Ücret Zammının Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 1, 383 - 414, 30.06.2024

Ayşe Köme Akpulat , Ayşe Ledün Akdeniz

https://doi.org/10.33433/maruhad.1456746

Öz

İş hukuku mevzuatında ücret konusunda ayrıntılı düzenlemeler bulunmakla birlikte, işçinin ücretinde bir zam yapılması, bu zammın oranı ya da zam dönemi bakımından açık bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Özellikle ekonomik açıdan zorlu zamanlardan geçildiğinde, ücretlerde zam yapılmasına duyulan ihtiyaç daha da belirginleşmektedir. İş ilişkilerinde sıklıkla karşılaşılan bir durum da, yazılı bir kaynakta yer almamakla birlikte düzenli olarak işçi ücretlerine zam yapılması durumudur. Bu şekilde işyerinde devam eden ücret zammına ilişkin uygulamaların işyeri uygulaması haline gelip gelmediği değerlendirilmelidir. Öte yandan, işverenlerin iş sözleşmesiyle, işyeri yönetmeliğiyle ya da işyeri uygulamasıyla bir çalışma koşulu haline gelmiş ücret zammı konusunda tek taraflı olarak değişiklik yapabilmesi konusunun da dikkatle incelenmesi gerekmektedir. Bu konuda gerek Türk Borçlar Kanunu’nun 24. maddesi gerekse de İş Kanunu’nun 22. maddesinin, değişiklik hakkının saklı tutulmasına ilişkin tartışmaları sona erdirmekten ziyade, bu konuyu daha da tartışmalı hale getirdiği ifade edilebilir. Nitekim zam konusuna ilişkin işyeri uygulamaları ve değişiklik hakkının saklı tutulmasına ilişkin yargı kararları incelendiğinde bu konuda istikrarlı bir içtihadın oluştuğundan söz etmek güç gözükmektedir.

Anahtar Kelimeler

ücret zammı, çalışma koşulları, işyeri uygulaması, genel işlem koşulları, değişiklik hakkının saklı tutulması, çalışma koşullarında esaslı değişiklik

Kaynakça

• Akdeniz AL, İş İlişkilerinde İmkânsızlık (On İki Levha 2018).
• Alp M, İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi (Seçkin 2005).
• Alp M, ‘İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kayıtlarının İçerik Denetimi’ (2006) (3) Sicil İş Hukuku Dergisi 37-53 (İçerik Denetimi).
• Alp M, ‘İşverene Tek Taraflı Ücret Değişikliği Yetkisi Veren Sözleşme Kayıtlarının Geçerlilik ve Denetim Ölçütleri’ (2009) 3 (21) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 13-36. (Tek Taraflı Ücret Değişikliği).
• Alp NS, ‘İşverene Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkı Veren Genel İşlem Koşulu Niteliği Taşıyan Gönüllülük ve Geri Alma/Değişiklik Kayıtlarının Değerlendirilmesi’ (2022) 30(3) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1705-1752.
• Alpagut G, ‘İş Sözleşmesinin Esaslı Şartlarında Değişiklik ve Yargıtayın Konuya İlişkin Bir Kararının Düşündürdükleri’ (2004) 18 (5) Çimento İşveren Dergisi 52-62. (Yargıtayın Bir Kararının Düşündürdükleri).
• Alpagut G, ‘İş Kanunu’nun 22. Maddesinin Uygulama Alanı, Sözleşme Hükümlerinin Geçerliliği Sorunu ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararları’ (2006) 3(9) Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi 49-64. (İş Kanunu’nun 22. Maddesi).
• Alpagut G, ‘Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik’ (2008) (65) Bankacılar Dergisi 89-110. (Esaslı Değişiklik).
• Alpagut G, ‘İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtayın 2010 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi’ iç Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2010 (Başbakanlık Basımevi 2012) 1-81.
• Akın L, ‘İşçinin Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik ve Fesih Hakkı’ (2013) 27(2) Çimento İşveren Dergisi 38-50.
• Aydın U, ‘4857 Sayılı Kanun Bakımından İş Sözleşmesindeki Değişiklik Kayıtları (Hukuk Genel Kuruluna Ait Bir Karar İncelemesi)’ (2007) (5) Sicil İş Hukuku Dergisi 57-68. (Değişiklik Kayıtları).
• Aydın U, ‘Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklikler ve Değişiklik Feshi’ (2011) (23) Sicil İş Hukuku Dergisi 22-36.(Değişiklik Feshi).
• Caniklioğlu N, ‘İşçinin Çalışma Koşullarında Tek Taraflı Değişiklik’ (2010) (18) Sicil İş Hukuku Dergisi 104-113.
• Centel T, İş Güvencesi (2. Bası, Legal 2020).
• Civan OE, Genel İş Koşulları (Beta 2015).
• Civan OE, ‘Genel İş Koşullarında Değişiklik Kayıtlarının Geçerliliği ve Denetimi’, (2016) 15 (1), İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan Cilt 1) 781-824. (Değişiklik Kayıtları).
• Çelik N, Caniklioğlu N, Canbolat T ve Özkaraca E, İş Hukuku Dersleri (36. Bası, Beta 2023).
• Demircioğlu AM, ‘Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi’ İş Dünyası ve Hukuk, Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan (2011) 121-140.
• Doğan Yenisey K, İş Hukukunun Emredici Yapısı (Beta 2014).
• Doğan Yenisey K, ‘Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşmesinin Feshi’ (2010) (26) Çalışma ve Toplum 93-115 (Çalışma Koşullarında Değişiklik).
• Ekmekçi Ö, ‘Bireysel İş İlişkisinin Kurulması ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtayın 2003 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi’ iç Yargıtay’ın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi (2005) 11-57.
• Ekmekçi Ö ve Yiğit E, Bireysel İş Hukuku (5. Bası, On İki Levha 2023).
• Elbir N, ‘İç Yönetmeliklerin Bağlayıcılığı’, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, Cilt:1 (Beta 2011).
• Engin M, ‘Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve Yeni İş Kanunu Tasarısı’ (2003) LXI (1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 313-326.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (24. Bası, Yetkin 2019).
• Eyrenci Ö, Taşkent S, Ulucan D, Baskan E, İş Hukuku (10. Bası, Beta 2020).
• Güzel A, ‘Fabrikadan İnternet’e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme’ Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan (TÜHİS 1997) 83-126.
• Güzel, A ve Ugan Çatalkaya D, ‘İş Sözleşmesinin Uygulanması ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlandırılmasında Dürüstlük Kuralının İşlevi Üzerine’ (2014) 20(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan) 17-66.
• Güzel, A, ‘İş Sözleşmesinin Değiştirilmesi ve Son Çare İlkesi’ Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi (Seçkin 2017) 539-578.
• Heper H, İş İlişkisinde İşçinin İradesi (Seçkin 2022).
• Kabakcı M, ‘Her Yıl İşverenin Takdirine Bağlı Olarak Değişen Tutarda Ödenen İkramiyenin İş Şartı Niteliği’ (2012) 27 Sicil İş Hukuku Dergisi 106-117.
• Keser H, ‘İkramiye, Yemek ve Servis Gibi İşyeri Uygulamalarının Kaldırılıp, Bunlara İlişkin Tutarların İşçinin Ücretine Eklenmesinin Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik Olarak Kabul Edilip Edilemeyeceğine İlişkin Bir Değerlendirme’ (2023) (49) Sicil İş Hukuku Dergisi, 78-97.
• Köme Akpulat A, ‘Geçmişten Günümüze İş Hukukunda Bağımlılık İlkesinin Gelişimi’ 7th International Conference on Forensic Science and Law (Ispec Journal 2023) 28-41.
• Kutlu Mutluer M, Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk İş Hukukunda İşyeri İç Yönetmelikleri (Yetkin 2022).
• Manav E, ‘İşyeri Değişiklik Kayıtlarının Geçerliliği Sorunu’ (2012) (25) Sicil İş Hukuku Dergisi 136-157.
• Mollamahmutoğlu H, Astarlı M ve Baysal U, İş Hukuku (7. Bası, Lykeion 2022).
• Narmanlıoğlu Ü, ‘İşverenin Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkını Saklı Tutan Sözleşme Hükümleri Bağlayıcı Mıdır?’ (2006) (3) Sicil İş Hukuku Dergisi 9-19.
• Oğuzman MK, Türk Borçlar Kanunu ve İş Mevzuatına Göre Hizmet “İş” Akdinin Feshi (İsmail Akgün Matbaası 1955).
• Özdemir E, ‘İşverene Çalışma Koşullarında Değişiklik Yetkisi Veren Kayıtlar’ (2004) 12(3-4) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 31-44.
• Senyen Kaplan E T, ‘Çalışma Koşullarında Değişiklik’ (2022) (158) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 341-388.
• Soyer P, Genel İş Koşulları (Banka ve Sigorta İşçileri Sendikası Yayınları 1987).
• Süzek S, İş Hukuku (21. Bası, Beta 2021).
• Süzek S, ‘Tip İş Akitlerinin ve İç Yönetmeliklerin Kurulma Koşulları ve Denetimi’, (2016) 15 (1), İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan Cilt 1) 459-472. (Tip İş Akitleri).
• Süzek S, ‘Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Genel İş Koşulları’ (2011) (24) Sicil İş Hukuku Dergisi 5-12. (Genel İş Koşulları).
• Şen M, İş Hukukunda Çalışma Koşullarında Değişiklik (Seçkin 2005).
• Tulukçu B, ‘Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik’ Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan C. 1 (Beta 2011) 1099-1141.
• Tuncay AC, ‘İş İlişkisinin Kurulması, Hükümleri ve İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtayın 2011 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi’ iç Yargıtay’ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2011 (Başbakanlık Basımevi 2013) 1-98.
• Uşan F, ‘Karar İncelemesi İşyeri Uygulaması – İşverenin Yönetim Hakkı – İşçinin İşyerinin Değiştirilmesi – Hizmet Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi – Bildirimli Fesih – İhbar ve Kıdem Tazminatı’ (1999) 7 (1- 2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 391-406.
• Uşan F, ‘4857 sayılı İş Yasasının 22. maddesi Çerçevesinde Değişiklik Feshi, Çalışma Şartlarında Esaslı Değişiklik Uygulamaları’ (2007) 9 (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 211-271.
• Yamakoğlu E, ‘İş Hukukunda Ücret Zammı’ (2017) (38) Sicil İş Hukuku Dergisi 87-111.
• Yıldız GB, İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar (Yetkin 2014). (Sözleşmesel Kayıtlar).
• Yıldız GB, ‘İş Hukuku Açısından Genel İşlem Koşulları ve Denetimi’ iç Tankut Centel (ed) İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar II (On İki Levha 2016) 9-45. (Genel İşlem Koşulları).