Çalışan Sesliliği Yararlı Mı Zararlı Mı? Çalışan Sesliliğinin İş Performansına Etkisinde İşe Bağlanmanın Aracı Rolü

Yıl 2022, , 554 - 568, 31.12.2022

İfakat Atak , Tugay Ülkü , Sema Polatcı

https://doi.org/10.33712/mana.1203534

Öz

Bu çalışmanın amacı, çalışan sesliliğinin işe bağlanma ve iş performansı üzerindeki etkisinin tespit edilmesi ve çalışan sesliliğinin alt boyutları özelinde iş performansı üzerindeki etkisinde işe bağlanma düzeyinin aracı rolünün incelenmesidir. Bu amaçla ülkemizde hizmet sektöründe aktif olarak çalışan 173 katılımcıdan anket yöntemiyle veri toplanmış ve bu veriler bağlamında analiz ve değerlendirmeler yapılmıştır. Verilerin analizinde SPSS ve AMOS programları kullanılmıştır. Aracılık hipotezinin test edilmesinde Hayes (2018) tarafından geliştirilmiş olan Process Macro eklentisinden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda işe bağlanmanın çalışan sesliliği ve iş performansı arasındaki etkileşime aracılık ettiği tespit edilmiştir. Çalışan sesliliğinin pozitif alt boyutlarından destekleyici ve yapıcı sesliliğin test edildiği modellerde işe bağlanmanın pozitif aracılık etkisine sahip olduğu görülmüştür. Çalışan sesliliğinin negatif alt boyutlarından yıkıcı sesliliğin test edildiği modelde işe bağlanmanın negatif aracılık etkisine sahip olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular ışığında araştırmacı ve uygulayıcılara öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çalışan Sesliliği, İşe Bağlanma, İş Performansı

Is Employee Voice Helpful or Harmful? The Mediating Role of Work Engagement in the Effect of Employee Voice on Job Performance

Öz

The purpose of this study is to investigate the effect of employee voice on work engagement and job performance, and to examine the mediating role of work engagement in the effect of employee voice on job performance, in particular the sub-dimensions of employee voice. ort his purpose, data were collected from 173 participants who are actively working in the service sector in our country, and analyzes and evaluations were made in the context of these data. SPSS and AMOS programs were used in the analysis of the data. The Process Macro plugin developed by Hayes (2018) was used to test the mediation hypothesis. As a result of the analyzes, it was determined that work engagement mediated the interaction between employee voice and job performance. It was found that supportive and constructive voice, a sub-dimension of employee voice, had a positive mediating effect, while destructive voice had a negative mediating effect. It was observed that work engagement had a positive mediating effect in models in which supportive and constructive voice, one of the positive sub-dimensions of employee voice, were tested. In the model in which destructive voice, one of the negative sub-dimensions of employee voice, was tested, it was observed that work engagement had a negative mediation effect. Based on these findings, suggestions are made for researchers and practitioners.

Anahtar Kelimeler

Çalışan Sesliliği, İşe Bağlanma, İş Performansı

Kaynakça

• AKÇİN, Kültigin, ERAT, Serhat, ALNIAÇIK, Ümit ve ÇİFTÇİOĞLU, Aydem B. (2017), “Effect of Perceived Organizational Support on Organizational Silence and Task Performance: A Study on Academicians”, Journal of Global Strategic Management, S.11(1), ss.35-43.
• AKTAŞ, Hakkı ve ŞİMŞEK, Eylem (2012), “Sükût İkrardan Gelir mi? İşgörenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışlarına İlişkin Tutumları ile İş tatmin Düzeyleri ve Duygusal Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki Etkileşim”, 20. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 24-26 Mayıs 2012 – İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını, İzmir, ss.330-335.
• AKTAŞ, Hakkı ve ŞİMŞEK, Eylem (2014), “Örgütsel Sessizlik ile Algılanan Bireysel Performans, Örgüt Kültürü ve Demografik Değişkenler Arasındaki Etkileşim”, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, S.14(28), ss.24-52.
• ALPARSLAN, Ali Murat ve KAYALAR, Murat (2012), “Örgütsel Sessizlik: Sessizlik Davranışları, Örgütsel ve Bireysel Etkileri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.6, ss.136-147.
• ANDERSON, James C. ve GERBING, David W. (1984), “The Effect of Sampling Error on Convergence, Improper Solutions, and Goodness-of-Fit Indices for Maximum Likelihood Confirmatory Factor Analysis”, Psychometrika, S.49(2), ss.155-173.
• BORMAN, Walter C. ve MOTOWIDLO, Stephan J. (1997), “Task Performance and Contextual Performance: The Meaning for Personnel Selection Research”, Human Performance, S.10(2), ss.99-109.
• BOWEN, Frances ve BLACKMON, Kate (2003), “Spirals of Silence: The Dynamic Effects of Diversity on Organizational Voice”, Journal of Management Studies, S.40(6), ss.1393-1417.
• CHENG, Jen-Wei, LU, Kuo-Ming, CHANG, Yi-Ying ve JOHNSTONE, Steward (2012), “Voice Behavior and Work Engagement: The Moderating Role of Supervisor-Attributed Motives”, Asia Pacific Journal of Human Resources, S.51(1), ss.81-102.
• CHRISTIAN, Michael S., GARZA, Adela S. ve SLAUGHTER, Jerel E. (2011), “Work Engagement: A Quantitative Review and Test of its Relations with Task and Contextual Performance”, Personnel Psychology, S.64(1), ss.89-136.
• ÇANKIR, Bilal ve ÇELİK, Derya Semiz (2018), “Çalışan Performansı ve Mali Performans: Pozitif Ses Çıkarma, Psikolojik İyi-Oluş ve Çalışmaya Tutkunluk ile İlişkileri ve Otel İşletmeleri Örneği”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.5(2), ss.54-67.
• ÇİFTÇİ, Gamze Ebru ve GÜRER, Alper (2019), “Özgecilik Davranışının Bireysel Performans Üzerindeki Etkisinde Çalışan Sesliliğinin Aracı Rolü”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.9(17), ss.22-43.
• DARVISHMOTEVALI, Mahlagha ve ALİ, Faizan (2020), “Job Insecurity, Subjective Well-Being and Job Performance: The Moderating Role of Psychological Capital”, International Journal of Hospitality Management, S.87, ss.1-10.
• DE AZEVEDO, Marcia Carvalho, SCHLOSSER, Francine ve MCPHEE, Deborah M. (2021), “Building Organizational Innovation Through HRM, Employee Voice and Engagement”, Personnel Review, S.50(2), ss.751-769.
• ERYILMAZ, Ali ve DOĞAN, Tayfun (2012), “İş Yaşamında Öznel İyi Oluş: Utrecht İşe Bağlılık Ölçeğinin Psikometrik Niteliklerinin İncelenmesi”, Klinik Psikiyatri Dergisi, S.15(1), ss.49-55.
• GE, Yuanqin (2020), “Psychological Safety, Employee Voice, and Work Engagement”, Social Behavior and Personality: An International Journal, S.48(3), ss.1-7.
• GOODMAN, Scott A. ve SVYANTEK, Daniel J. (1999), “Person–Organization Fit and Contextual Performance: Do Shared Values Matter”, Journal of Vocational Behavior, S.55(2), ss.254-275.
• GÜRBÜZ, Sait ve ŞAHİN, Faruk (2016), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: Felsefe, Yöntem, Analiz, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• HARTER, James K., SCHMIDT, Frank L. ve HAYES, Theodore L. (2002), “Business-Unit-Level Relationship between Employee Satisfaction, Employee Engagement, and Business Outcomes: A Meta-Analysis”, Journal of Applied Psychology, S.87(2), ss.268-279.
• HAYES, Andrew F. (2018), Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach, Guilford Publications, New York.
• HIRSCHMAN, Albert O. (1970), Exit, Voice, and Loyalty: Responses to Decline in Firms, Organizations, and States, Harvard University Publisher, Cambridge.
• HOOPER, Daire, COUGHLAN, Joseph ve MULLEN, Michael R. (2008), “Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit”, Electronic Journal of Business Research Methods, S.6(1), ss.53-60.
• HSIUNG, Hsin Hua (2012), “Authentic Leadership and Employee Voice Behavior: A Multi-Level Psychological Process”, Journal of Business Ethics, S.107(3), ss.349-361.
• JACKSON, Alexander T. ve FRAME, Mark C. (2018), “Stress, Health, and Job Performance: What Do We Know?”, Journal of Applied Biobehavioral Research, S.23(4), ss.2-14.
• JHA, Nivedita, POTNURU, Rama Krishna Gupta, SAREEN, Puja ve SHAJU, Sharon (2019), “Employee Voice, Engagement and Organizational Effectiveness: A Mediated Model”, European Journal of Training and Development, S.43(7), ss.699-718.
• KAHN, William A. (1990), “Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work”, Academy of Management Journal, S.33(4), ss.692-724.
• KIM, Jaewon, MACDUFFIE, John Paul ve PIL, Frits K. (2010), “Employee Voice and Organizational Performance: Team Versus Representative Influence”, Human Relations, S.63(3), ss.371-394.
• KLINE, Rex B. (2019), Yapısal Eşitlik Modellemesinin İlkeleri ve Uygulaması (Çev. S. Şen), Nobel Yayıncılık, Ankara.
• KWON, Bora, FARNDALE, Elaine ve PARK, Jong Gyu (2016), “Employee Voice and Work Engagement: Macro, Meso, and Micro-Level Drivers of Convergence?”, Human Resource Management Review, S.26(4), ss.327-337.
• LEITER, Michael P. ve BAKKER, Arnold B. (2010), “Work Engagement: Introduction”, Work Engagement: A Handbook of Essential Theory and Research (Eds. Arnold B. Bakker, Michael P. Leiter), Psychology Press, Hove (UK), ss.1-9.
• LePINE, Jeffrey A. ve VAN DYNE, Lin (1998), “Predicting Voice Behavior in Work Groups”, Journal of Applied Psychology, S.83(6), ss.853-868.
• LI, Lan, XINGSHAN, Zheng ve ZHANG, Q. (2021), “Does Leaders' Adoption of Employee Voice Influence Employee Work Engagement?”, Personnel Review, S.51(2), ss.683-698.
• MAYNES, Timothy D. ve PODSAKOFF, Philip M. (2014), “Speaking More Broadly: An Examination of the Nature, Antecedents, and Consequences of an Expanded Set of Employee Voice Behaviors”, Journal of Applied Psychology, S.99(1), ss.87.
• MEYDAN, Cem Harun ve ŞEŞEN, Harun (2011), Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.
• NAFEI, Wageeh A. (2016), “Organizational Silence: A Barrier to Job Engagement in Successful Organizations”, International Business Research, S.9(4), ss.100-117.
• NG, Thomas W. H. ve FELDMAN, Daniel C. (2012), “Employee Voice Behavior: A Meta‐Analytic Test of the Conservation of Resources Framework”, Journal of Organizational Behavior, S.33(2), ss.216-234.
• ORAL ATAÇ, Lale. (2020), “Çalışan Sesliliğinin Öncülleri ve Sonuçları: Türkiye Örnekleminde Gerçekleştirilen Araştırmalar Bağlamında İlgili Yazının Genel Değerlendirmesi ve Bir Meta-Analiz Çalışması”, İşletme Araştırmaları Dergisi, S.12(2), ss.1739-1755.
• ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI (2019), TR83 Bölgesi Genel Durum, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Kurumsal Web Sayfası, https://oka.ka.gov.tr/bolgede-yatirim/tr83-bolgesi (Erişim Tarihi: 04.05.2022).
• PIRZADA, Zubair A., MIRANI, Sajid H., PHULPOTO, Nazar H., DOGAR, Humaira ve MAHAR, Shoukat A. (2020), “Study of Employee Silence, Organizational Justice and Work Engagement: Mediation Analysis”, IJCSNS, S.20(1), ss.9-14.
• POLATCI, Sema (2014), “Psikolojik Sermayenin Görev ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkileri: Polis Teşkilatında Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, S.14(1), ss.115-124.
• SARUHAN, Şadi C ve ÖZDEMİRCİ, Ata (2018), Bilim, Felsefe ve Metodoloji, Beta Yayınları, İstanbul.
• SCHAUFELI, Wilmar B., BAKKER, Arnold B. ve VAN RHENEN, Willem (2009), “How Changes in Job Demands and Resources Predict Burnout, Work Engagement, and Sickness Absenteeism”, Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, S.30(7), ss.893-917.
• SCHAUFELI, Wilmar B., SALANOVA, Marisa, GONZÁLEZ-ROMÁ, Vicente ve BAKKER, Arnold B. (2002), “The Measurement of Engagement and Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach”, Journal of Happiness Studies, S.3(1), ss.71-92.
• SCHAUFELI, Wilmar B. ve SALANOVA, Marisa (2007), “Work Engagement: An Emerging Psychological Concept and its Implications for Organizations”, Managing Social and Ethical Issues in Organizations (Eds. S. W. Gilliland, D. D. Steiner, D. P. Skarlicki), Information Age Publisher, Greenwich, ss.135-177.
• SCHUMACKER, Randall E. ve LOMAX, Richard G. (2004), A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling, Psychology Press, Hove (UK).
• SHAH, Syed Rehmat, BIBI, Zainab, KARIM, Jahanvash ve MOHAMMAD, Nida (2021), “The Changing Face of Employee Silence in Different Organizational Cultures Affecting Job Engagement”, Journal of Contemporary Issues in Business and Government, S.27(1), ss.4375-4388.
• SHIN, Duckjung, WOODWARK, Meredith J., KONRAD, Alison M. ve JUNG, Yongsuhk (2022), “Innovation Strategy, Voice Practices, Employee Voice Participation, and Organizational Innovation”, Journal of Business Research, S.147, ss.392-402.
• TABACHNICK, Barbara Ga ve FIDELL, Linda S. (2013), Using Multivariate Statistics, Pearson Education Publisher, Boston.
• TANGIRALA, Subrahmaniam ve RAMANUJAM, Rangaraj (2008), “Exploring Nonlinearity in Employee Voice: The Effects of Personal Control and Organizational Identification”, Academy of Management Journal, S.51(6), ss.1189-1203.
• TAYFUN, Ahmet ve ÇATIR, Ozan (2013), “Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, S.5(3), ss.114-134.
• ÜNLER, Ela, ÇALIŞKAN, Sibel ve VATANSEVER DURMAZ, Burçak (2015), “Ses Veriyorum Ama Güvende Miyim? Yönetici Tutumunun Çalışan Sesine Etkisi”, 3. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, 6-7 Kasım 2015 - Tokat, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yayını, Tokat, ss.66-70.
• ÜNLÜ, Onur ve YÜRÜR, Şenay (2011), “Duygusal Emek, Duygusal Tükenme ve Görev/Bağlamsal Performans İlişkisi: Yalova’da Hizmet Sektörü Çalışanları ile Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.37, ss.183-207.
• WANG, Chih-Chieh, HSIEH, Hui-Hsien ve WANG, Yau-De (2020), “Abusive Supervision and Employee Engagement and Satisfaction: The Mediating Role of Employee Silence”, Personnel Review, S.49(9), ss.1845-1858.
• WILKINSON, Adrian, BARRY, Michael ve MORRISON, Elizabeth (2020), “Toward an Integration of Research on Employee Voice”, Human Resource Management Review, S.30(1), ss.100677(1-11).
• YAO, Ji-Hai, XIANG, Xiao-Tong ve SHEN, Ling (2022), “The Impact of Teachers’ Organizational Silence on Job Performance: A Serial Mediation Effect of Psychological Empowerment and Organizational Affective Commitment”, Asia Pacific Journal of Education, S.42, ss.1-19.
• YEŞİLKUŞ, Fatma, ÖZBOZKURT, Onur Başar ve KORKMAZYÜREK, Haluk (2022), “Psikolojik Sermayenin İşe Angaje Olma Üzerindeki Etkisinde Pozitif Ses Çıkartma Davranışının Aracılık Rolü”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.48, ss.185-202.
• https://oka.ka.gov.tr/bolgede-yatirim/tr83-bolgesi (Erişim Tarihi: 04.05.2022).