HAKARET SUÇU VE AİHM KARARLARINDA İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARI

Yıl 2021, Sayı: 17, 191 - 239, 26.06.2021

Recep Doğan

https://doi.org/10.18771/mdergi.957900

Cited By: 1

Öz

Bu makalede, bireyin manevi varlığını, saygınlığını, şeref ve itibarını
hedeflediği ve bu değerlere zarar verdiği için, genel tahkir suçu olarak
kabul edilen ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125 ve devamı
maddelerinde şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenen hakaret suçu
ele alınıp tartışılacaktır. Hakaret suçunun hukuki konusu, suçun maddi
ve manevi unsuru, suçun fail ve mağdurunun kimler olabileceği, suçun
farklı işleniş biçimleri incelenecektir. Ardından, hakaret suçuna ilişkin
hükümlerin yorumlanmasına ve uygulanmasına ilişkin Türkiye’deki
mevcut durumun, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS)2 ifade
özgürlüğünün sınırlarına ilişkin 10/2 maddesiyle uyumlu olup olmadığı,
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) temel içtihatları ve
Türkiye aleyhine verdiği kararlar ışığında incelenip açıklanacaktır.
Mevcut durumun AİHM içtihatlarıyla uyumlu hale getirilmesi için
yapılması gereken düzenlemeler hakkında bazı değerlendirme ve
önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hakaret suçu, suçun unsurları, AİHM içtihatları, ifade özgürlüğü, ifade özgürlüğünün sınırları

Kaynakça

• ARISOY Mine, “Hakaret”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.72, Ankara, 2007, s.152-205.
• ARTUK M.Emin/GÖKCEN Ahmet/ALŞAHİN M.Emin/ÇAKIR Kerim, Ceza Hukuku Özel Hükümler, 16. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• AYDIN Devrim, “Türk Ceza Kanunu’nda Hakaret Suçu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel’e Armağan, Cilt.19, S.2, İstanbul, 2013, s.879-918.
• BAYRAKTAR Köksal/KİZİROĞLU Serap Keskin/YILDIZ Ali Kemal/ ZAFER Hamide/RETORNAZ Eylem Aksoy/AKYÜREK Güçlü/EVİK Ali Hakan/SINAR Hasan/ALTUNÇ Sinan/İNCEOĞLU Asuman Aytekin/ ERMAN Barış/ ERMAN Fulya Eroğlu, Özel Ceza Hukuku, Cilt III, Hürriyete, Şerefe, Özel Hayata, Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar, On İki Levha, İstanbul, 2018.
• COUNCIL OF EUROPE, Freedom of Expression and Defamation. A study of the case law of the European Court of Human Rights, Tarlach McGonagle, Marie McGonagle, Ronan Q Fathaigh, Edited by Onur AndreoĴi, Council of Europe Publishing, Strasbourg, 2016.
• GÜNAYDIN Gizem, “İfade Özgürlüğü Kapsamında Maddi Olgular ve Değer Yargıları Ayrımı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.25. S.1, İstanbul, 2019, s.129-149.
• HAFIZOĞULLARI Zeki/ÖZEN Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Kişilere Karşı Suçlar, 5. Baskı, U.S.A Yayıncılık, Ankara, 2016.
• KATOĞLU Tuğrul, “Ceza Hukukunda Suçun Mağduru Kavramının Sınırları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl.61, Sayı.2, Ankara, 2012, s. 657-693.
• KAYANÇİÇEK Murat, Şerefe Karşı Suçlar, Adalet Yayınevi, Ankara, 2008.
• KOCA Mahmut/ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• KÖKEN Enes, “Şerefe Karşı Suçlar”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi; S.6, Ankara, 2015, s.281-309.
• ÖZBEK Veli Özer/KANBUR Mehmet Nihat/DOĞAN Koray/BACAKSIZ Pınar/TEPE İlker, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Genişletilmiş ve Güncelleştirilmiş, 5. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2013.
• ÖZBEY Özcan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.106, Ankara, 2013, s.41-92.
• ÖZEN Mustafa, Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017.
• SAKARYA Utku Coşkuner, “Gıyapta Hakaret Suçunda İhtilat Unsuru”, Ankara Barosu Dergisi, S.2013/2, Ankara, 2013, s.409-424.
• SOYASLAN Doğan, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Güncelleştirilmiş 10.Baskı, Yetkin, Ankara, 2014.
• TEZCAN Durmuş/ERDEM Mustafa Ruhan/ÖNOK R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Güncellenmiş 16. Baskı, Seçkin, Ankara 2018.
• TOROSLU Nevzat, Ceza Hukuku Özel Kısım, Savaş, Ankara, 2018.
• TOROSLU Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş, Ankara, 2012.
• YAŞAR Osman/GÖKCAN Hasan Tahsin/ARTUÇ Mustafa, YorumluUygulamalı Türk Ceza Kanunu, 3. Cilt, Tamamen Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• YENİDÜNYA Ahmet Caner/ALŞAHİN Mehmet Emin “Bireyin Şerefi ne Karşı Suçlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.68, Ankara, 2007, s.43-93.
• YURTCAN Erdener, Yargıtay Kararları Işığında Hakaret Suçları, 2.Bası, Türkiye Barolar Birliği Yayınları:286, Ankara, 2015.
• COMMITTEE OF MINISTERS, Doc. 11640 ,17 June 2008, Towards decriminalisation of defamation. Reply to Recommendation: Recommendation 1814 (2007) 11 June 2008. Erişim adresi: hĴp://assembly. coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fi leid=11944, Erişim tarihi: 05.02.2021.
• COUNCIL OF EUROPE, SECRETARIAT GENERAL, Directorate General of Human Rights and Legal Aff airs, “Study on the alignment of laws and practices concerning defamation with the relevant case law of the European Court of Human Rights on freedom of expression, particularly with regard to the principle of proportionality”, CDMSI(2012)Misc11Rev2, 2012. Erişim adresi: hĴps://rm.coe.int/16804915c5, Erişim Tarihi: 05.02.2021.
• DENGE DENETLEME AĞI, “İfade Özgürlüğünü Sınırlayan Hakaret Suçu Ceza Kanunundan Çıkmalı, Demokrasi Barometresi Politika Belgesi No:30”, 14 Şubat 2019, s.3. Erişim adresi: hĴps://dengedenetleme.org/somutoneriler/ifade-ozgurlugunu-sinirlayan-hakaret-sucu-ceza-kanunundancikmali/ Erişim tarihi: 05.02. 2021.
• EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS STATISTICS, Violations by Article and by State 2020. Erişim adresi: hĴps://www.echr.coe.int/ Documents/Stats_violation_2020_ENG.pdf, Erişim tarihi: 05.02. 2021.
• RECOMMENDATION 1814 (2007) Towards decriminalisation of defamation Erişim adresi hĴp://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/XrefXML2HTML-en.asp?fi leid=17587, Erişim tarihi: 05.02.2021.
• RESOLUTION 1577 (2007) adopted by the Assembly on 4 October 2007 (34th SiĴing). Erişim adresi: hĴp://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/XrefXML2HTML-EN.asp?fi leid=17588, Erişim tarihi: 25.02.2021.
• Ali Çetin / Türkiye (Başvuru no. 30905/09), 20 Haziran 2017.
• Animal Defenders International v. the United Kingdom [GC], (Application no. 48876/08), 22 April 2013.
• Aslı Güneş / Türkiye Kabul edilebilirlik hakkında karar, (Başvuru no. 53916/00), 13 Mayıs 2004.
• Ataç / Türkiye (Başvuru no.70607/12), 17 Aralık 2019.
• Axel Springer AG v. Germany [GC], (Application no. 39954/08), 7 February 2012.
• Bédat v. Swiĵerland [GC], (Application no. 56925/08), 29 March 2016.
• Belge / Türkiye (Başvuru no. 50171/09), 6 Aralık 2016.
• Brasilier v. France, (Application no. 71343/01), 11 April 2006.
• Büyükerşen / Türkiye (Başvuru no. 69975/12), 17 Aralık 2019
• Cihan Öztürk / Türkiye (Başvuru no.17095/03), 9 Haziran 2009.
• Couderc and HacheĴe Filipacchi Assocıés v. France [GC], (Application no. 40454/07), 10 November 2015.
• Cumhuriyet Vakfı ve Diğerleri / Türkiye (Başvuru no. 28255/07), 8 Ekim 2013.
• De Haes and Gijsels v. Belgium (Application no. 19983/92), 24 February 1997.
• Demir / Türkiye (Başvuru no. 324/10), 7 Ocak 2020.
• Dilipak / Türkiye (Başvuru no.29680/05), 15 Eylül 2015.
• Dilipak ve Karakaya / Türkiye (Başvuru no. 7942/05 ve 24838/05), 4 Mart 2014.
• Dink / Türkiye (Başvuru no. 2668/07, 6102/08, 30079/08, 7072/09 ve 7124/09), 14 Eylül 2010.
• Dupuis and Others v. France (Application no. 1914/02), 7 June 2007.
• Erdener / Türkiye (Başvuru no. 23497/05), 2 Şubat 2016.
• Erdoğdu / Türkiye (Başvuru no.25723/94), 15 Haziran 2000.
• Ergündoğan / Türkiye (Başvuru no. 48979/10), 17 Nisan 2018.
• Gerger / Türkiye (Başvuru no:24919/94), 8 Temmuz 1999.
• Handyside v. the United Kingdom (Application no. 5493/72), 7 December 1976.
• İlknur Birol / Türkiye (Başvuru no. 44104/98), 1 Mart 2005.
• Kayasu / Türkiye (Başvuru no.64119/00 ve 76292/01), 13 Kasım 2008.
• Kılıç ve Eren / Türkiye (Başvuru no. 43807/07), 29 Kasım 2011.
• Kılıçdaroğlu v. Turkey (Application no.16558/18), 27 October 2020.
• Kuliś v. Poland (Application no. 15601/02), 18 March 2008.
• Lindon, Otchakovsky-Laurens and July v. France [GC], (Application nos. 21279/02 and 36448/02), 22 October 2007.
• Lingens v. Austria (Application no. 9815/82), 8 July 1986.
• Morice v. France [GC], (Application no. 29369/10), 23 April 2015
• Mouvement Raëlien Suısse v. Swiĵerland [GC], (Application no. 16354/06), 13 July 2012.
• Murat Vural / Türkiye (Başvuru no.9540/07), 21 Ekim 2014.
• Mustafa Erdoğan ve diğerleri / Türkiye (Başvuru no.346/04 ve 39779/04), 27 Mayıs 2014.
• Oberschlick v. Austria (Application no. 11662/85), 23 May 1991.
• Oberschlick v. Austria (No. 2) (Application no. 20834/92), 1 July 1997.
• Odabaşı ve Koçak / Türkiye (Başvuru no.50959/99), 21 Şubat 2006.
• Özçelebi / Türkiye (Başvuru no. 34823/05), 23 Haziran 2015.
• Pakdemirli / Türkiye (Başvuru no.35839/97), 22 Şubat 2005.
• Paturel v. France (Application no. 54968/00), 22 December 2005.
• Reznik v. Russia (Application no. 4977/05), 4 April 2013.
• Salumäki v. Finland (Application no.23605/09), 29 April 2014.
• Saygılı ve diğerleri / Türkiye (Başvuru no. 19353/03), 8 Ocak 2008.
• Seğmen / Türkiye (Başvuru no.11314/10), 17 Mart 2020.
• SelahaĴin Demirtaş / Türkiye (No.3) (Başvuru no.8732/11), 9 Temmuz 2019.
• Sevinç / Türkiye (Başvuru no. 57878/10), 24 Mart 2020.
• Stoll v. Swiĵerland [GC], (Application no. 69698/01), 10 December 2007.
• Surat / Türkiye (Başvuru no. 50930/06), 10 Ekim 2017.
• Sürek / Türkiye (No.1) (Başvuru no. 26682/95), 8 Temmuz 1999.
• Sürek / Türkiye (No.4) [BD], (Başvuru no. 24762/94), 8 Temmuz 1999.
• Şık / Türkiye (No.2), (Başvuru no. 36493/17), 24 Kasım 2020.
• Tarman / Türkiye (Başvuru no. 63903/10), 21 Kasım 2017.
• Turhan / Türkiye (Başvuru no.48176/199), 19 Mayıs 2005.
• Tuşalp / Türkiye (Başvuru no.32131/08 ve 41617/08), 21 Şubat 2012.
• Wingrove v. The United Kingdom (Application no. 17419/90), 25 November 1996.
• Yalçınkaya ve diğerleri / Türkiye (Başvuru no. 25764/09, 25773/09, 25786/09, 25793/09, 25804/09, 25811/09, 25815/09, 25928/09, 25936/09, 25944/09, 26233/09, 26242/09, 26245/09, 26249/09, 26252/09, 26254/09, 26719/09, 26726/09 ve 27222/09), 1 Ekim 2013.
• Yaşar Kaplan / Türkiye (Başvuru no. 56566/00), 24 Ocak 2006.
• Yılmaz ve Kılıç / Türkiye (Başvuru no. 68514/01), 17 Temmuz 2008
• Adnan Oktar (3), B. No: 2013/1123, 2/10/2013.
• Ali Karatay, B. No: 2012/990, 10/12/2014.
• Emin Aydın, B. No: 2013/2602, 23/1/2014, R. G.Tarih- Sayı:13/3/2014 -28940.
• Fatih Taş [GK], B. No: 2013/1461, 12/11/2014.
• Mehmet Ali Aydın [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015, R.G. Tarih- Sayı: 1/7/2015-29403.
• Nilgün Halloran, B. No: 2012/1184, 16/7/2014.
• Ramazan Fatih Uğurlu (2), B. No: 2015/2461, 30/10/2018.