Bilim Felsefinde Bilimin Rasyonalitesi Sorunu Bağlamında Fen Eğitiminde Bilimi Anlamada Akıl Yürütme Yöntemlerinin Önemi Üzerine

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 13 - 23, 31.12.2017

Davut Sarıtaş , Yüksel Tufan

Öz

Bilimi anlama faaliyeti olan bilim
felsefesinin bilimin doğasına ilişkin anlayışları tanımlamada da kritik bir
önemi olmalıdır. Nitekim, bilimin doğası; bilim nedir? sorusuna, bilim tarihi,
bilim sosyolojisi, bilim psikolojisi ve bilim felsefesi açısından getirilen
yaklaşımların tümünü temsil eden bir kavram olarak ifade edilmektedir. Bu
yaklaşımlara katkı sağlayan bilim felsefesi ise epistemoloji ve ontoloji
boyutları ile bilimi, metodolojik ve rasyonel yönü gibi farklı problem
alanlarında ele alır. Bilim felsefesinin bu ve benzeri problemler üzerine
getirdiği açıklamalar fen eğitimi açısından da değerli olduğu ve fen eğitiminde
bilim felsefesi ve tarihinin önemi uzun bir süredir vurgulanmaktadır. Bu
çalışmada günümüz fen eğitiminin anahtar kavramları olan fen okuryazarlığı
bağlamında bilimin doğası, bilim felsefesinin önemli bir tartışma konusu olan
bilimin rasyonalite sorunu ışığında ele alınmıştır. Yine bu bağlamda bilimin
doğasına yönelik bilim felsefesinin olası katkılarına değinilmiş ve bazı
önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilim felsefesi, bilimsel akıl yürütme, fen eğitimi

On the Importance of Scientific Reasoning Methods in Science Education in the Context of Science's Rationality Problem of Philosophy of Science

Öz

To understand science, besides
doing a science; it is necessary to evaluate it with historical, philosophical,
sociological and even psychological context. Philosophy of Science, as an
understanding activity on science, it must also be a critical factor in
defining the nature of science. 
Philosophy of Science take the science with epistemology and ontology
dimensions and problem areas such as methodological and rational aspects. Since
a long time, it is emphasized that the statements given by the philosophy of
science are also valuable in terms of science education. In this study, the
nature of science in the context of science literacy, the key concepts of
present-day science education, is discussed in the light of the rationality
problem of science, which is an important topic of discussion of science
philosophy. In this context, the possible contributions of science philosophy
to the nature of science in science education are mentioned and some
suggestions are presented.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of science, scientific reasoning, science education

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F. (2001). Embedding nature of science in preservice elementary science courses: abandoning scientism, but... Journal of Science Teacher Education, 12(3), 215-233. Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417-436. Alters, B. J. (1997). Whose nature of science? Journal of Research İn Science Teaching,34(1), 39-55. Baç, M. (2007). Epistemoloji, A. Cevizci (Ed.) içinde, Felsefe ansiklopedisi, (567-581). İstanbul: Babil Yayıncılık. Bacon, F. (1999). Novum organum (Çev. S. Ö. Akkaş). Ankara: Doruk Yayınları. (özgün eserin yayın yılı 1620). Brickhouse, N. W., Dagher, Z. R., Letts W. J., & Shipman, H. L. (2000). Diversity of students’ views about evidence, theory, and the interface between science and religion in an astronomy course. Journal of Research in Science Teaching, 37(4), 340-362. Carnap, R. (1952). The cognition of inductive metods. Chicago: University of Chicago Press. Chiapetta, E.L., Koballa, T. R., & Collette, A.T. (1998). Science instruction in the middle and secondary schools. New jersey: Prentice Hall. Çüçen, A. K. (2006). Mantık. Bursa: Asa Kitabevi. Demir, Ö. (2000). Bilim felsefesi. Ankara: Vadi Yayınları. Feyerabend, P.K. (1991). Yönteme hayır. (Çev. A. İnam). İstanbul: Ara Yayıncılık. (özgün eserin yayın yılı 1975). Goodman, N. (1955). The new riddle of induction, Retrieved March 10, 2007 from http://fitelson.org/confirmation/goodman_1955.pdf Hanson N.R. (1958). The logic of discovery. The Journal of Philosophy 55(25), 1073-1089. doi: 10.2307/2022541 Hanson N.R. (1959). On the symmetry between explanation and prediction, The Philosophical Review, 68(3) pp. 349-358. doi: 10.2307/2182567 Ho,Y.C.(1994). Abduction?,Deduction?,Induction? Is there a logic of exploratory data analysis? Retrieved December 23, 2007 from http://www.creative-wisdom.com/pub/Peirce/Logic_of_EDA.html Hume, D. (1976). İnsanın anlama yetisi üzerine bir soruşturma. (Çev. O. Aruoba). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. (özgün eserin yayın yılı 1751). Kallery, M. (2001). Early-years educators’ attitudes to science and pseudo-science: the case of astronomy and astrology. European Journal of Teacher Education, 24(3), 329-342. Kuhn, S. T. (1991). Bilimsel devrimlerin yapısı. (Çev. N. Kuyaş), İstanbul: Kırmızı Yayınları. (özgün eserin yayın yılı 1962). Lawson, A.E., Alkhoury, S., Benford, R., Clark, B. R., & Falconer, K.A. (2000). What kinds of scientific concepts exist? Concept construction and intellectual development in college biology. Journal of Research in Science Teaching, 37 (9), 996-1018. Lecourt ,D.(2006). Bilim felsefesi. (Çev.I. Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi. (özgün eserin yayın yılı 2001) Lederman, N.G. (2004). Syntax of nature of science within inquiry and science. In L. Flick, & N.G. Lederman (Eds.), Scientific inquiry and nature of science: Implications for teaching, learning, and teacher education (pp. 301-318). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Lederman, N.G. (2007). Nature of science: past, present, and future. In S.K. Abell, & N.G. Lederman (Eds.), Handbook of research on science education (pp. 831-880). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Lundström, M. (2007). Students’ beliefs in pseudoscience. Retrieved July 10, 2010 from https://muep.mau.se/handle/2043/4701 Matthews, M.R. (2015). Science teaching: the contribution of history and philosophy of science (20th anniversary revised and expanded edition). New York: Routledge Matthews,M.R. (1998). In the defense ofmodest goals when teaching about the nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 35, 161–174. McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (1998). The role and the character of the nature of science. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: rationales and strategies (pp.331-350). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6., 7. ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Musgrave, A. (2009). Popper and hypothetico-deductivism. In S. Hartmann, & J. Woods. (Eds.), D.M. Gabbay, P. Thagard, & J. Woods (Gen.Eds.), Handbook of The History of Logic. Volume 10: Inductive Logic. (pp.205-235). Elsevier BV. National Research Council. (1996). National science education standards. Washington DC: National Academy Press. National Research Council. (1998). Teaching about evolution and the nature of science. Washington DC: National Academy Press. Niaz, M. (2016). History and philosophy of science as a guide to understanding nature of science. Revista Científica, 24, 7-16. doi: 10.14483/udistrital.jour.RC.2016.24.a1 Özemre,A.Y.(2007 ).Epistemolojinin tanımı ve işlevi. Retrieved December 22, 2007 from http://www.ozemre.com/index.html Peirce,C.S.(1957). Essays in the Philosophy of Science, New York: Bobbs-Merrill. Popper, K. R. (2003). Bilimsel araştırmanın mantığı. (Çev.İ.Aka ve İ. Turan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (özgün eserin yayın yılı 1934). Reichenbach,H.(2006). Bilim Felsefesinin doğuşu. (Çev.C. Yıldırım), Ankara: Bilgi Yayınevi. (özgün eserin yayın yılı 1951). Rothchild, I. (2006). Induction, deduction and the scientific method: An eclectic overview of the practice of science. By the Society for the Study of Reproduction, Inc. Retrieved March 11, 2008 from http://www.ssr.org/Induction.shtml. Schwab, J. (1964). The structure of the natural sciences. In Ford, G.W., & Pugno, L. (Eds.) The structure of knowledge and the curriculum. Chicago: Rand McNally. Sprenger,J.,(2011) Hypothetico-deductive confirmation. Retrieved December 11, 2011 from http://www.laeuferpaar.de/papers.html. Tatar, E., Karakuyu,Y., & Tüysüz,C.(2011).Sınıf öğretmeni adaylarının bilimin doğası kavramları: teori, yasa ve hipotez . Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, 8 (15), 363 – 370. Tekin, Ö.F. (2011). Bilim felsefesinde ilgi kayması: sonuçtan sürece geçiş. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin. Yıldırım, C. (1985). Bilim felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Yıldırım, C. (2008). Bilimsel düşünme yöntemi. Ankara: İmge Kitabevi.