Ceza Mevzuatında Çocuk ve Çocukların Yakalanması, Gözaltına Alınması

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 541 - 586, 01.12.2013

Berrin Akbulut

Öz

Uluslararası sözleşmelerde ve hukukumuzda çocuk, 18 yaşını bitirme- miş kişi olarak kabul edilmektedir. Bu çerçevede Türk Ceza Kanunu’nda, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ve Çocuk Koruma Kanunu’nda çocuk kavramı yer almaktadır. Bu kavramın hangi zaman diliminde çocuk olmayı ifade ettiği her kanun açısından farklı değerlendirilmelidir. Ceza hukukuna ait bir müessesede fiilin işlendiği zaman, ceza muhakemesine ilişkin bir hükümde ise işlemin yapıl- dığı zaman önemlidir. Bu çerçevede ortaya çıkan tartışmalar ve düzenlemedeki sorunlar çalışmamızda ifade edilmektedir.

Diğer belirtilen konu ise çocukların yakalanması ve gözaltına alınması- dır. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği’nin 19. maddesi bu konudaki asıl düzenlemeyi oluşturmaktadır. 19. madde hükmü, 12 yaşından küçükler ile büyükler için farklı belirlemeler getirmiştir. Bu çalışmada 12 ya- şından küçüklerle ilgili getirilen düzenlemenin ne şekilde yorumlanması ge- rektiği, hangi işlemlerin yapılabileceği ifade edilecek, gözaltına alınmalarının veya tutuklanmalarının kimlik tespiti amacıyla mümkün olup olmadığı ortaya konulacaktır. 12 yaşından büyüklerle ilgili ise yapılması gereken işlemlerin neler olduğu belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Suçun işlendiği zaman, İşlemin yapıldığı zaman, Yakalama, Gözaltına alma, Tutuklama

Kaynakça

• Akbulut, Berrin, Türk Ceza Kanunu İle Kabahatler Kanununun Genel Hükümleri- nin Yaptırım Hükümleri Dışında Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Ankara 2010.
• Akbulut, Berrin, “5739 Sayılı Kanun Değişikliğinin TCK’nın 50. Maddesiyle İlgi- li Getirdikleri”, Editör Prof. Dr. Adem Sözüer, Dünyada ve Türkiye’de Ceza Hukuku Reformları Kongresi, Congress on the Criminal Law Reforms in the World and in Turkey (26 Mayıs-4 Haziran 2010), C. II/Volume II, İstanbul 2013, s. 1884, 1885.
• Albrecht, Hans-Jörg, (Çev.: Selman Dursun), “Almanya’da Gençlik Adaleti”, Ço- cuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2005, s.533.
• Artuk, Mehmet Emin-Gökcen, Ahmet-Yenidünya, A. Caner, Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Ankara 2009.
• Artuk, Mehmet Emin-Tan, Umran Sölez, “Çocuk Ceza Hukuku Açısından Hük- mün Ertelenmesi Müessesesi”, AÜSBFD, 1992, C. 47, S.1-2, s. 65 vd.
• Centel, Nur, “Çocuk Mahkemeleri Yasa Tasarısına Eleştirel Yaklaşım”, Facultatis Decima Anniversaria, M.Ü. Hukuk Fakültesi 10.Yılı Adliye ve Çocuk Suçluluğu Sempozyumu, İstanbul 1993, s. 329, 330.
• Centel, Nur, in: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 35.
• Centel, Nur-Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Yenilenmiş ve Gözden Geçirilmiş 7. Bası, İstanbul 2010.
• Centel, Nur-Zafer, Hamide-Çakmut, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 7. Bası, İstanbul 2011.
• “Çocuk ve Terör Suçları”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, 2010, Yıl 2, S. 6, s. 16 vd.
• Gemalmaz, Mehmet Semih, “40/33. Küçükler Bakımından Adaletin Yürütümü Hakkında Birleşmiş Milletler Asgari Standart Kuralları”, Çocuklar ve Suç- Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2005, s. 49 vd.
• Hafızoğulları, Zeki-Özen, Muharrrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2011.
• Hamon, Herve, in: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 70, 73, 76.
• Hans Heinrich, Jescheck-Weigend, Thomas, Lehrbuch des Strafrechts, Allgemeiner Teil, Fünfte Auflage, Berlin 1996.
• Heinz, Wolfgang, (Çev.: Mustafa Ruhan Erdem), “Çocuk ve Genç Suçluluğu-Ce- za Yasa Koyucusunun Harekete Geçmesini mi Bekliyor?”, Çocuklar ve Suç- Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2005, s. 274.
• Koca, Mahmut, in: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 20 vd.
• Koca, Mahmut-Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 5. Baskı, Ankara 2012.
• Kreuzer, Arthur, (Çev.: Yener Ünver), “Alman Gençlik Ceza Hukuku Hala Çağdaş mıdır”, Çocuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2005, s. 102.
• Kunter, Nurullah, “Suçlu Çocuklar ve Çocuk Mahkemeleri Kanunu Nasıl Olmalı”, İÜHFM, 1949, C.XV, S. 1, s. 55.
• Lutz, Paul, Çocuk Suçluluğu, Ankara 1965.
• McCarney, Willie, in: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 96, 97.
• Özaydın, Özdem, “Türk-Alman Ceza Hukuk Sisteminde Kusur Yeteneğini Etkile- yen Hal Olarak Yaş Küçüklüğü”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, 2010, Yıl 2, S. 5, s. 49 vd.
• Özbek, Veli Özer-Kanbur, M. Nihat-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar-Tepe, İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, Temmuz 2012 Değişiklikleriyle Güncellenmiş ve Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara 2012.
• Özbek, Veli Özer-Kanbur, M. Nihat-Doğan, Koray-Bacaksız, Pınar-Tepe, İlker, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Temmuz 2012 Değişiklikleriyle Gün- cellenmiş ve Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara 2012. Özbek, Veli Özer-Kanbur, M. Nihat-Doğan, Koray- Bacaksız, Pınar-Tepe, İlker, Türk Ceza Hukuku, Özel Hükümler, Temmuz 2012 Değişiklikleriyle Gün- cellenmiş ve Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara 2012.
• Özgenç, İzzet, “ Kusur Yargısı ve Yaş Küçüklüğü”, Facultatis Decima Anniversaria, M.Ü. Hukuk Fakültesi 10.Yılı Adliye ve Çocuk Suçluluğu Sempozyumu, İs- tanbul 1993, s. 262, 263.
• Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş ve Gün- cellenmiş 8. Bası, Ankara 2013.
• Öztürk, Bahri-Erdem, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2012.
• Öztürk, Bahri-Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan-Sırma, Özge-Saygılar Kı- rıt, Yasemin-Özaydın, Özdem-Alan Akcan, Esra- Erdem, Efser, Nazari ve Uy- gulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Ders Kitabı, Güncellenmiş 4. Baskı, Ankara 2012.
• Paul, Andreas, (Çev.: Ali Kemal Yıldız), “Gençlik Ceza Hukukundaki Yaş Basamak- larının Reformu”, Çocuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Huku- ku Serisi, Ankara 2005, s. 379 vd.
• Perron, Walter, in Schönke, Adolf-Schröder, Horst, Strafgesetzbuch, Kommentar, mitkommentiert von Lenckner, Theodor-Cramer, Peter-Stree, Walter, 28., neubearbeitete Auflage von Eser, Albin-Heine, Günter-Perron, Walter- Stern- berg Lieben, Detlev-Eisele, Jörg-Bosch, Nikolaus-Hecker, Bernd-Kinzig, Jörg, unter Mitarbeit von Schittenhelm, Ulrike, München 2010.
• Plagemann, Gottfried, “Türk ve Alman Hukukuna Göre Çocukların Eğitimi ve Korunması”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, 2010, Yıl 1, S. 2, s. 17 vd.
• Semerci, Bengi, “Suça Sürüklenen Çocuklar”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, 2010, Yıl 2, S. 6, s. 39, 40.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku, Özel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 8. Baskı, An- kara 2010.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncelleştirilmiş 4. Baskı, Ankara 2010.
• Şahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Hukuku I, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara 2012.
• Şahin, Cumhur, Ceza Muhakemesi Kanunu Gazi Şerhi, Ankara 2005
• Şahin, Cumhur-Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, 2. Baskı, An- kara 2013.
• Şensoy, Naci, “Çocuk Suçluluğu-Küçüklük-Çocuk Mahkemeleri ve İnfaz Müesse- seleri”, İÜHFM, 1949, C. XV, S. 2-3, s. 575 vd.
• Şensoy, Naci, “Çocuk Suçluluğu-Küçüklük-Çocuk Mahkemeleri ve İnfaz Müesseseleri”, İÜHFM, 1949, C. XV, S. 1, s. 95 vd.
• Tekin, Uğur, “Ceza Yargılamasında Avrupa’daki Yeni Uygulamalar”, Çocuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2005, s. 487.
• Tezcan, Durmuş-Erdem, Mustafa Ruhan Erdem-Önok, Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 8. Baskı, Ankara 2012.
• Tröndle, Herbert-Fischer, Thomas, Strafgesetzbuch und Nebengesetze, 53. Auflage, München 2006.
• Turhan, Faruk, Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara 2006.
• Ünal, Aslı, “Türkiye’de Suça Sürüklenen Çocuklar: Ceza İnfaz Kurumuna Giren Hükümlü Çocuklara İlişkin Bir Analiz”, Fasikül Aylık Hukuk Dergisi, 2010, Yıl 2, S.5, s. 41-43.
• Ünver, Yener, “YTCK’da Kusurluluk”, CHD, 2006, Y. 1, S.1, s. 64.
• Üzülmez, İlhan, “Çocukların Cinsel İstismarı Suçu”, ErcÜHFD 2009, C. IV, S. 2, s. 30.
• Winter, Renate, “Avusturya Sistemi”, Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 117-119.
• Winter, Renate, İn: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 40.
• Yenisey, Feridun, “Genç Ceza Hukukunun Yeniden Yapılandırılması Hakkında Bazı Düşünceler”, Çocuklar ve Suç-Ceza, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Huku- ku Serisi, Ankara 2005, s. 19, 20, 21.
• Yenisey, Feridun, in: Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu (4-5 Haziran 2005), İstanbul 2006, s. 46.
• Yokuş Sevük, Handan, “Adalet Komisyonu’nda Kabul Edilen Türk Ceza Kanu- nu Tasarısı’nın Yaş Küçüklüğüne İlişkin 31. Maddesi’nin Değerlendirilmesi”, TBB Türk Ceza Kanunu Reformu, İkinci Kitap, Ankara 2004, s. 187, 188.
• Yokuş Sevük, Handan, “Suça Sürüklenen Çocukların Muhakemesi”, 3. Yılında Yeni Ceza Adaleti Sistemi, Editör: Bahri Öztürk, Ankara 2009, s. 634.
• Zafer, Hamide, Ceza Hukuku, Genel Hükümler, TCK m.1-75, Ders Kitabı, İstan- bul 2010.
• Zafer, Hamide, “Küçük/Genç Ceza Muhakemesinde Hazırlık Soruşturmasının Özellikleri”, Prof.Dr. Ayferi Göze’ye Armağan, İstanbul 2004, s. 342.