MANİSA-UŞAK DEMİRYOLU ULAŞIMININ YERLEŞME ÜZERİNE ETKİLERİ (II)

Yıl 2010, Sayı: 21, 1 - 26, 27.09.2013

Mehmet Ceylan , Mehmet Akif Ceylan

Öz

Manisa-Uşak arasında 221 km uzunluğundaki demiryolu güzergâhında,
mahalle, köy, kasaba ve şehir büyüklüğünde toplam 50’den fazla yerleşim
birimi bulunmaktadır. Demiryolu ulaşımından farklı şekillerde etkilenen bu
yerleşim birimlerinden 4’ü makale kapsamında ele alınmıştır. Bunlar, batıdan
doğuya doğru; Turgutlu, Alaşehir, Ahmetler ve İnay’dır.
Çalışmada her bir yerleşim birimi ayrı ayrı ele alınmış, çeşitli yayınlar,
haritalar ve yerinde yapılan gözlemlerden büyük ölçüde yararlanılmış ve
özellikle yerleşme, demiryolu hattı ve istasyon arasındaki ilişkiler üzerinde
durulmuştur. Keza her bir yerleşim biriminin konumu, bugünkü idari durumu ve
nüfusu gibi genel konulara kısaca temas edilmiş, kuruluşu ve gelişimiyle ilgili
genellikle kronolojik bir sıra takip edilerek özlü bilgiler verilmiştir. Böylelikle
demiryolu öncesi, demiryolu ulaşımının başlaması ve sonrası dönem olmak
üzere yerleşmenin gelişimi bir bütünlük içinde işlenmeye çalışılmıştır. Diğer
taraftan çok sayıda (4) istasyonun ele alınması ve bir makalenin kapsamını
aşmamak düşüncesi; her bir yerleşim birimiyle ilgili açıklamaların birkaç
sayfayı aşmayacak şekilde, nispeten sınırlı tutulmasını gerektirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demiryolu, Turgutlu, Alaşehir, Ahmetler, İnay

Kaynakça

• Ali Cevad, 1313, Memalik-i Osmaniye’nin Tarihi ve Coğrafya Lügati, Mahmud Bey Matbaası, Cilt 1, İstanbul.
• Baedekers, K.,1914, Konstantinopel Balkanstaaten, Kleinasien, Archipel, Cypern, Handbuch für Reisende, Verlag von Karl Baedeker, Leipzig.
• Başıbüyük, A., 2006, Demiryoluna Bağlı Olarak Kurulan Bir İlçe Merkezi: İliç (Erzincan), Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı 15, s.251274, Konya.
• Bilgi, N., 2001, 1842 Yılında Saruhan Sancağının Nüfusu ve İdari Bölünüşü, Manisa Araştırmaları, Cilt 1, s.87-122, Manisa.
• Bilgi, N., 2006, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Alaşehir (1922-1927), Doğumunun 65. Yılında Prof. Dr. Tuncer Baykara’ya Armağan Tarih Yazıları (Derleyen M. A. Erdoğdu) IQ Kültür ve Sanat Yayıncılık Araştırma-İnceleme Dizisi: 122, s.59-92, İstanbul.
• /200.000 Ölçekli Harita, Kula Paftası, Erkânı Harbiye-i Umumiye Matbaası, 1328, İstanbul.
• /250.000 Ölçekli Harita, Manisa Paftası, Erkânı Harbiye-i Umumiye Matbaası, 1328, İstanbul.
• /200.000 Ölçekli Harita, Alaşehir Paftası, Harita Genel Müdürlüğü, 1951, Ankara.
• Ceylan, M.A.,2004, Şehir Coğrafyası Açısından Bir Araştırma: Alaşehir, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Cuinet, V., 1894, La Turquie d’Asie (Géographie Administrative Statistique, Descriptive et Raisonnée de Chaque Province de L’Asie Mineure) Tome 3, Ernest Leroux Editeur, Paris.
• Dünden Bugüne Alaşehir, Alaşehir Kaymakamlığı Yayını, 1985, Baskı Yeri (?).
• Emecen, F. M., 1989, XVI. Asırda Manisa Kazası, AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayınları XIV. Dizi, Sayı 6, Ankara.
• Emecen, F. M., 1997, Bir Osmanlı Kasabasının Kuruluşu ve Yükselişi: Turgutlu (1500-1700), Turgutlu Sosyo-Ekonomik Tarihi Sempozyumu (4-5 Eylül 1995) Bildiriler, s.55-59, Turgutlu.
• Evliya Çelebi, 1985, Seyahatname, Üçdal Neşriyat, Cilt 8, İstanbul. Gönen, F., 1941, Turgutlu’nun Coğrafi Tetkiki, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Şubesi Mezuniyet Tezi No. 628, İstanbul.
• Http://www.tcdd.gov.tr/genel/acilistarihleri.htm
• Http://www.tcdd.gov.tr/genel/tarihce.htm
• Http://www.usakozelidaresi.gov.tr.
• İzmir-Kasaba ve Temdidi Demiryollarının Satın Alınmasına Dair Olan Mukavelenamenin Tasdiki Hakkında Kanun (31 Mayıs 1934 Tarihli ve 2487 Nolu), Türkiye Cumhuriyeti Başvekâlet Neşriyat Müdürlüğü, 1934, Ankara.
• Karal, Z. E., 1943, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Neşriyat No.195, Ankara. Karal, Z. E., 1988, Osmanlı Tarihi, Cilt 8 (Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876-1907), AKDTYK Türk Tarih Kurumu Yayınları, XIII. Dizi, Ankara.
• Kiepert, H.,1890, Westlichen Kleinasien (VIII), Dietrich Reimer, Berlin.
• Kiepert, R.,1911, Karte von Kleinasien (Smyrna), Dietrich Reimer, Berlin.
• Koca, H., Doğanay, H., 1998, Ulaşımın Yerleşmeye Etkilerine İki Tipik Örnek: Fevzipaşa ve Nurdağı Kasabaları, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 33, s.1-24, İstanbul.
• Konukçu, E., 1992, Manisa Demiryolu (Yapılış ve Gazete Haberleri, 1865-1923), Manisa Dergisi, Sayı 1, s.31–39, Manisa.
• Konukçu, E., 1988, Milli Mücadelenin Başlangıcında Alaşehir, Milli Mücadelede Alaşehir Kongresi (16 Ağustos 1985) Bildirileri, Anadolu Matbaacılık, s.14-31, İzmir.
• Köklü, N., 1992, Dünkü Manisa’dan Görüntüler, Manisa Dergisi, Sayı 1, s.5-11, Manisa.
• Onur, A., 1953, Türk Demiryolları Tarihi (1860-1953), Milli Savunma Vekâleti Kara Kuvvetleri Kumandanlığı Yayınları, Ankara.
• Özçelik, S., 2001, Temettuat Defterlerine Göre İnay ve Çevresinde İktisadi ve Sosyal Hayat, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu (25–27 Ekim 2001), Cilt 1, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları No.2, s.259-274, İstanbul.
• Özkaya, Y., 1994, Milli Mücadele’de Ege Çevresi, Kültür Bakanlığı Başvuru Kitapları Dizisi No.19, Ankara.
• Philippson, A.,1913, Geologische Karte Des Westlichen Kleinasien, Blatt 4, Gotha.
• Sarre, F., 1998, Küçükasya Seyahati (1895 Yazı), (Çeviren D. Çolakoğlu), Pera Turizm ve Ticaret Alaattin Eser Kitaplığı Yayın No.9, İstanbul.
• Su, K., 1982, Yakın Tarihimizde Alaşehir, Manisa Dergisi, Sayı 2, s.2331, Manisa.
• Sürel, A., 1963, Turgutlu Kazasının Monografyası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Mezuniyet Tezi No.3444, İstanbul.
• Şemsettin Sami, 1889, Kamus-ul Alam, Mihran Matbaası, Cilt 1, İstanbul.
• Şengel, D., 2000, Cumhuriyetin İlk Yıllarında Turgutlu (1923-1933), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
• Texier, C., 2002, Küçük Asya (Coğrafi, Tarihi ve Arkeolojisi, Çeviren A. Suad, Latin Harflerine Aktaran K.Y. Kopraman, Sadeleştiren M. Yıldız) Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını, Cilt 2, Ankara.
• Tıraş, M., 2002, Ulaşımın Yerleşmeye Etkisine Bir Örnek: Pozantı, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 38, s.121-131, İstanbul.
• Tümertekin, E., 1987, Ulaşım Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No.85, İstanbul.
• Uzuntepe, G., 2000, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Demiryolu: İzmirAydın-Kasaba (Turgutlu) (1856-1897), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Yücel, T., 1960, Demiryollarımızın İstasyon Nüfuslarına Etkisi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 20, s.143-148, İstanbul