E-Ticaret Kanunu Değişiklikleri: Rekabeti Koruyor Mu Yoksa Engelliyor Mu?

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 1, 250 - 277, 30.06.2024

Kerem Cem Sanlı Kadir Baş

https://doi.org/10.33433/maruhad.1445759

Öz

Dijital piyasaların özellikleri nedeniyle bu piyasalarda ortaya çıkan ve geçit bekçisi olarak adlandırılan önemli ekonomik güce sahip teşebbüslerin rekabete bozucu veya haksız uygulamalarının bir piyasa aksaklığı yarattığı ve bu aksaklığın giderilmesi için mevcut rekabet hukuku araçlarının ötesinde bir ex-ante düzenlemenin gerekli olduğu görüşü, son dönemde global düzeyde yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Bu görüşten hareketle Avrupa Birliği’nde Dijital Piyasalar Yasası kabul edilmiş, diğer bazı rejimlerde de dijital piyasaların regülasyonuna yönelik benzer düzenlemeler yürürlüğe girmiş veya bu amaçla düzenleme taslakları yayımlanmıştır. Söz konusu düzenlemelerde, genel olarak geçit bekçilerinin dijital piyasaların rekabetçiliğini bozduğu düşünülen bazı davranışları yasaklanmıştır. Türkiye’de ise söz konusu piyasa aksaklığını e-ticaret sektörü özelinde giderme hedefiyle 2022 tarihli 7416 sayılı Kanun ile, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da önemli değişiklikler yapılmıştır. Ancak bu değişikliklerle, birçok yönüyle halihazırda eleştirilmekte olan Dijital Piyasalar Kanunu’nun ve diğer düzenlemelerin ötesine geçilmiş ve dijital ekonominin özelliklerinin yarattığı regülasyon kısıtları tümüyle göz ardı edilerek e-ticaret platformların ekonomik gücünü ve büyümesini frenlemeyi amaçlayan bir piyasa mühendisliğine girişilmiştir. Bu kapsamda, sorunlu bir eşik sistemiyle belirlenen teşebbüslere, rekabeti iktisadı ve regülasyon teorisi ile uyumlu olmayan ve sosyal refahı azaltma riski taşıyan atipik yükümlülükler getirilmiştir. Bu makale, 7416 sayılı Kanun ile yapılan bahis konusu değişikliklerin genel sistematiğini ve bu kapsamda getirilen atipik yükümlülükleri, rekabet iktisadı ve regülasyon teorisi yönünden ve dijital piyasaların regülasyonuna yönelik diğer rejimlerdeki düzenlemeler ile karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Piyasalar, E-Ticaret Kanunu, Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcısı, Rekabet, Regülasyon Teorisi

Kaynakça

• Ardıyok Ş, Regülasyon Hukuku (On İki Levha 2019).
• Arndt J ve Simon JL, ‘Advertising and Economies of Scale: Critical Comments on the Evidence’ (1983) 32(2) the Journal of Industrial Economics 229-242.
• Baş K, ‘The Turkish Competition Authority’s Decision in AdWords: A Questionable Slap in Google’s Face’ (2022) 13(5) Journal of European Competition Law & Practice 360-364.
• Cappai C ve Colangelo G, ‘Taming Digital Gatekeepers: The More Regulatory Approach to Antitrust Law’ (Stanford-Vienna TTLF Working Paper No. 55, 2020) <https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3572629> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• Carugati C, ‘Regulation in the Digital Economy. Is Ex-ante Regulation of “Gatekeepers” an Efficient and Fair Solution?’ (2020) <https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3705928> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• Competition and Market Authorities, ‘Regulation and Competition A Review of the Evidence’ (2020). <https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5e184a9940f0b65dbfbc1c4b/Regulation_and_Competition_report_-_web_version.pdf> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• den Butter FAG, de Graaf M ve Nijsen A, ‘The Transaction Costs Perspective on Costs And Benefits of Government Regulation’ (Tinbergen Institute Discussion Paper, No. 09-013/3, 2009) <https://www.econstor.eu/bitstream/10419/86785/1/09-013.pdf> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• den Hertog J, ‘Review of Economic Theories of Regulation’ (Tjalling C. Koopmans Research Institute Working Papers 10-18, 2010) <https://www.uu.nl/sites/default/files/rebo_use_dp_2010_10-18.pdf> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• Dukes AJ, ‘Advertising and Competition’, iç Collins W.D. (ed), Issues in Competition Law and Policy (American Bar Association 2009).
• Joskow PL ve Noll RG, ‘Regulation in Theory and Practice: An Overview’ iç Gary Fromm (ed), Studies in Public Regulation (The MIT Press 1981) 1-66.
• Kessides IN, ‘Advertising, Sunk Costs, and Barriers to Entry’ (1986) 68(1) the Review of Economics and Statistics 84-95.
• Loertscher S ve Reisinger M, ‘Market Structure and the Competitive Effects of Vertical Integration’ (2014) 45(3) RAND Journal of Economics 471-494.
• Manne GA ve Stout K, ‘The Evolution of Antitrust Doctrine After Ohio v. Amex and the Apple v. Pepper Decision That Should Have Been’ (2019) 98(2) Nebraska Law Review 424-459.
• OECD, ‘Ex ante Regulation of Digital Markets’ (OECD Competition Committee Discussion Paper, 2021) <https://web-archive.oecd.org/2021-12-01/616997-ex-ante-regulation-and-competition-in-digitalmarkets-2021.pdf> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• Peltzman S, ‘The Economic Theory of Regulation after a Decade of Deregulation’ (1989) 1989 Microeconomics 1-41.
• Peltzman S, ‘Toward a More General Theory of Regulation’ (1976) 19(2) the Journal of Law & Economics 211- 240.
• Riordan MH, ‘Competitive Effects of Vertical Integration’ (Columbia University Department of Economics Discussion Paper, 2005) <https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/D8R21CMJ> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024.
• Sanlı KC ve Doğan C, Rekabet Politikası Açısından Dijital Piyasaların Düzenlenmesi: E-Ticaret Kanunu ve Rekabet Kanunu Değişiklik Taslağı (On İki Levha 2023).
• Stigler GJ, ‘The Economics of Information’ (1961) 69(3) the Journal of Political Economy 213-225.
• Stigler GJ, ‘The Theory of Economic Regulation’ (1971) 2(1) the Bell Journal of Economics and Management Science 3-21.
• Thomson E, ‘What Can the DMU Learn from the DMA?’ (2022) 9(2) North East Law Review 42-54.