Fen Öğretiminde Geliştirilen Materyallerin Öğrenme Stratejileri Bağlamında Öz ve Akran Değerlendirmeleri

Yıl 2021, Cilt: 53 Sayı: 53, 182 - 205, 24.01.2021

Adem Taşdemir

https://doi.org/10.15285/maruaebd.684105

Öz

Ülkemizde okulların koşullarının öğrenci özellikleri, fiziksel yapı, sosyo-ekonomik düzey, ulaşım vb. açılardan farklılık göstermesi, öğretmen adaylarının birçok beceriye sahip olarak mezun olmalarını zorunlu kılmaktadır. Bu becerilerden birisi de materyal tasarlayabilme, geliştirebilme ve kullanabilmedir. Özellikle, hizmet öncesi eğitim kapsamında öğretmen adaylarının bilişsel, duyuşsal ve psikomotor beceriler ile donatılmış olarak yetişmeleri kaynakları yetersiz okullarda verimliliği arttırma adına önem arz etmektedir. Eğitim Fakültelerinde, Öğretim Teknolojileri Materyal Geliştirme (ÖTMG) dersi kapsamında öğretmen adayları materyaller hazırlamakta, kullanmakta ve bu süreci arkadaşlarıyla paylaşmaktadır. Araştırma kapsamında sınıf öğretmen adaylarının hazırladıkları materyaller öz, akran ve öğretmen değerlendirmeleriyle birlikte süreç sonunda öğrenme stratejileri ile birlikte değerlendirilmiştir. Araştırma betimsel araştırma niteliğinde olup, ilişkisel tarama tekniği ile veriler elde edilmiştir. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden benzeşik örnekleme kullanılarak Orta Anadolu’da yer alan bir devlet üniversitesi 2.sınıfta öğrenim görmekte olan 22 Sınıf Öğretmen adayı çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışma kapsamında veriler Yalın (2010) tarafından Türkçe ye uyarlanan ve Newby, Stepich, Lehman ve Russell (1996) tarafından geliştirilen “Araç Seçimi Kontrol Listesi” ve Öztürk (1995) tarafından geliştirilen “Genel Öğrenme Stratejileri Değerlendirme Ölçeği (GÖSDÖ)” kullanılmıştır. Elde edilen bu sonuçlar, öğretmen adaylarının geliştirdikleri materyallerin daha çok hatırlama ve dikkat stratejileri bağlamında basılı materyaller, gerçek eşyalar ve slaytlar kullanılarak oluşturulduğu belirlenmiştir. Özellikle, duyuşsal ve zihne yerleştirme stratejilerinin uygulandığı materyaller daha az geliştirilmiştir. Bunun yanında, geliştirilen materyallerin kontrol edilebilmesi, gerçek nesneleri görebilme/dokunabilme, çok az masraf gerektirme ve küçük gruplar için uygun olma özellikleri ile tasarlandığı belirlenmiştir. Bu avantajlı yönlere rağmen, geliştirilen materyallerin birkaç katılımcının eş zamanlı tepkide bulunmasına imkân sağlaması, kolayca silinebilir/yeniden düzenlenebilirliğinin düşük düzeyde kalması, öğretmen bağımsız kullanamaması gibi engeller ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Materyal geliştirme, fen öğretimi, sınıf öğretmen adayları

Self and Peer Evaluations of Materials Developed in Science Teaching in the Context of Learning Strategies

Öz

In our country, the fact that the conditions of schools differ in the aspects of student characteristics, physical structure, socio-economic level, transportation and so on necessitates the pre-service teachers to graduate with many skills. The one of these skills is to be able to design, develop and use materials. In Education Faculties, teacher candidates prepare and use materials within the scope of Instructional Technologies Material Development (ITMD) course and share this process with their friends. In this research, the materials prepared by the classroom teacher candidates were evaluated with the learning strategies at the end of the process together with their self, peer and teacher evaluations. The research is a descriptive research, and the data were obtained with the relational survey technique. 22 pre-service classroom teacher selected by using homogenous sampling, one of the purposeful sampling methods formed the study group. In the scope of the research, “Tool Selection Checklist" adapted to Turkish by Yalın (2020) and developed by Newby, Stepich, Lehman, and Russell (1996) and "General Learning Strategies Evaluation Scale" developed by Öztürk (1995) were used. These obtained results have shown that the materials developed by the teacher candidates were created using printed materials, real objects and slides in the context of remembering and attention strategies. In particular, the materials where affective and cognitive strategies are applied developed less. Besides, it has been determined that the developed materials are designed with the characteristics of being able to be controlled, being able to be seen / touched as real objects, requiring little cost and being suitable for small groups. Despite these advantageous aspects, obstacles have emerged such as the developed material's allowing several participants to react simultaneously, the ability to be easily deleted / rearranged staying at a low level, and the inability to be used independently from teachers.

Anahtar Kelimeler

Developing materials, science teaching, pre-service classroom teachers

Kaynakça

• Açıkgöz, K. (2003). Aktif öğrenme. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Alıcı, D. (2008). Öğrenci performansının değerlendirilmesinde kullanılan diğer ölçme araç ve yöntemleri. (Ed.S. Tekindal), Eğitimde ölçme ve değerlendirme. ANKARA: Pegem Akademi.
• Alım, M. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (ÖTMG) dersinin önemi ve öğretim sürecine ilişkin öneriler. Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 243-262.
• Altun, A. (2003). Öğretmen adaylarının bilişsel stilleri ile bilgisayara yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology 2(1), 56-62.
• Bacanlı, H. (1999). Duyuşsal davranış eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, Yayın No:127.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., & Bıçak, B. (2006). Geleneksel-alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı. Ankara: PegemA yayıncılık.
• Bektaş, F., Nalçacı, A., & Ercoçkun, H. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme/tasarımı dersinin kazanımlarına ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2 (2), 19-31.
• Bıçak, B. (2008). Performans değerlendirme. M. Gömleksiz ve S. Erkan Ed., Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Binbaşıoğlu, C. (1983). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (4.baskı) Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Bozpolat, E., &. Arslan, A. (2018). Öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersine ilişkin görüşleri, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 60-84.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th edition). USA: Routledge.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Çev.Ed. Selçuk Beşir Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çepni, S., & Ayvacı, H.Ş. (2007). Fen ve Teknoloji eğitiminde alternatif (performans) değerlendirme yaklaşımları. S. Çepni (Ed.). Kuramdan uygulamaya Fen ve Teknoloji öğretimi. Ankara: Pegem A.
• Demirel, Ö., & Eralp, A. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dexter, S., & Riedel, E. (2003). Why improving preservice teacher educational technology preparation must go beyond the college's walls. Journal of Teacher Education, 54(4), 334-346.
• Dursun, F. (2006). Öğretim sürecinde araç kullanımı. İlköğretmen Dergisi, 1, 8-9.
• Falchikov, N. (1995). Peer feedback marking: developing peer assessment. Innovations in Education and Training International, 32(2), 175-187.
• Fidan, N. K. (2008). İlköğretimde araç-gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 1(1), 48-61.
• Gelbal, S., & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlilik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• González, G.T., Estrada, F.J.P., & González, G. T. (2017). How teachers design and implement instructional materials to improve classroom practice. Intangible Capital, 13 (5), 971-1050.
• Gopinath, C. (1999). Alternatives to instructor assessment for class participation. Journal of Education for Business, 75(1), 10–14.
• Gömleksiz, M.N., Kan, A.Ü., & Serhatlıoğlu, B. (2010). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin materyal hazırlama ilkelerini kazandırmadaki etkililiğine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), p. 1-16.
• Güven, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin kazandırdığı yeterlikler yönünden değerlendirilmesi (İnönü üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2),p.165-179.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karataş, S., & Yapıcı, M. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin işlenişi ve uygulama örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), p.311-325.
• Kaya, Z. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kocasaraç, H. (2003). Bilgisayarların öğretim alanında kullanımına ilişkin öğretmen yeterlilikleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), 77-85.
• Kolburan Geçer, A. (2010). Teknik öğretmen adaylarının öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme dersine yönelik deneyimleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi,7(2), 1-25.
• Korkmaz, H., & Kaptan, F. (2002). Fen eğitiminde öğrencilerin gelişimini değerlendirmek için portfolyo kullanımı üzerine bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 167-176.
• Kutlu, Ö., Doğan, C.D., & Karakaya, İ. (2008). Öğrenci başarısının belirlenmesi: Performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme. Ankara: Pegem Akademi.
• MEB (2018). Öğretim programları. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 05.01.2020 tarihinde indirilmiştir.
• Newby, T. J., Stepich, D. A., Lehman, J. D., & Russell, J. D. (1996). Theory into application. Instructional Technology for Teaching and Learning-Designing Instruction, Integrating Computers, and Using Media, 24-43.
• Özçelik, D. A. (2010). Okullarda ölçme ve değerlendirme: öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, B. (1995). Genel öğrenme stratejilerinin öğrenciler tarafından kullanılma durumları. Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sandholtz, J. H. (1997). Teaching with technology: Creating student-centered classrooms. New York: Teachers College Press.
• Semerci, Ç. (2001) Oluşturmacılık kuramına göre ölçme ve değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 429–440.
• Shulman, L. (1987). Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), 1-23.
• Sönmez, Ö. F. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler 7. sınıf Karadeniz Bölgesi konusunun görsel araç-gereçlerle öğretiminin öğrencilerin akademik başarısına etkisinin değerlendirilmesi (Tokat örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Steel, J., & Hudson, A. (2001). Educational technology in learning and teaching: the perceptions and experiences of teaching staff. Innovations in education and Teaching International, 38(2), 103-111.
• Sutliff, R. I., & Baldwin, V. (2001). Learning styles: teaching technology subjects can be more effective. The Journal of Technology Studies, 27(1), 22-27.
• Şaşmaz Ören, F., & Ormancı, Ü. (2012). Öğretmen adaylarının çalışma yaprağı geliştirme ve kullanma uygulaması ile bu uygulamaya yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 241-270.
• Taşdemir, M. (2000). Eğitimde planlama ve değerlendirme: Program, öğretim, yönetim ve değerlendirme. Ankara: Ocak Yay.
• Tay, B. (2005). Sosyal bilgiler ders kitaplarında öğrenme stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 209-225.
• Temizkan, M. (2009). Akran değerlendirmenin konuşma becerisinin geliştirilmesi üzerindeki etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 90-112.
• Yalın, H.İ. (2010). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yanpar , T. (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. (9.baskı) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yanpar, T., Koray, Ö., Parmaksız, R. Ş., & Arslan, A. (2006). İlköğretim öğretmen adayları tarafından hazırlanan el yapımı ve teknoloji temelli materyallerin yaratıcılık boyutları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45(45), 129-148.
• Yaşar, B. (1992). Eğitim sisteminde değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakütesi Dergisi, 7, 85-94.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (2007). Sınıf öğretmeni yetiştirmede teknoloji eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1),155-167.
• Yorke, M. (2003). Formative assessment in higher education: Moves towards theory and enhancement of pedagogic practice. Higher Education, 45, 477–501.
• YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu) (2019). Sınıf öğretmenliği öğretim programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi09042019.pdf adresinden 05.01.2020 tarihinde indirilmiştir.
• Yurdabakan, İ. (2011).The view of constructivist theory on assessment: alternative assessment methods in education. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 44(1), 51-77.