Organ ve Doku Ticareti Suçları (TCK. m. 91-93)

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 111 - 150, 01.12.2013

Ahmet Gökcen Murat Balcı

Öz

Çalışmamızda TCK.nun 91 nci maddesinde düzenlenen organ ticareti suçları incelenmiştir. Organ ve dokunun sadece insandan elde edilmesi, eko- nomik olarak değerini artırmaktadır. Eğer hukuka aykırı şekilde organ ve doku nakline müsaade edilirse, bu durum ekonomik gücü olanlar lehine bir sonuç doğurabilir. Organ ve doku alınması ve nakli mevzuatımızda müstakil bir ka- nun ile hukuki zemine kavuşturulmuş olup, hukuka uygun şekilde icra edilen organ ve doku nakilleri suç oluşturmamaktadır. Makalemizde, organ ve doku ticareti suçları tek tek unsurları ile birlikte incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organ, Doku, Nakil, Ticaret, Suç

Kaynakça

• Akıncı, Ş., Türk Özel Hukukunda İnsan Kökenli Biyolojik Madde (Organ-Doku) Nakli Kavramı ve Bundan Doğan Hukuki Sonuçlar, Ankara 1996.
• Akünal, T., “2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun” Açısından Hekimin Hukuki Sorumluluğu Üzeri- ne Düşünceler, Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, MHAUM, İstanbul 1983.
• Arslan, Ç.-Azizağaoğlu, B., Yeni Türk Ceza Kanunu Şerhi, Ankara 2004.
• Artuk, E., Suç Genel Teorisi, in: Ceza Hukuku El Kitabı, İstanbul 1989.
• Artuk, M. E.-Gökcen, A.-Yenidünya, A.C., Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5. Baskı, Ankara, 2011, s.229 vd.
• Artuk, M.E.-Gökcen, A. -Yenidünya, A.C., Ceza Hukuku Özel Hükümler, An- kara, 1998.
• Atabek, R., İnsan Vücudu Üzerinde Tasarruflar, İHFM Yıl 1, 1935/2.
• Ayan, M., Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara 1991.
• Ayiter, N., Organtransplantation als privatrechtliches Problem, AÜHFD 1975, C. XXXII.
• Ayiter, N., Şahsiyet Hakları Açısından Organ Nakli, AÜHFD 1968/1-2, C. XXV.
• Aykaç, M., Adli Tıp Ders Kitabı, İstanbul 1978.
• Bafra, J., Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Cezai Sorumluluğu, İBD 1993/1-2, C. 67.
• Bayraktar, K., “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hak- kında Kanun”a İlişkin Düşünceler, in: Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, İstanbul 1979.
• Bayraktar, K., Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluğu, İstanbul 1972.
• Bayraktar, K., Ceza Kanunundaki Hukuka Uygunluk Nedenleri, in: Ceza Huku- ku Günleri, 70. Yılında Türk Ceza Kanunu –Genel Hükümler- (26-27 Mart 1997-İstanbul) İstanbul 1998.
• Bilgin, A., Hayat İçin Elzem Organların Naklinde Başlıca Hukuki Problemler ve Çözüm Yolları Üzerinde Bir Deneme, İstanbul 1968.
• Bockelmann, P., Rechtliche Grundlagen und rechtliche Grenzen der aerztlichen Aufklaerungspflicht, NJW 1961.
• Brügmann, W., Widerrechtlichkeit des aerztlichen Eingriffs und Aufklaerungs- pflicht des Arztes, NJW 1977.
• Cartens, T., Das Recht der Organtransplantation, Frankfurt am Main ua. 1978. Centel, N.- Zafer, H.- Çakmut, Ö., Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, C:I, 2. Baskı, İstanbul 2011.
• Cihan, E., Ceza Hukuku ve Çağdaş Biyomedikal İşlemler, in:Tıbbi Etik Yıllığı, V, 16 Mart 1995’te düzenlenen II. Tıbbi Etik Sempozyumuna Sunulan Bildiri- ler, (Yayınlayan:Arslan Terzioğlu) İstanbul 1996.
• Coste - Floret, P., (Çev.: İ. Tepebaşılı), Hukuk ve Ahlak Karşısında Kalp Nakli, AD 1970/5, C. 60.
• Dönmezer, S.,-Erman, S., Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C.II, İstanbul, 1997.
• Dural, M., Türk Medeni Hukukunda Gerçek Kişiler, Gözden Geçirilmiş Üçüncü Bası, İstanbul 1987.
• Erem, F., Organ Nakli Hakkında Kanun, YD 1979/4.
• Eren, F., Borçlar Hukuku, Genel Hükümler; C. II, Gözden geçirilmiş 5. Bası, İs- tanbul 1994.
• Erman, S.-Özek, Ç., Ceza Hukuku Özel Bölüm. Kişilere Karşı İşlenen Suçlar, (TCK. 448-490) (Sahir Erman), İstanbul 1994.
• Ertaş, Ş., Alman Hukukunda hekimin Mesleki Kusurdan Sorumluluğu, EÜHFD, Yıl: 1.,1980/1.
• Forkel, H., Verfügungen über Teile des mensclichen Körpers, JZ 1974.
• Geilen, G., Medizinischer Fortschritt und juristischer Todesbegriff, JZ 1968.
• Gökcen, A., Ceza Muhakemesi Hukukunda Basit Elkoyma ve Postada Elkoyma, Ankara1994.
• Görkey, Ş., Bazı Ülkelerin Organ Aktarımı ile İlgili Yasalarının Aydınlatılmış Onam Açısından Değerlendirilmesi, in:Tıbbi Etik Yıllığı, V, 16 Mart 1995’te düzen- lenen II. Tıbbi Etik Sempozyumuna Sunulan Bildiriler, (Yayınlayan:Arslan Terzioğlu), İstanbul 1996.
• Hacıömeroğlu, B., Hukuk Açısından Organ ve Doku Nakli, ABD 1991/4.
• Hafızoğulları Z., Türk Ceza Hukuku Ders Notları 2, www.baskent.edu.tr/~zekih.
• Hafızoğulları, Z.- Özen, M., Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Kişilere Karşı Suçlar, Ankara 2011. Hilchenbach, F., Die Zulaessigkeit von Transplantaten nahmen vom toten Spen- der aus zivilrechtlicher Sicht (unter besonderer Berücksichtigung der Zustim- mungsfragen), Heidelberg 1973.
• Hinderling, H., (Çev: Yurtcan, E.), Organ Aktarmalarının Ortaya Çıkardığı Hu- kuk Sorunları, in: MHAD, S.5, İstanbul,1969.
• Hinderling, H., Die Organtransplantation, in der heutigen Sicht des Juristen, SJZ 1979.
• Hollmann, A., Das aerztliche Gespraech mit dem Patienten, Aufklaerungs- und Wahrheitspflicht, NJW 1973.
• İçel, K. - Özgenç, İ. - Sözüer, A.- Mahmutoğlu, F.S.- Ünver, Y., İçel Suç Teorisi, İstanbul, 1999.
• Kamay, B. T., Adli Tıp, C.I, Ankara, 1959.
• Kaufmann, A., Zur etischen und strafrechtlichen Beurteilung der sogenannten Früheuthanasie, JZ 1982.
• Kohlhaas, M., Neue Rechtsprobleme der Organtransplantation, NJW 1970.
• Kohlhaas, M., Zur Feststellung des Todeszeitpunktes Verstorbener, DMW 1993.
• Kopetzki, C.H., Organgewinnung zu Zwecken der Transplantation, Wien ua. 1988.
• Kramer, H.J., Rechtsfragen der Organtransplantation, München 1987.
• Kunter, N., Suçun Kanuni Unsurları Nazariyesi, İstanbul, 1949.
• Langenburg, H., Organtransplantation und § 159 StPO, NJW 1972, s. 320.
• Lüttger, H., Die Organtransplantation beim Menschen strafrechtlicher Sicht, AÜHFD, 1978/1-4, C. 35.
• Lüttger, H., Neue Probleme um den Todesbegriff im Strafrecht der Bundesrepub- lik Deutschland, AÜHFD, 1971/1-4, C. XXVIII.
• Önder, A. Şahıslara ve Mala Karşı Cürümler ve Bilişim Alanında Suçlar, İstanbul 1994.
• Öner, C., Beyin Ölümü ve Organ Transplantasyonu, Tıbbi Etik Yıllığı, V, 16 Mart 1995’te düzenlenen II. Tıbbi Etik Sempozyumuna Sunulan Bildiriler, Yayınlayan:Arslan Terzioğlu, İstanbul 1996.
• Özdemir, S., Organ ve Doku Nakli ile İlgili Hukuki Gelişmeler, YD 1976/1-4, C. 2.
• Özbek, V.Ö.-Kanbur, M.N.- Doğan, K.- Bacaksız, P.-Tepe, İ., Türk Ceza Huku- ku Özel Hükümler, 2. Baskı, Ankara 2011.
• Öztan, B., Şahsın Hukuku, Hakiki Şahıslar, Gözden Geçirilmiş 3. Baskı, Ankara 1990.
• Öztürel, A., Adli Tıp, Ankara 1983.
• Organ ve Doku Ticareti Suçları (TCK. m. 91-93) 149 Öztürel, A., Organ Transplantasyonlarının Adli Tıp Yönleri, AÜHFD, 1973/1-4, C. XXX.
• Öztürk, B.- Erdem, M. Ruhan- Özbek, V. Ö., Öztürk Uygulamalı Ceza Hukuku, Ankara, 1998.
• Polat, Oğuz, Adli Tıp Ders Kitabı, İstanbul 1997.
• Rieger, H.J., Aufklaerung des Patienten über Behandlungsfehler, DMW 1986.
• Samson, E., Legislatorische Erwaegungen zur Rechtsfertigung der Explantation von Leichenteilen, NJW 1974.
• Sancar, T. Y., Çok Failli Suçlar, Ankara 1998.
• Sarıal, E. M., Sağlararası Organ Nakillerinden Doğan Hukuksal İlişkiler, İstanbul, 1986.
• Schönig, R., Zur Feststellung des Todeszeitpunktes, NJW 1968. Schreiber, H.L., Kriterien des Hirntodes, JZ 1983.
• Soyaslan D., Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Yetkin, Ankara, 2012.
• Terzioğlu, A., Organ Transplantasyonu ve Etik, in: Tıbbi Etik Yıllığı,III, 14-18 Ekim 1993’te düzenlenen 1.Uluslararası Tıp Tarihi ve Deontoloji Kongresine sunulan Deontoloji ile ilgili bildiriler. Yayanlayan, Arslan Terzioğlu, İstanbul 1994.
• Toroslu N., Organ Aktarma ve Cezai Sorumluluk, AÜHFD, C.XXXV, 1978 S.1- 4, Ankara 1981.
• Tress, P., Die Organtransplantation aus zivilrechtlicher Sicht, Mainz 1977.
• Trockel, H., Die Rechtfertigung aerztlicher Eigenmacht, NJW 1970.
• Ulsenheimer, K., Zur Zivil - und strafrechtlichen Verantwortlichkeit des Arztes unter besonderer Berücksichtigung der neueren Judicatur und ihrer Folgen für eine defensive Medizin, MedR 1992/3.
• Üzülmez, İ., Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar, Ankara 2013.
• Yaşar, O.- Gökcan, H.T.-Artuç, M., Yorumlu Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, C:3.
• Zevkliler, A., Medeni Hukuk, Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, İzmir 1992.
• Zevkliler, A., Tedavi Amaçlı Müdahalelerle Kişilik Hakkına Saldırının Sonuçları, DÜHFD/1.