MEDYA EMPERYALİZMİNE ALTHUSSER’İN HABERLEŞME DİA’SI BAĞLAMINDAN BAKMAK: REUTERS, AP, UPI, AFP VE TASS ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Sayı: 10, 395 - 415, 30.09.2020

Sinan Baran

https://doi.org/10.32579/mecmua.783672

Öz

Louis Althusser 20. yüzyılın en önemli düşünürlerinden birisidir. Geliştirdiği Devletin İdeolojik Aygıtları kuramı önemini hala korumakla birlikte günümüze değin tartışıla gelmiştir. Bu makalede Louis Althusser’in Haberleşme DİA’sı çerçevesinde “emperyalizm”, “medya emperyalizmi” ve “haber ajansları” konuları irdelenmiştir. Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtı olarak gördüğü ‘Haberleşme’ aslında sadece devletin değil aynı zamanda siyasal iktidarın ve özellikle de 1980 sonrası liberal ekonomiye geçişle birlikte sermaye iktidarının da bir aygıtı olarak etkili biçimde kullanılmaktadır. Dolayısıyla haberleşme kamu yararından çıktığı an bir şekilde aygıta dönüşmektedir ve bu suretle ideolojik aygıt olarak çalışmaktadır.
Althusser’in DİA’ları arasında Haberleşme bu çalışmanın odağını oluşturmaktadır. Çalışmanın amacını Reuters, AP, UPI, AFP ve TASS’ın uluslararası çapta örgütlenmeleri sayesinde ideolojileri uluslararası çapta nasıl aktarabileceği üzerine teorik olarak yoğunlaşılması oluşturmaktadır. Bu amacı neticelendirmek için literatürden faydalanarak çalışma sonuçlandırılmıştır. Sonuç olarak bu beş haber ajansın örgütlenme yapısına bakıldığında enformasyon dengesizliğinin devam ettiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

haberleşme, Enformasyon, Medya Emperyalizmi, Haber Ajansları, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtı

Looking At Media Imperialism From The Context Of Althusser's Communication ISA: A Review On Reuters, AP, UPI, AFP, And TASS

Öz

Louis Althusser is one of the most important thinkers of the 20th century. The Theory of Ideological Devices of the State it has developed still maintains its importance, but has been discussed until today. In this article, the issues of "imperialism", "media imperialism" and "news agencies" are examined within the framework of Louis Althusser's Communication ISA. 'Communication', which Althusser sees as the Ideological Device of the State, is actually used effectively as a device of not only the state but also the political power, and especially capital power after the transition to the liberal economy after 1980. Therefore, the communication turns into a device as soon as it comes out of the public interest and thus works as an ideological device. Communication among Althusser's ISA‟s is the focus of this study. The aim of the study is to theoretically concentrate on how to transfer ideologies internationally, thanks to the international organization of Reuters, AP, UPI, AFP and TASS. In order to conclude this aim, the article was critically discussed by doing research, and a review study was conducted by examining academic articles in English and Turkish. According to the research, "Communication", one of the theories of the Ideological Apparatuses of the State, developed by Althusser, is used effectively by different capital powers through international news agencies. As a result, when we look at the organizational structure of the five major international news agencies, it can be said that the information imbalance continues. 

Anahtar Kelimeler

Communication, Information, Media Imperialism, News Agencies, Ideology and Ideological State Apparatuses

Kaynakça

• AFP, Agence France-Press, https://www.afp.com/en/agency/afp-dates, (Erişim Tarihi: 05. 06. 2020).
• Akdemir, Semra (2002). “Enformasyon Egemenliği”, Kurgu Dergisi, s:19: 239-255.
• Aktaş, Murat (2014). “Avrupa’da Yükselen İslamofobi ve Medeniyetler Çatışması Tezi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 13 (1): 31-54.
• Althusser, Louis (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Alp Tümertekin ) İthaki Yayınları: İstanbul.
• Althusser, Louis (2014). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev. Alp Tümertekin ) İthaki Yayınları: İstanbul.
• AP, Associated Press, https://www.ap.org/about/our-story/, (Erişim Tarihi: 29.05.2020).
• Berger, John (2013). Görme Biçimleri, Metis Yayınları: İstanbul.
• Çakır, Hamza (2007). Gazeteciliğe Giriş, Tablet Yayınları: Konya.
• Çelik, Nur Betül (1999). “İdeoloji Kuramlarında Özne: Althusser Ve Gramsci”, Kültür ve İletişim”, 2(2): 101-128.
• Çoban, Savaş (2011). Hegemonya Aracı Ve İdeolojik Aygıt Olarak Medya, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı Radyo TV Bilim Dalı, İstanbul.
• Dikici, E. (2014). “Doğu-Batı Ayrımı Ekseninde Oryantalizm ve Emperyalizm”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3(2): 45-59.
• Enserov, Vefalı (2010). “Uluslararası Enformasyon Akışında Etkilenen Taraf Olarak Azerbaycan'ın Durumu”, Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 1(3): 71-85.
• Erdoğan, İrfan; Alemdar, Korkmaz (2005). Öteki Kuram: Kitle İletişimine Yaklaşımların Tarihsel Ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Erk: Ankara.
• Foucault, Michel (2014). Özne ve İktidar: Seçme Yazılar 2. (Çevirenler Işık Ergiden-Osman Akınhay), Ayrıntı: İstanbul.
• Gazetecilerin Yeni Asistanı: Yapay Zeka, (2018). https:// www .gazeteduvar .com.tr /teknoloji / 2018/ 07/25/gazetecilerin-yeni-asistani-yapay-zeka/, (Erişim Tarihi: 10.06.2020). Girgin, Atilla (2002). “Haber Ajansı”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 2(2): 107-116.
• Girgin, Atilla (2008). Gazeteciliğin Temel İlkeleri, Der Yayınları: İstanbul.
• Gönenç, Özgür (2012). “Uluslararası Haber Dolaşımındaki Dengesizlikler ve Nedenleri”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 37-42.
• https://en.oxforddictionaries.com/definition/agency, (Erişim Tarihi: 21. 05. 2020).
• İlal, Ersan. (2007). İletişim, Yığınsal İletim Araçları ve Toplum, Der Yayınları: İstanbul.
• Jeanneney, Jean Noël (2006). Başlangıcından Günümüze Medya Tarihi. Yapı Kredi Yayınları: İstanbul.
• Karakoç, Sezai (2017). İslam’ın Dirilişi, Diriliş Yayınları (21. Baskı): İstanbul.
• Kasap Fevzi, Dolunay Ayhan, Mırçık Ali Murat (2018). “Küreselleşmenin Medya Üzerinde Etkileri: Küresel Medyaya “Sürükleniş””, Journal of History Culture and Art Research, 7(2): 515-532.
• Kazancı, Metin (2012). “Althusser, İdeoloji ve İdeoloji ile İlgili Son Söz”, İletişim Fakültesi Dergisi, 67-93.
• Kazancı, Metin. (2002). “Althusser, İdeoloji ve İletişimin Dayanılmaz Ağırlığı”, Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 57(01): 55-87.
• Kazaz, Mete; Çoban, Melek. (2010). “Televizyon Haberleri Ve Egemen Söylemin Yeniden Üretimi Sürecinde İdeoloji İnşa Stratejilerinin Kullanımı”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(2): 191-206.
• Laughey, Dan (2010). Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar, Kalkedon Yayıncılık: İstanbul.
• Lenin, Vladimir (2003). Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması, Eriş Yayınları.
• Marshall, Gordon (2005). Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları: Ankara.
• Mora, Necla (2008). Medya Çalışmaları Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim, Altkitap.
• Özel, İsmet (2015). Üç Zor Mesele: Teknik-Medeniyet-Yabancılaşma, TİYO Yayıncılık: İstanbul.
• Özyurt, Cevat. (2012). Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma, Açılım Kitap: İstanbul.
• Petras, James; Veltmeyer, Henry (2006). Maskesi Düşürülen Küreselleşme, Mephisto Kitabevi, İstanbul.
• Rehmann, Jan (2015). İdeoloji Kuramları Yabancılaşma ve Boyun Eğme Güçleri. Yordam Kitap: İstanbul.
• Rigel, Nurdoğan (2000). İleti Tasarımında Haber, DER Yayınevi: İstanbul.
• Saadawi Nawal Ed (2007). Medya ve Savaş Yalanları Gerçekler Nasıl Karartılıyor (Ed. Lenora Foerstel), Yordam Kitap: İstanbul.
• TASS, http://tass.com/history, (Erişim Tarihi: 30. 05. 2020).
• Thompson, John Brookshire (2008). Medya ve Modernite, Kırmızı Yayınları: İstanbul.
• Tokgöz, Oya (1981). Temel Gazetecilik. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Tokgöz, Oya (2015). Temel gazetecilik. İmge Kitabevi: Ankara.
• UPI, United Press International, https://about.upi.com/, (Erişim Tarihi: 26. 05. 2020).
• Williams, Raymond (2006). Anahtar sözcükler, İletişim Yayınları: İstanbul.
• Yanardağoğlu, Eylem (2014). “Uluslararası Yayıncılıkta Değişen Pratikler: BBC Dünya Servisi Örneği”, Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1(1): 11-31.
• Zorlu, Yaşar (2016). “Uluslararası İletişim Düzeni ve Batı Egemenliği”, Journal Of International Social Research, 9(42): 846- 55.