İdari Yargı’da Hâkimin Takdir Yetkisinin Denetlenmesi

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 2, 1567 - 1594, 01.12.2013

Hulusi Alphan Dinçkol

Öz

Günümüzde denetimsiz bir takdir yetkisinden sözetmek olanağı bulun- mamaktadır. Doğal olarak idarenin takdir yetkisini denetleyebilen hâkimin, kendi takdir yetkisini kullanma şekli de bir başka hâkim ya da hâkimler grubun- ca denetlenecektir. “Hukuka uygunluk denetimi ile sınırlı olmak”, “yerindelik denetimi yasağı” ve “hâkimin idarenin yerine geçerek karar oluşturma yasağı” takdir yetkisi kullanılarak tesis edilen işlemlerin hukuka uygunluğunun belir- lenmesinde, idari yargı hâkiminin yetkisinin sınırıdır. Hukukumuz açısından ise, denetim organı durumundaki Danıştay’ın işin hukuksal yönüne bakacağı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda belirtilmiştir. Danıştay’ın denetiminin ama- ca uygun olması için, bozma kararlarında hâkimlere yön verici nitelikte gerekçe gösterilmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

İdarenin takdir yetkisinin denetlenmesi, Hukuka uygunluk denetimi, Yerindelik, Gerekçe

Kaynakça

• Akıncı, Müslüm, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara 2008.
• Akmanlar, Bülent, “Cezada Hâkimin Takdir Selâhiyeti”, Ankara Barosu Dergisi, 1960, S.2.
• Aksoylu, İlter, “İdari Yargı Kararlarının Gerekçelerinin Bağlayıcılığı”, http://www. msb.gov.tr/ayim/Ayim_makale_detay.asp?IDNO=70 (20.10.2012).
• Alacakaptan, Uğur, İngiliz Ceza Hukukunda Suç ve Cezaların Kanuniliği Prensibi, Ankara 1958.
• Aral, Vecdi, Hukuk ve Hukuk Bilimi Üzerine, Filiz Kitabevi, İstanbul 1979.
• Atay, Ender Ethem, “Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Uyarınca Yürütme Yargı Ayrılığı Ve İdari Yargı Denetiminin Niteliği”, Danıştay İdari Yargı Sempozyumu 2008, http://www.danistay.gov.tr/kuvvetler_ayriligi_ilkesi.htm (02.10.2012).
• Berki, Şakir, Medeni Hukuk, Umumi Esaslar, Şahsın ve Aile Hukuku, Ankara 1969.
• Bonnard, Roger, İdarenin Kazai Murakabesi, çev. Ahmet Reşit Turnagil, İstanbul 1939.
• Çağlayan, Ramazan, “Türk Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C.VII, S.3-4, Aralık 2003.
• Daştan, Deniz, “Takdir Yetkisi, Yargısal Denetim ve Yerindelik”, İstanbul Barosu Dergisi, S.2, Haziran 2003.
• Dinçkol, Abdullah, Hukuka Giriş, Hukukun Temel Kavramları, Der Yayınları, 8. Basım, İstanbul 2012.
• Duran, Lütfü, “İdari İşlem Niteliğinde Yargı Kararlarıyla Vergi Davalarının Çözümü I”, Amme İdaresi Dergisi, C.20, S.4, Aralık 1987.
• Edis, Seyfullah, “Hukukun Uygulanmasında Yargıca Tanınmış Takdir Yetkisi”, AÜHFD., C.XXX, 1973, S.1-4.
• Erdoğan, Mustafa, Anayasal Demokrasi, 4.Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara 2001.
• Ersan, Gökçe, “İdarenin Takdir Yetkisi Ve Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2008.
• Giritli, İsmet / Bilgen, Pertev / Akgüner, Tayfun / Berk, Kahraman, İdare Hukuku, Der Yayınevi, İstanbul 2012.
• Gözübüyük, Abdullah Şeref, Yönetsel Yargı, 28. Bası, Ankara 2009.
• Gözübüyük, Abdullah Şeref / Tan, Turgut, İdare Hukuku C.2, Turhan Kitabevi, 4. Baskı, Ankara 2010.
• Grünberg, Teo, Felsefe ve Felsefi Mantık yazıları, YKY, İstanbul 2005.
• Günday, Metin, “İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları”, Anayasa Yargısı Dergisi, C.14, 1997.
• Günday, Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayınevi, 10. Baskı, Ankara 2011.
• Gürdoğan, Burhan, Yargıcın Takdir Hakkının Yargıtayca Denetlenmesi, Deneme, Ankara 1967.
• Güriz, Adnan, Hukuk Felsefesi, Dördüncü Baskı, Ankara 1996.
• Hacıoğlu, Halime, “Türk Hukukunda Yargı Denetimi Dışında Tutulan İdari İşlemler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2008.
• Işıktaç, Yasemin / Metin, Sevtap, Hukuk Metodolojisi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2003.
• Karahanoğulları, Onur, “İdarenin Yargısal Denetimine Yönelik Anayasa Değişiklikleri Ve Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi”, http://80.251.40.59/politics.ankara. edu.tr/karahan/makaleler/yargidenetimininsinirlanmasi.pdf (04.11.2012).
• Kırışık, Fatih / Aydın, Nizamettin, “İdari İşlemin Unsurlarında Takdir Yetkisinin Varlığı sorunu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y.2002, C.7, http://edergi.sdu.edu.tr/index.php/iibfd/ article/viewFile/2514/2258, (11.01.20013).
• Kuru, Baki, Hukuk Muhakemeleri Usulü, C.IV, Beşinci Bası, İstanbul 1991.
• Kutlu, Mustafa, “Hukuk Devletinde Yargıç Meşruiyetinin Görünüm Biçimleri”, http:www.turkhukuksitesi.com/faq/yargic_mesruiyeti.shtml (10.01.2013).
• Olgaç, Senai, “Adaletin Gerçekleştirilmesinde Hâkimlere ve Yargıtay’a Düşen Ödevler”, Ankara Barosu Dergisi, 1968, S.3.
• Oytan, M., “Yargılamanın, Yargılama Teknikleri İle Sınırlandırılması”, I.Ulusal İdare Hukuku Kongresi, I. Kitap, İdari Yargı, Ankara 1990.
• Öden, M., Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, Ankara 2003.
• Sivrihisarlı, Ömer, Hukuk Yargılamasında Maddi Hukuka İlişkin Temyiz Nedenleri ve Yargıtay Denetiminin Kapsamı, İstanbul 1978.
• Surlu, Mehmet Handan, “Cezada Takdiri Hafifletici Nedenler”, Adalet Dergisi, Y.61, Kasım 1970, S.11.
• Şenlen, Süheyla, “Türkiye’de İdari yargının Doğuşu ve Tarihi Gelişimi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, http://dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/42/465/5342.pdf, (11.01.2013).
• Turan, Hüseyin, “Adil Yargılanma Hakkının Bir Unsuru Olarak Mahkeme Kararlarında Gerekçe”, Yargıtay Dergisi, C.31, S.3.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet, “Türk Anayasası Açısından Hukuk Devleti Kavramı”, Danıştay Dergisi, Ankara 1973, S.11.
• Yayla, Yıldızhan, İdare Hukuku, Beta, İstanbul 2009.
• Yıldırım, Mehmet Kamil, Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi, İstanbul 1990.
• Yıldırım, Turan, İdari Yargı, 2. Baskı, Beta, İstanbul 2010.
• Yıldırım, Turan, “Yargı Kararlarının Uygulanmaması Sorunu”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, s.7, www.insanbilimleri.com, (03.11.2012).
• Yücel, Mustafa Tören, Hukuk Sosyolojisi, Ankara 2004.
• Zabunoğlu, Yahya K., “Adil Yargılanma Hakkı ve İdari Yargı”, Yargı Reformu 2000 Sempozyumu, Konuşmalar Bildiriler Tartışmalar Belgeler, İzmir Barosu Yayını, İzmir 2000.