL MÜDAHALE PROGRAMININ (COGENT) DİKKAT VE HIZLI İSİMLENDİRME BECERİLERİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Sayı: 72, 553 - 570, 31.10.2024

İmge Yurdabakan , Vesile Yıldız Demirtaş

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1492854

Öz

Özel öğrenme güçlüğü, okul öncesi dönemde erken tanı ve müdahale gerektiren karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. Bu güçlüğün risk faktörlerini erken çocukluk döneminde belirlemek, tanılamak ve duruma uygun programlarla müdahale etmek çocuğun ileri yaş dönemlerindeki okul başarıları açısından hayati önem taşımaktadır. Bu araştırmada, bilişsel gelişim programının, özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan okul öncesi öğrencilerinin dikkat ve hızlı isimlendirme becerileri üzerindeki etkisini incelenmiştir. Çalışmada deneysel araştırma yöntemlerinden tek gruplu ön test –son test yarı deneysel desen kullanılmıştır. Çalışmaya okul öncesi eğitime devam eden ve özel öğrenme güçlüğü riski açısından öğretmenleri tarafından aday gösterilen yaşları 60-72 ay arası değişen on öğrenci katılmıştır. Çocukların dikkat performansları Frankfurther Dikkat Testi, hızlı isimlendirme becerileri ise Hızlı İsimlendirme Testi (HİT) ile ölçülmüştür. Deney grubundaki çocuklara 8 hafta boyunca Bilişsel Gelişim Programı (COGENT) uygulanmış, veriler Wilcoxon işaretli sıralar testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, yaşıtlarına göre düşük dikkat performansı ve düşük hızlı isimlendirme becerisi gösteren çocuklara uygulanan bilişsel gelişim programının etkili olduğu yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Özel öğrenme güçlüğü, bilişsel müdahale programı, hızlı isimlendirme, dikkat, COGENT

Etik Beyan

Özel Öğrenme Güçlüğü Riskine Sahip Okul Öncesi Öğrencilerine Uygulanan Bilişsel Gelişim Programının (COGENT) Dikkat ve Hızlı İsimlendirme Becerilerine Etkisi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır ve veriler toplanmadan önce Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Girişimsel Olmayan Klinik araştırmalar Etik Kurulu’ndan 02.11.2022 tarih ve E-87347630-659-412719 sayılı etik izin alınmıştır. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulunun” hiçbir sorumluluğunun olmadığı, tüm sorumluluğun Sorumlu Yazara ait olduğu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiş olduğunu taahhüt ederim. "

THE EFFECT OF THE COGNITIVE ENHANCEMENT TRAINING APPLIED TO PRESSCHOOL STUDENTS AT RISK OF SPECIFIC LEARNING DISABILITIES ON ATTENTION AND RAPID NAMING SKILLS

Öz

Learning Disability is a complex neurodevelopmental disorder that requires early diagnosis and intervention during the preschool period. Identifying and diagnosing risk factors in early childhood and intervening with appropriate programs is crucial for a child's future academic success. This study investigated the impact of the Cognitive Enhancement Training on the attention and rapid naming skills of preschool students at risk of specific learning disabilities. A single-group pretest-posttest quasi-experimental design from experimental research methods was employed. Ten students aged 60-72 months, nominated by their teachers as being at risk for specific learning disabilities and attending preschool education, participated in the study. The children's attention performances were assessed with the Frankfurter Attention Test, and their rapid naming skills were evaluated with the Rapid Naming Test. The intervention group underwent the Cognitive Enhancement Training (COGENT) for 8 weeks. The data of the study program were analyzed using the Wilcoxon Signed-Rank Test. The results suggest that cognitive enhancement training is effective for children who show lower attention performance and rapid naming skills compared to their peers.

Anahtar Kelimeler

learning disability, cognitive enhancement training, rapd naming, attention

Kaynakça

• Atmaca, F., & Yıldız-Demirtaş, V. (2022). Does cognitive training affect reading and writing skills of students with specific learning disabilities? Learning Disability Quarterly, 46(2), 106-119.
• Baykoç Dönmez, N. (2014). Üstün ve özel yetenekli çocuklar ve eğitimleri. In N. Baykoç (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim (2nd ed., pp. 359-384). Ankara: Eğiten Kitap.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (5th ed.). SAGE Publications.
• Das, J. P., Hayward, D., Samantaray, S., & Panda, J. J. (2006). Cognitive Enhancement Training (COGENT©): What is it? How Does it Work with a Group of Disadvantaged Children?. Journal of Cognitive Education & Psychology, 5(3).
• Das, J. P., Janzen, T., & Georgiou, G. K. (2007). Correlates of Canadian native children's reading performance: From cognitive styles to cognitive processes. Journal of School Psychology, 45(6), 589-602. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2007.06.004
• Demir, B. (2005). Okulöncesi ve ilköğretim birinci sınıfa devam eden öğrencilerde özel öğrenme güçlüğünün belirlenmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi. İstanbul, Türkiye.
• Demirtaş, Ç. P. (2017). Okuma güçlüğü olan öğrencilerde okuma, sesbilgisel farkındalık, hızlı isimlendirme ve çalışma belleği becerilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Doğan, H. (2012). Özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan 5-6 yaş çocukları için uygulanan erken müdahale eğitim programının etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Efe, M., & Temel, F. (2022). Sözel dil becerileri eğitim programı (SÖDBEP)’in hızlı isimlendirme becerilerine etkisinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 150-166.
• Ergül, C., & Demir, E. (2022). Anasınıfından dördüncü sınıfa kadar olan çocuklar için geliştirilmiş hızlı isimlendirme testi’nin geçerlik ve güvenirliği. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 176-192.
• Gözüm, A. İ. C., & Kandır, A. (2018). Beş yaş çocuklar için Frankfurter konsantrasyon testi’nin (Frankfurter Test für Fünfjahrige Konzentration FTF-K) güvenirlik çalışması. In S. Dinçer (Ed.), Değişen dünyada eğitim (pp. 57-66). Pegem Akademi Yayıncılık.Haywood, H. C. (2020). Cognitive early education. In Oxford Research Encyclopedia of Education. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.971
• Hayward, D., Das, J. P., & Janzen, T. (2007). Innovative programs for improvement in reading through cognitive enhancement: A remediation study of Canadian First Nations children. Journal of Learning Disabilities, 40(5), 443-457. https://doi.org/10.1177/00222194070400050601.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma modelleri (25. baskı). Nobel Yayıncılık.
• Kaymak, S. (1995). Yuvaya giden beş yaşındaki çocuklarda dikkat toplama çalışmaları (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Mayoral-Rodríguez, S., Timoneda-Gallart, C., Pérez-Álvarez, F., & Das, J. P. (2015). Improving cognitive processes in preschool children: The COGEST programme. European Early Childhood Education Research Journal, 23(2), 150-163.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Özkan, S. (2023). Özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan 60-72 aylık çocuklarda erken müdahale programının etkisinin incelenmesi (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Schneider, W., Ennemoser, M., Roth, E., & Küspert, P. (1999). Kindergarten prevention of dyslexia: Does training in phonological awareness work for everybody? Journal of Learning Disabilities, 32(5), 429-436.
• Tanır, Y. (2017). Disleksi ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların nörobilişsel profillerinin değerlendirilmesi. (Tıpta uzmanlık tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Vellutino, F., D. (2006). Response to intervention as a vehicle for distinguishing between children with and without reading disabilities: Evidence for the role of kindergarten and first-grade interventions. Journal of Learning Disabilities, 39(2), 157-169.