Yabancılık Unsuru İçeren Eşya Taşıma Sözleşmelerinin Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun Madde 26/4 Çerçevesinde Tüketici Sözleşmesine Uygulanacak Hukuka Dair Hükümlerin Kapsamı Dışında Bırakılmış Olması Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 1

Özlem Burdurlu Ahlat

Öz

Küresel ticaretin işleyişi eşya taşımacılığı ile sağlanmaktadır. Dünya üzerinde kurulan eşya taşıma sözleşmeleri genel bir değerlendirmeye tâbi tutulduğunda, çoğunluğunun iki tarafının da tacir olduğu ticarî akitler olduğu anlaşılmaktadır. Bazen eşya taşıma sözleşmesine taraf olan eşya taşıtan kişi, bu sözleşmeyi akdederken meslekî veya ticarî amaçla hareket etmeyebilir. Böyle sözleşmeler mahallî hukuk düzenlerinde genel olarak tüketici işlemi olarak nitelendirilmektedir. Türk hukukunda da 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m. 3 (1-l)'de belirtilen türden taşıma sözleşmelerini tüketici işlemi olarak kabul etmektedir.

Yabancılık unsuru içeren tüketici sözleşmesine uygulanacak hukuk 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) m. 26'da düzenlenmektedir. İlgili maddede, maddenin şartlarını taşıyan tüketici sözleşmelerinde hukuk seçimi ve hukuk seçiminin bulunmadığı hâlde uygulanacak hukukun tespiti hakkında hükümlere yer verilmiştir. Maddenin dördüncü fıkrasında maddî hukuk düzenlerinde tüketici işlemi olarak kabul edilen bazı sözleşmelere MÖHUK m. 26'nın uygulanmayacağı açıkça belirtilmiştir. Bunlar içerisinde paket tur sözleşmeleri haricindeki taşıma sözleşmeleri de sayılmaktadır. Bu bağlamda bir tarafının ticarî gaye olmaksızın tarafı olduğu eşya taşıma sözleşmeleri, MÖHUK m. 26'da tüketiciye uygulanacak hukuka dair hükümlerin kapsamı dışında tutulmuştur. Maddenin gerekçesinde, her ne kadar bir tarafının tüketici olduğu taşıma sözleşmelerinin de tüketici işlemi olarak kabul edildiği belirtilse de genel bir ifadeyle bu sözleşmelerin, MÖHUK m. 26 kapsamında değerlendirilmeyeceği belirtilmiştir. Bu açıdan MÖHUK'un ekonomik bağlamda zayıf konumda olan tüketicilere yönelik bazı menfaatleri dengeleyici yaklaşımının eşya taşıma sözleşmelerindeki tüketiciyi kapsamadığı anlaşılmaktadır.

MÖHUK m. 26'nın gerekçesinde ve MÖHUK'un kanunlaştırılma çalışmalarında örnek alınan Roma Konvansiyonu ile Roma I Tüzüğü'nün hazırlık çalışmalarında söz konusu yaklaşımın sebepleri belirtilmektedir. Bu çalışmalarda uluslararası taşıma hukukunu düzenleyen ve pek çok devletin tarafı olduğu konvansiyonların zaten eşya taşıma ilişkilerini düzenleme altına aldığı ifade edilmektedir. Diğer bir ifadeyle MÖHUK'un, Roma Konvansiyonu'nun ve Roma I Tüzüğü'nün belirtilen türde ilişkilerde uygulanmasının halîhazırda kısıtlı olacağı vurgulanmaktadır. Bu uluslararası konvansiyonların kapsamına girmeyen hâllerde de eşya taşıma sözleşmesine, sözleşme tipinin özellikleri gereği tüketici sözleşmelerinde benimsenen koruma mekanizmalarının uygulanmasının uygun olmadığı ifade edilmektedir. Aynı doğrultuda eşya taşıma sözleşmeleri açısından kanundan özel bir kural bulunduğuna da işaret edilmektedir.

Türkiye'nin de tarafı olduğu pek çok uluslararası taşıma hukuku konvansiyonu, yabancılık unsuru taşıyan eşya taşıma sözleşmelerinde çoğu hâlde uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmaktadır. Ne var ki konvansiyonların kapsamı dışında kalan taşınma eşyasının taşınması sözleşmesi gibi bazı eşya taşıma sözleşmesi tipleri de bulunmaktadır. Ayrıca, konvansiyonların kapsamında kalan taşıma sözleşmeleri açısından da taşıma ücretinin tespiti gibi bazı uyuşmazlık konuları hakkında konvansiyonlarda düzenleme bulunmayabilmektedir. Türk mahkemelerinde bu konulara ilişkin ihtilâflarda MÖHUK'un bağlama kurallarının uygulanması gerekmektedir. Şu hâlde Türk mahkemelerinde görülen davalarda MÖHUK m. 29 kapsamında eşya taşıma sözleşmelerine uygulanacak hukuka dair özel düzenleme dikkate alınacaktır. Fakat bu düzenlemede MÖHUK m. 26'da olduğu gibi taşıma ilişkisinin tüketici tarafı olan taşıtanı çeşitli açılardan koruyan bir yaklaşım mevcut değildir. Bununla birlikte, FedEx, UPS, DHL gibi ülkemizde de kurye taşımacılığı yürüten şirketler ile kurulan sözleşmelerde bu şirketlerin karşısında taşıma sözleşmesini ticarî amaçla akdetmeyen tüketici-taşıtanlar bulunabilir. Aynı şekilde uluslararası taşınma eşyasının taşıması sözleşmesini akdeden taraflardan birisi çoğu hâlde yalnızca ev eşyası taşıtmayı amaçlayan, ticarî gayeden uzak hareket eden bir gerçek kişidir. Böyle taşıma sözleşmelerinde sözleşmenin tacir olmayan tarafı, bölgesel veya küresel mercekte faaliyet gösteren taşımacılık şirketine karşı ekonomik ve hukukî açıdan zayıf konumda bulunabilecektir. Bu bağlamda MÖHUK m. 26'da uygulanacak hukukun tespiti konusunda sergilenen tüketiciyi koruyucu ve menfaatleri dengeleyici yaklaşımın uygulanması noktasında eşya taşıma sözleşmelerinin kapsam dışı tutulmuş olması yeniden değerlendirilmeye muhtaçtır.

Anahtar Kelimeler

MÖHUK , Tüketici Sözleşmesi , Tüketici İşlemi , Eşya Taşıma Sözleşmesi , Taşımacılık

Kaynakça

• Adıgüzel B, Taşıma Hukuku (5. Bası, Adalet Yayınevi 2022).
• Akipek Ş ve Kara İ, Tüketici Hukuku Ders Kitabı (2. Bası, Yetkin Yayınları 2023).
• Aksoy S, ‘6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Taşıma Hukukuna Müdahalesi’ 2015 31(2) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 305-338.
• Altıner Yolcu F Z, ‘Tüketicinin Korunması Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Bu Gelişimin Türk Hukukuna Yansıması’ (2018) 24(2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 1111-1124.
• Arslan İ, Milletlerarası Özel Hukukta Mutad Mesken Kavramı (On İki Levha 2014).
• Atamer K, ‘1924 Brüksel Sözleşmesi’nin Hükümleri, Türk Ticaret Kanunu’na Aynen Alındı mı?’ (Brüksel) iç Gündüz Aybay Armağanı (Aybay Yayıncılık 2004) 179-202.
• Atamer Y M, ‘Devletler Özel Hukukunda Tüketicinin Korunması’ (Koruma) (1996) 55(1-2) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 421-447.
• Atamer Y M, ‘Tüketici Hukukunun Gelişimi: Dünü, Bugünü ve Yarını’ (Tüketici) iç Ebru Ceylan (ed), Tüketicinin Korunması Semineri (Türkiye Adalet Akademisi Yayınları 2007) 21-33.
• Ateş E, Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Konişmentolu Taşımalar Hakkında Bazı Kuralların Birleştirilmesine Dair 1924 Brüksel (Lahey) Konvansiyonunun Türk Hukukuna Etkisi (Vedat Kitapçılık 2008).
• Avşar M, ‘Eşya Taşıma Sözleşmelerinde MÖHUK Hükümleri Çerçevesince Hukuk Seçimi’ iç Bilgin Tiryakioğlu, Mesut Aygün, A. Kübra Altıparmak Elmas, Cansu Kaya Ülken ve G. Banu Uslu Yiğit (edr), Cumhuriyetin Yüzüncü Yılında Milletlerarası Özel Hukuk Kongresi (Eskişehir, 18-20 Ekim 2023) Kongre Bildirileri ve Tartışmalar (Yetkin Yayınları 2023) 631-642.
• Aydın A, CMR’ye Göre Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu (2. Bası, Arıkan Yayıncılık 2006).
• Aydoğdu M ve Kahveci N, Tüketici Hukuku Dersleri (Adalet Yayınevi, 2021).
• Backden P, The Contract of Carriage: Multimodal Transport and Unimodal Regulations (Routledge 2019).
• Baughen S, Shipping Law (6th Edition, Routledge 2015).
• Bayraktaroğlu Özçelik G, ‘Yabancı Unsurlu Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tayini’ (2014) 63(4) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 833-878.
• Bokareva O, Uniformity of Transport Law through International Regimes (Edward Elgar Publishing 2019).
• Booysen H, ‘The Liability of the International Carrier of Goods in International Law’ (1992) 25(3) The Comparative and International Law Journal of Southern Africa 293-311.
• Briggs A, Private International Law in English Courts (Oxford University Press 2014).
• Burdurlu Ahlat Ö, ‘Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 29. Maddesi Kapsamında Multimodal Taşıma Sözleşmesine Uygulanacak Hukukun Değerlendirilmesi’ (Değerlendirme) iç Sibel Özel ve Hatice Selin Pürselim Arning (edr), Atipik Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk (2. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024) 579-616.
• Burdurlu Ahlat Ö, Multimodal Taşıma Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk (Yetkin Yayınları 2024).
• Burdurlu Ahlat Ö, ‘Yabancılık Unsuru İçeren Eşya Taşıma Sözleşmelerinin Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun m. 26/4 Çerçevesinde Tüketici Sözleşmesine Uygulanacak Hukuka Dair Hükümlerin Kapsamı Dışında Bırakılmış Olması Üzerine Bir Değerlendirme’ iç Yasemin Durak ve H. Gökçe Zabunoğlu (edr), Tüketici Hukuku Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitabı (Kırıkkale Üniversitesi 2024) 137-142.
• Can H, Ergene D, Şahan F Ç ve Öztürk E, Milletlerarası Özel Hukuk (7. Bası, Adalet 2025).
• Cavers D F, ‘A Critique of the Choice-Of-Law Problem’ (1933) 48(2) Harvard Law Review 173-207.
• Clarke M and Yates D, Contracts of Carriage by Land and Air (LLP 2004).
• Commentary on the Convention of 19 May 1956 Contract for the International Carriage of Goods by Road (CMR), ECE/TRANS/14 (Geneva 1975) <http://www.unece.org/fileadmin/DAMtrans/doc/2006/sc1cmr/commentary.pdf, accessed 10 October 2024.
• Consumer Policy: Principles and Instruments, Fact Sheets on the European Union (2024), <https://www.europarl.europa.eu/erpl-app-public/factsheets/pdf/en/FTU_2 .2.1.pdf> accessed 19 December 2024.
• Cook W W, ‘The Logical and Legal Bases of the Conflict of Laws’ (1924) 33(5) Yale Law Journal 457-488.
• Chen Z, ‘The Tango Between Art. 17(3) Brussels Ibis and Art. 6(4)(b) Rome I under the Beat of Package Travel Directive’ (2021) 28(6) Maastricht Journal of European and Comparative Law 878-899.
• Çağa T, ‘Enternasyonel Deniz Hususi Hukukunda Yeni Bazı Gelişmeler’ (1977) 9(2) Bankacılık ve Ticaret Hukuku Dergisi 289-324.
• Çağa T ve Kender R, Deniz Ticareti Hukuku-I (16. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2010).
• Çalışkan Z, ‘5718 Sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 26. Maddesine Göre Tüketici Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’ (2008) 28(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 27-50. Çelikel A ve Erdem B B, Milletlerarası Özel Hukuk (18. Bası, Beta 2024).
• Demirkol B, ‘Türk Milletlerarası Özel Hukuk Sisteminde Tüketicilere İlişkin Hükümlerin Kapsamı’ iç Kemal Şenocak (ed), Asoscongress Alanya 4. Uluslararası Hukuk Sempozyumu Tam Metin Kitabı (Asos Yayınevi, 2018) 216-224.
• Dempsey P S and Milde M, International Air Carrier Liability: The Montreal Convention of 1999 (McGill University Centre for Research in Air & Space Law 2005).
• Doğan V, ‘Milletlerarası Özel Hukukta Zayıf Âkit Tarafın Korunması’ (Koruma) (1995) 15(1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 21-42.
• Doğan V, ‘Tüketici Akitlerine Uygulanacak Hukukun Tespiti’ (Tespit) (1996) 5(1-2) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 153-179.
• Doğan V, Yılmaz A Ç ve Ayhan İzmirli L, Milletlerarası Özel Hukuk (9. Baskı, Savaş Yayınevi 2023).
• Eckardt T, Steger A, Rosing J, Dawson G W, Ylikantola T, Eckoldt J, Garcia L A, Schmitt M and Hinderling R, ‘Multimodal Transport Including Cross-Border Road Haulage-Will the CMR Apply?’ (2010) 2(3) European Journal of Commercial Contract Law 153-162.
• Ekşi N, ‘Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’ iç Avrupa’da Devletler Özel Hukuku ve Yeni Türk Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un Akitler ve Ticaret Hukukuna İlişkin Hükümleri (Legal Yayıncılık 2010) 125-209.
• Elçin D, Milletlerarası Unsurlu Bireysel ve Toplu İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk (Adalet Yayınevi 2012).
• Evtimov E and Payosova T, ‘COTIF Uniform Rules Concerning the Contract of International Carriage of Passengers (CIV UR) and Goods (CIM UR)’ in Peter Mankowski (ed) International and European Business Law Series (Nomos, Beck and Hart 2019) 1076-1178.
• Gümüşlü Tunçağıl G, Milletlerarası Özel Hukukta Sivil Hava Taşımacılığı Kazaları ve Taşıyıcının Hukuki Sorumluluğu (Yetkin Yayınları 2016).
• Güner Özbek M D, ‘Varşova ve Montreal Sözleşmelerinin Eş Zamanlı Uygulanması, Havayoluyla Yapılan Taşıma Sözleşmelerine Uygulanan Hükümler ve Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun İç Taşımalara İlişkin Hükümlerinin Acil Revizyon İhtiyacı’ (2016) 123 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 325-372.
• Güngör G, Milletlerarası Özel Hukukta Tüketicinin Korunması (Tüketici) (Yetkin Yayınları 2000).
• Güngör G, ‘Tüketicinin Mutad Meskeni Hukuku “Düşünsel Temeller”’ (Düşünsel Temeller) (2008) 57(2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 115-133.
• Güngör G, Türk Milletlerarası Özel Hukuku (5. Bası, Yetkin 2025).
• İrge Erdoğan B, ‘Milletlerarası Özel Hukukta Deniz Yoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmesine İlişkin Genel Değerlendirme’ (2017) 37(2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 651-694.
• Jerman B, ‘The Role of Maritime Transport in Conventions on Multimodal Transport’ 2010 1(Numero Speciale) Il Diritto Marittimo 586-605.
• Jesser Huß H, ‘Multimodal Transport’ in Jürgen Basedow, Klaus J. Hopt, Reinhard Zimmermann and Andreas Stier (eds), The Max Planck Encyclopedia of European Private Law Vol. II (Oxford University Press 2012) 1186-1189.
• Johansson S O, An Outline of Transport Law (2nd Edition, Jure Förlag AB 2014).
• Joustra C, ‘Cross-Border Consumer Complaints in Private International Law’ (1992) 15(4) Journal of Consumer Policy 431-443.
• Köycü K, Tüketicinin Korunması: Dün, Bugün, Gelecek (Yetkin Yayınları 2023).
• Mandelbaum S R, ‘International Ocean Shipping and Risk Allocation for Cargo Loss, Damage and Delay: A U.S. Approach to COGSA, Hague-Visby, Hamburg and the Multimodal Rules’ (1995) 5(1) Journal of Transnational Law & Policy 1-40.
• Messent A and Glass D A, Hill&Messent CMR: Contracts for the International Carriage of Goods by Road (2nd Edition, Lloyd’s of London Press Ltd. 1995).
• Nomer E, Devletler Hususî Hukuku (23. Bası, Beta 2021).
• Ozanoğlu H S, ‘Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Maddi Anlamda Uygulanma Alanı)’ (2001) 50(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 55-90.
• Özçelik G, ‘Konişmentodan Doğan Kanunlar İhtilâfı’ (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi 2007).
• Özel Ç, Tüketicinin Korunması Hukuku (8. Bası, Seçkin Yayınları 2023).
• Özel S, Erkan M, Pürselim H S ve Karaca H A, Milletlerarası Özel Hukuk (3. Bası, On İki Levha Yayıncılık 2024).
• Özgenç Z, ‘Milletlerarası Özel Hukukta Navlun Sözleşmesi’ (Navlun) (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi 2014).
• Özgenç Z, ‘Türk Hukuku’nda Navlun Sözleşmesine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Meseleleri’ (Meseleler) 2018 34(3) Bankacılık ve Ticaret Hukuku Dergisi 243-307.
• Öztekin Gelgel G, ‘Topluluk Bünyesinde Hukukların Uyumlaştırılması ve Tüketicinin Korunması’ (Koruma) iç Prof. Dr. Nihal Uluocak’a Armağan (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1999) 101-112.
• Öztekin Gelgel G, Türk Devletler Özel Hukukunda Tüketici Akitlerine İlişkin Sorunlar (Filiz Kitabevi 2000).
• Partalcı R, ‘Eşyanın Taşınmasına İlişkin Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk Hakkındaki MÖHUK Madde 29’un Değerlendirilmesi’ (2017) 37(2) Public and Private International Law Bulletin 761-797.
• Pauknerova M, ‘Presumptions, Escape Clauses and International Carriage of Goods Contracts” in Katharina Boele-Woelki, Talia Einhorn, Daniel Girsberger and Symeon Symeonides (eds), Convergence and Divergence in Private International Law (Liber Amicorum Kurt Siehr (Eleven International Publishing 2010) 481-495.
• Pesce A, ‘The Contract and Carriage Under the CMR’ in Jan Theunis (ed) International Carriage of Goods by Road (CMR) (Lloyd’s of London Press Ltd. 1987) 1-18.
• Plender R and Wilderspin M, The European Private International Law of Obligations (3rd Edition, Sweet&Maxwell 2009).
• Proctor C, ‘The Legal Role of the Bill of Lading, Sea Waybill and Multimodal Transport Document in Financing International Sales Contracts’ (Master of Laws thesis, University of South Africa 1996).
• Pürselim H S, ‘Eşyanın Taşınmasına Uygulanacak Hukuku Düzenleyen MÖHUK Md. 29/II’deki Şartların Gerçekleşmemesi Halinde Uygulanacak Hukuk’ (Eşya Taşıma) iç VII. International Multidisciplinary Congress of Eurasia – IMCOFE’19 (Antalya, 24-26 April 2019) Proceeding &Abstract Book (2019) 300-307.
• Pürselim H S, ‘Milletlerarası Özel Hukukta Tüketici Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’ (Uygulanacak Hukuk) iç Sibel Özel ve Mustafa Erkan (edr), Milletlerarası Özel Hukukta Sözleşmesel Meseleler Konferansı Konferans Bildiri Kitabı (On İki Levha Yayıncılık 2018) 73-93.
• Ragno F, ‘Article 6: Consumer Contracts’ (Contracts) in Franco Ferrari (ed), Concise Commentary on the Rome I Regulation (2nd Edition, Cambridge University Press 2020) 157-187.
• Ragno F, ‘The Law Applicable to Consumer Contracts under the Rome I Regulation’ (Consumer) in Franco Ferrari and Stefan Leible (eds), Rome I Regulation: The Law Applicable to Contractual Obligations in Europe (Sellier European Law Publishers 2009) 129-170.
• Ramberg J, ‘Unification of the Law of International Freight Forwarding’ (Unification) (1998) 3(1) Uniform Law Review 5-14.
• Ramberg J, ‘Unification of Transport Law-Difficulties and Possibilities’ (Possibilities) (2010) 2(Numero Speciale) Il Diritto Marittimo 813-818.
• Reese W L M, ‘Conflict of Laws and the Restatement Second’ (1963) 28 Law and Contemporary Problems 679-699.
• Rosaeg E, ‘The Applicability of Conventions for the Carriage of Goods and for Multimodal Transport’ (2002) 3 Lloyd’s Maritime and International Law Quarterly 316-335.
• Selvig E, ‘Through Carriage and On-Carriage of Goods by Sea’ (1979) 27(2-3) American Journal of Comparative Law 369-390.
• Stone P, Stone on Private International Law in the European Union (4th Edition, Edward Elgar Publishing 2018).
• Sturley M F, ‘Transport Law for the Twenty-First Century: An Introduction to the Preparation, Philosophy, and Potential Impact of the Rotterdam Rules’ in Thomas D. Rhidian (ed), A New Convention for the Carriage of Goods by Sea-The Rotterdam Rules (Lawtext Publishing Limited 2009) 1-33.
• Şanlı C, ‘Uluslararası Kara ve Demiryolu Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk’ (Hukuk) 1989 9(2) Public and Private International Law Bulletin 47-53.
• Şanlı C, Uluslararası Sivil Havacılık Davalarında Mahkemelerin Yargı Yetkisi ve Uygulanacak Hukuk (Sivil Havacılık) (Kazancı Hukuk Yayınları 1992).
• Şanlı C, Esen E ve Ataman-Figanmeşe İnci, Milletlerarası Özel Hukuk (11. Bası, Beta Yayıncılık 2024).
• Tang Z S, Electronic Consumer Contracts in the Conflict of Laws (2nd Edition, Hart Publishing 2015).
• Tarman Z D, ‘Milletlerarası Özel Hukukta Tüketicinin Korunması’ (2019) 39(1) Public and Private International Law Bulletin 325-356.
• Tekinalp G, Milletlerarası Özel Hukuk: Bağlama ve Usul Hukuku Kuralları (Vedat Kitapçılık 2020).
• Tiryakioğlu B, Taşınır Mallara İlişkin Milletlerarası Unsurlu Satım Akitlerine Uygulanacak Hukuk (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1996).
• Toker A G, ‘5718 sayılı Möhuk’ta Düzenlenen Tüketicinin Korunmasına Yönelik Hükümler’ (2016) 81(3) İzmir Barosu Dergisi 11-74.
• Tompkins G N, Liability Rules Applicable to International Air Transportation as Developed by the Courts in the United States (Kluwer Law International 2010).
• Vitta E, ‘The Impact in Europe of the American “Conflicts Revolution”’ (1982) 30(1) American Journal of Comparative Law 1-18.
• Yetiş Şamlı K, Taşıyıcının/Taşıyanın Sınırlı Sorumluluktan Yararlanma Hakkının Kaybı (On İki Levha Yayıncılık 2008).
• Wilderspin M, ‘Article 6: Consumer Contracts’ in Ulrich Magnus and Peter Mankowski (eds), European Commentaries on Private International Law (ECPIL) Vol. II (Rome I Regulation) (Sellier European Publishers 2017) 453-490.
• de Wit R, Multimodal Transport (Lloyd’s of London Press Ltd. 1995).