Okul Öncesi Öğretmenlerinin Güne Başlama Zamanında Erken Okuryazarlık Becerilerine Yer Verme Durumlarına İlişkin Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 199 - 219, 20.12.2023

Yusuf Gökkaya , Gökhan Duman

https://doi.org/10.52826/mcbuefd.1354396

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerileri hakkındaki bilgi düzeylerini, sınıf içi uygulamalarını ve çember zamanını erken okuryazarlık becerilerini destekleme açısından nasıl kullandıklarını belirlemektir. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile elde edilmiştir. Formda altı açık uçlu soru ve alt sorular yer almaktadır. Araştırmanın verileri on okul öncesi öğretmeni ile online görüşmeler, dört okul öncesi öğretmeninden ise form aracılığı ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. İçerik analizinde MAXQDA programından yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin erken okuryazarlık hakkında kısmen bilgi sahibi olduğu, erken okuryazarlığa yönelik sınıf içi uygulamalarının belirli becerilerle sınırlı kaldığı bulunmuştur. Öğretmenlerin erken okuryazarlık hakkında ders ya da eğitim almadıkları belirlenmiştir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğunun çember zamanında erken okuryazarlık becerilerini desteklemeye yönelik etkinlik gerçekleştirmedikleri bulunmuştur. Öğretmenlerin tamamına yakının çember zamanında erken okuryazarlık becerilerine yönelik etkinliklere yer verilmesini destekledikleri sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin erken okuryazarlık becerileri bilgi ve uygulama düzeylerini arttırmaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

erken okuryazarlık, okul öncesi, çember zamanı

Preschool Teachers' Views on the Inclusion of Early Literacy Skills in Circle Time

Öz

The purpose of this study is to determine preschool teachers' knowledge levels about early literacy skills, their classroom practices, and how they use circle time to support early literacy skills. The data of the study was obtained through a semi-structured interview form created by the researchers. The form includes six open-ended questions and sub-questions. The data of the research was obtained from ten preschool teachers through online interviews and from four preschool teachers through a form. Content analysis, one of the qualitative research methods, was used to analyze the data. The MAXQDA program was used for content analysis. As a result of the research, it was found that teachers had partial knowledge of early literacy and that their classroom practices for early literacy were limited to certain skills. It was determined that teachers did not receive lessons or training on early literacy. It was found that the majority of teachers did not carry out activities to support early literacy skills during circle time. It was concluded that almost all of the teachers supported including activities for early literacy skills during circle time. As a result of the research, suggestions were made to increase teachers' early literacy skills knowledge, and application levels.

Anahtar Kelimeler

early literacy, preschool, circle time

Kaynakça

• Adlof, S. M., & Hogan, T. P. (2019). If we don’t look, we won’t see: Measuring language development to inform literacy instruction. Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences, 6(2), 210-217.
• Akdal, D., & Kargın, T. (2019). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik sesfar müdahale programının etkililiğinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2609-2622. doi:10.24106/kefdergi.3459
• Al Otaiba, S., Puranik, C. S., Ziolkowski, R. A., & Montgomery, T. M. (2009). Effectiveness of early phonological awareness interventions for students with speech or language impairments. The Journal of Special Education, 43(2), 107-128.
• Amorim, A. N., Jeon, L., Abel, Y., Felisberto, E. F., Barbosa, L. N., & Dias, N. M. (2020). Using escribo play video games to improve phonological awareness, early reading, and writing in preschool. Educational Researcher, 49(3), 188-197.
• Anthony, J. L., & Francis, D. J. (2005). Development of phonological awareness. Current Directions in Psychological Science, 14(5), 255-259.
• Aydın, M. (2016). Beş nitel araştırma yaklaşımı. M. Bütün & S. B. Demir (Ed.), Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.) içinde (s. 77). Ankara: Siyasal kitabevi.
• Bay, D. N., Akbaba-Altun, S., Şimşek-Çetin, Ö. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1).
• Bayraktar, V. (2013). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma-yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, V. (2018). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişiminde etkileşimli kitap okumanın önemi. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 1(1), 31-41.
• Bennett, F. (2016). A qualitative action research study of North Carolina head start parent involvement and at-risk preschool early literacy experiences. (Unpublished doctoral dissertation). Northcentral University, Arizona.
• Bıyık, M., & Erdoğan, T. (2019). Okumayı etkileyen etmenler ve hazırlık çalışmaları. F. S. Kırmızı ve E. Ünal (Ed.), İlk okuma yazma öğretimi içinde (s.133). Ankara: Anı.
• Bowman, B. T., Donovan, S., & Burns, M. S. (2000). Eager to learn: Educating our preschoolers: Executive summary. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED447963.pdf
• Brown, C. S. (2014). Language and literacy development in the early years: Foundational skills that support emergent readers. Language and Literacy Spectrum, 24, 35-49.
• Burhan, H. (2021). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarının incelenmesı̇. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Bustamante, A. S., Hindman, A. H., Champagne, C. R., & Wasik, B. A. (2018). Circle time revisited: How do preschool classrooms use this part of the day? The Elementary School Journal, 118(4), 610-631.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Carroll, J. M., Bowyer-Crane, C., Duff, F. J., Hulme, C., & Snowling, M. J. (2011). Developing language and literacy: Effective İntervention in the Early Years. John Wiley & Sons.
• Çabuk, B.,Tepetaş Cengiz, G. Ş., Sırgancı, G & Güney, S. Y. (2020). Öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık etkinlikleriyle ilgili algı ve bilgi düzeylerinin eğitimle değişimi. International Congress of Research and Practice in Education, 51-57.
• Çelenk, S. (2019). İlkokuma yazma programı ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Çetin, Ö. Ş., & Alisinanoğlu, F. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların yazı farkındalığını değerlendirme kontrol listesi’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 15-27.
• Deeg, M. T., Farrand, K. M., & Oakes, W. P. (2020). Creating space for interactive dialogue during preschool circle time using play-based pedagogies and dramatic inquiry. Journal of Early Childhood Research, 18(4), 387-403.
• Deretarla Gül, E., & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 3(1-2), 33-51.
• Dinçkurt, B., & Kesicioğlu, O. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin güne başlama ve günü değerlendirme zamanlarında yaptıkları uygulamalarının incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 5(2), 31-51.
• Emilson, A., & Johansson, E. (2013). Participation and gender in circle-time situations in preschool. International Journal of Early Years Education, 21(1), 56-69.
• Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D., & Kudret, Z. B. (2014). Early childhood teachers’ knowledge and classroom practices on early literacy. Elementary Education Online, 13(4), 1449-1472, 2014.
• Ferraz, I., Pocinho, M., Pereira, A., & Pimenta, A. (2015). Phonological Awareness Program: A longitudinal study from Preschool to 4th Grade. In SHS Web of Conferences (Vol. 16, p. 01002). EDP Sciences.doi:10.1051/shsconf/20151601002
• Feyman Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fukuda, C. (2013). Evaluation of a phonological awareness intervention for kindergarten and first grade students. (Unpublished doctoral dissertation). California University, Riverside, California.
• Gettinger, M., & Stoiber, K. (2008). Applying a response-to-intervention model for early literacy development in low-income children. Topics in Early Childhood Special Education, 27(4), 198-213.
• Gökkuş, İ. & Akyol, H. (2020). Sesbilgisel farkındalık öğretiminin, erken okuryazarlık becerilerinin gelişimine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 368-385.
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Güven, G. & Özyürek, A. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin dil etkinliklerini uygulama biçimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19), 23-40.
• Günay-Bilaloğlu, R., Eti, İ., & Aktaş-Arnas, Y. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin güne başlama ve oyun zamanına ilişkin görüş ve uygulamaları. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 151-175.
• Güneş, F. (2019). İlkokuma yazma öğretimi yaklaşım ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Hindman, A. H., Skibbe, L. E., Miller, A., & Zimmerman, M. (2010). Ecological contexts and early learning: Contributions of child, family, and classroom factors during Head Start, to literacy and mathematics growth through first grade. Early childhood research quarterly, 25(2), 235-250. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2009.11.003
• Justice, L. M., & Ezell, H. K. (2001). Written language awareness in preschool children from low-income households: A descriptive analysis. Communication Disorders Quarterly, 22(3), 123-134.
• Justice, L. M., Pence, K., Bowles, R. B., & Wiggins, A. (2006). An investigation of four hypotheses concerning the order by which 4-year-old children learn the alphabet letters. Early Childhood Research Quarterly, 21(3), 374-389.
• Karadağ, M. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarındaki yeterliklerinin incelenmesi: Çanakkale ili örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstisüsü, Çanakkale.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. & Gengeç, H. (2021). Erken okuryazarlık ve okuma ilişkisi. T. Kargın & D. Altun & B. Güldenoğlı (Ed.), Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık, içinde. (s.7). Ankara: Pegem Akademi.
• Kızıltepe, Z. (2021). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Ed.), Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları, içinde (s.260). Ankara: Anı.
• Kjeldsen, A. C., Kärnä, A., Niemi, P., Olofsson, Å., & Witting, K. (2014). Gains from training in phonological awareness in kindergarten predict reading comprehension in grade 9. Scientific Studies of Reading, 18(6), 452-467. doi:10.1080/10888438.2014.940080
• Kuru, N. & Koç Tüylü, D. (2021). İlkokula hazırlıkta erken okuryazarlık eğitimi. Ö. Polat (Ed.), Adım adım ilkokula başlamak okula uyum ve erken okuryazarlık eğitimi, içinde (s. 141-161). Ankara: Anı.
• Laçin, E. ve Güldenoğlu, B. (2022). Sınıflarında özel gereksinimli çocuk olan okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık bilgi düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 55, 100-128.doi:10.9779.pauefd.975676
• Lefebvre, P., Trudeau, N., & Sutton, A. (2011). Enhancing vocabulary, print awareness and phonological awareness through shared storybook reading with low-income preschoolers. Journal of Early Childhood Literacy, 11(4), 453-479.
• Lonigan, C. J., & Shanahan, T. (2009). Developing early literacy: Report of the National Early Literacy Panel. Executive summary. A scientific synthesis of early literacy development and implications for intervention. National Institute for Literacy.
• Luyee, E. O., Roselan, Â. F. I., Anwardeen, N. H. Â., & Mustapa, F. H. M. (2015). Suitability of the literacy and numeracy screening (LINUS) 2.0 programme in assessing children’s early literacy. Malaysian Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 36-44.
• McGinty, A. S., Sofka, A., Sutton, M., & Justice, L. (2006). Fostering print awareness through interactive shared reading. Sharing Books and Stories to Promote Language and Literacy, 77-119.
• McKinnon, D. (2017). Early years literacy instruction. BU Journal of Graduate Studies in Education, 9(1), 32-37. Melby-Lervåg, M., Lyster, S. A. H., & Hulme, C. (2012). Phonological skills and their role in learning to read: A meta-analytic review. Psychological Bulletin, 138(2), 322.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB
• Özkür, F. (2020). Analyzing motor development and emergent literacy skills of preschool children. International Education Studies, 13(4), 94-99.
• Petscher, Y., Justice, L. M., & Hogan, T. (2018). Modeling the early language trajectory of language development when the measures change and its relation to poor reading comprehension. Child Development, 89(6), 2136-2156.
• Roskos, K. A., Christie, J. F., & Richgels, D. J. (2003). The essentials of early literacy instruction. Young Children, 58(2), 52-60.
• San Bayhan, P., & Artan, İ. (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Morpa Kültür Yayınları.
• Sarrafoğlu Çalışkan, Ş. (2023). Examining turkish preschool teachers’ knowledge and beliefs in relation to early literacy. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sezgin, E. Y., Ulus, L. & Aksoy, A. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuma yazmayla ilgili inançlarının incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5, 495-515
• Sezgin Yalçıntaş, E., Ulus, L. & Aksoy, B. A. (2019) Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin erken okur yazarlıkla ilgili sınıf içi uygulamalarının incelenmesi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1128-1146.
• Smidt, W., & Lehrl, S. (2018). Teacher–child interactions in early childhood education and care classrooms: Characteristics, predictivity, dependency and methodological issues. Research Papers in Education, 33(4), 411-413.
• Snow, C. E. (2017). Early literacy development and instruction: An overview. The Routledge İnternational Handbook of Early Literacy Education, 5-13.
• Taşkın, N., Katrancı, M., & Uygun, M. (2014). The views of the preschool and primary school teachers on preparation process of emergent literacy in preschool. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1102-1119.
• Türköz, H. K. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık becerilerine yönelik yeterliliklerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Wildová, R. (2014). Innovations in handwriting literacy development as a psycho-didactic issue. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 816-825.
• Wildova, R., & Kropáčková, J. (2015). Early childhood pre-reading literacy development. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 878-883.
• Yıldırım, A., & Şimsek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Zhang, C., Diamond, K. E., & Powell, D. R. (2015). Examining the content of head start teachers’ literacy instruction within two activity contexts during large-group circle time. Journal of Research in Childhood Education, 29(3), 323-337.