Postmodern Salgın ve Popüler Dindarlık: Yeni Medya Eksenli Psikososyal Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 79 - 97, 30.06.2022

Ali Baltacı

https://doi.org/10.47951/mediad.1054792

Öz

Bu çalışma, postmodern unsurlar barındıran Covid-19 salgınının oluşturduğu yeni dindarlık biçimlerine odaklanmaktadır. Yeni dindarlık formları ile popüler kültür arasında var olan bağları belirginleştirme gayretindeki çalışma, psikososyal analiz niteliğindedir. Çalışma, salgın döneminin din ve dindarlığı radikal dönüşüme uğratacağı varsayımı üzerine kurulmuştur. Buna göre, salgın sürecinde popüler dindarlık önem kazanmış, halk inançları ve hurafeler yaygınlaşmıştır. Bireyler, salgın döneminde varoluşlarını daha fazla sorgulamış, resmi dini söylem yerine yeni medya eksenli popüler dindarlığa yönelmişlerdir. Dinin genel esasları değişmese de dindarlığın kişiye özgü olması ve salgın gibi radikal krizlerde kamusal alanın sınırlanmasıyla birlikte eklektik bireysel dindarlık biçimleri önem kazanmıştır. Bu çalışmada yeni medyanın kullanımıyla birlikte dinin kamusal alandan çekileceği, dindarlığın daha liberal biçimlerinin artacağı, sekülerleşmenin belirginleşeceği öngörülerine de yer verilmiştir. İleride yapılacak çalışmalar için kavramsal bir zemin oluşturma gayretindeki bu çalışma, postmodernite olgusunu popüler dindarlık ve yeni medya ekseninde tartışmaya açarak sosyal bilimler alanlarına katkı sunma gayretindedir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernite, Salgın, Din, Dindarlık, Popüler Kültür

Postmodern Pandemic and Popular Religiosity: A Psychosocial Analysis Based on New Media

Öz

This research emphasizes on the postmodern forms of religiosity that have emerged as a result of the Covid-19 pandemic. The study is a psychological analysis that attempts to clarify the existing links between emerging forms of religion and popular culture. The study assumes that the pandemic phase will drastically alter religion and religiosity. Accordingly, popular religiosity grew in prominence throughout the pandemic, and folk beliefs and superstitions proliferated. During the pandemic, people questioned their existence more and turned to popular religiosity based on new media rather than formal religious discourse. Although the general principles of religion have not changed, eclectic individual forms of religiosity have gained importance with the fact that religiosity is personal and the public space is limited in radical crises such as epidemics. This research includes forecasts that religion will be removed from the public sphere, more liberal forms of religiosity will rise, and secularization will become visible with the use of new media. This study, which aims to provide a conceptual foundation for future research, attempts to add to the domains of social sciences by bringing the phenomena of postmodernity into discussion along the axis of popular religiosity and new media.

Anahtar Kelimeler

Postmodernity, Pandemic, Religion, Religiosity, Popular Culture

Kaynakça

• Ak, M. (2018). Türk halk dindarlığı ve evliya inancı: Sosyolojik bir yaklaşım. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (86), 95-110.
• Almond, P. C. (2011). Rudolf Otto: An introduction to his philosophical theology (1. bs.). Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Alper, S., Bayrak, F. ve Yılmaz, O. (2021). Psychological correlates of COVID-19 conspiracy beliefs and preventive measures: Evidence from Turkey. Current psychology, 40(11), 5708-5717.
• Andersen, M., Schjoedt, U., Nielbo, K. L. ve Sørensen, J. (2014). Mystical experience in the lab. Method & Theory in the Study of Religion, 26(3), 217-245.
• Arendt, H. (1960). Society and culture. Daedalus, 89(2), 278-287.
• Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M. ve Fehr, B. (2004). Social psychology (2nd Canadian ed.). Toronto, ON, Canada: Pearson Education.
• Arslan, M. (2004). Türk popüler dindarlığı. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi.
• Arslan, M. (2006). Değişim sürecinde yeni dindarlık formları: "Yeni Çağ" inanışları örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(11), 9-25.
• Arun, Ö. (2013). Rafine beğeniler ya da sıradan hazlar? Türkiye'de beğeninin, ortamın ve tüketimin analizine ilişkin bir model. Kültür ve İletişim, 16(2), 45-72.
• Arvidsson, A. (2006). Brands: Meaning and value in media culture. New York: Routledge.
• Barnes, N. ve Bedford, A. (2021). Unlocking social theory with popular culture: Remixing theoretical ınfluencers (C. 15). Springer Nature.
• Bauman, Z. (2013). Identity: Coversations with benedetto vecchi. John Wiley & Sons.
• Berger, P. L. (1999). The desecularization of the world. Washington, DC: Ethics and Public Policy Center.
• Berry, P. ve Wernick, A. (2006). Shadow of spirit: Postmodernism and religion. (2. bs.). London: Routledge.
• Bulut, İ. ve Koç, A. (2022). Covid-19 salgını inanç ilişkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 22(1), 281-312.
• Cannell, F. (2010). The anthropology of secularism. Annual review of Anthropology, 39, 85-100.
• Dales, R. (1984). The origin of the doctrine of the double truth. Viator, (15), 169-179.
• Danesi, M. (2021). 9 Pandemics and popular culture. The year’s work in critical and cultural theory, 29(1), 138-152.
• De Groot, J. (2016). Consuming history: Historians and heritage in contemporary popular culture. New York: Routledge.
• Dein, S., Loewenthal, K., Lewis, C. A. ve Pargament, K. I. (2020). COVID-19, mental health and religion: An agenda for future research. Mental Health, Religion & Culture (C. 23, ss. 1-9). Taylor & Francis.
• Demir, T. (2016). Postmodern perspektiften popüler kültür ve dindarlığın yeni formları. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(15), 117-133.
• Di Nicolai, P. ve Ruspini, E. (2020). Family and family relations at the time of COVID-19: An introduction. Italian Sociological Review, 10(3S), 679A - 685.
• Dillon, M. (2003). Handbook of the sociology of religion. Cambridge: Cambridge University Press.
• Dittmer, J. ve Bos, D. (2019). Popular culture, geopolitics, and identity. Rowman & Littlefield.
• Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin yanılsamaları. (M. Küçük, Çev.) (2. bs.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eliade, M. (2013). The quest: History and meaning in religion. Chicago: University of Chicago Press.
• English, F. C. (2021). Technology influences and impact of the COVID-19 pandemic on religious practices: An exploratory case study - ProQuest. (Doktora Tezi). https://www.proquest.com/docview/2572546647?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true adresinden erişildi.
• Erşahin, Z. (2020). Kriz ve afet dönemlerine psikolojik bakış. Küresel salgınlara farklı bakışlar psikolojik, sosyolojik, dinî, kültürel, tarihi, hukuki ve siyasi analizler İçinde (ss. 407-450). Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Ertit, V. (2015). Endişeli muhafazakarlar çağı: Dinden uzaklaşan Türkiye (2. bs.). Ankara: Orient Yayınları.
• Flanagan, K. ve Jupp, P. C. (2016). Postmodernity, sociology and religion. New York: Springer.
• Forbes, B. D. ve Mahan, J. H. (2017). Religion and popular culture in America. Los Angeles: University of California Press.
• Gans, H. J. (1985). American popular culture and high culture in a changing class structure. Prospects, 10, 17-37.
• Goffman, E. (2005). Interaction ritual: Essays in face to face behavior. AldineTransaction.
• Göle, N. (2020). Korona sonrası dünya nasıl olacak? Www.haberturk.tv. 10 Mayıs 2020 tarihinde https://www.haberturk.com/tv/programlar/video/acik-ve-net-26-nisan-2020-korona-sonrasi-dunya-nasil-olacak-prof-dr-nilufer-gole-anlatiyor/682762 adresinden erişildi.
• Harari, Y. N. (2020, 20 Mart). The World After Coronavirus. Financial Times. New York. https://www.ft.com/content/19d90308-6858-11ea-a3c9-1fe6fedcca75 adresinden erişildi.
• Jost, J. T., Liviatan, I., van der Toorn, J., Ledgerwood, A., Mandisodza, A. ve Nosek, B. A. (2010). System justification: How do we know it’s motivated? The Eleventh Ontario Symposium on Personality and Social Psychology, Aug, 2007, University of Waterloo, ON, Canada; An earlier version of this chapter was presented at the aforementioned conference. içinde . Psychology Press.
• Kala, D. (2021). Thank you, God. You saved us’-examining tourists’ intention to visit religious destinations in the post COVID. Current Issues in Tourism, 1-7.
• Kalgı, M. E. (2021). Covid-19 salgınına yakalanan kişilerde dindarlık ve dinî başa çıkma. Marife, 21(1), 131-150.
• Kalpagam, U. (2006). Secularism, religiosity and popular culture: Chennai’s roadside temples. Economic and Political Weekly, 4595-4600.
• Kandemir, F. (2020). Bazı demografik değişkenler bağlamında COVID-19 pandemi neslinin dindarlık ve ölüm kaygısı ilişkisi üzerine ampirik bir araştırma. Tokat İlmiyat Dergisi, 8(1), 99-129.
• Kimter, N. (2020). Covid-19 günlerinde bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 574-605.
• Kowalczyk, O., Roszkowski, K., Montane, X., Pawliszak, W., Tylkowski, B. ve Bajek, A. (2020). Religion and faith perception in a pandemic of COVID-19. Journal of Religion and Health, 59(6), 2671-2677. doi:10.1007/s10943-020-01088-3
• Lennox, J. (2020). Where is God in a coronavirus world? London: The Good Book Company.
• Mahmood, S. (2015). Religious difference in a secular age: A minority report. New Jersey: Princeton University Press.
• Martin, J. (2018). Screening the sacred: Religion, myth, and ideology in popular American film. Routledge.
• Masuda, Y. (1981). The information society as post-industrial society. New York: World Future Society.
• McIntyre, L. (2018). Post-truth. Cambridge: MIT press.
• McLaren, P. (2020). Religious nationalism and the coronavirus pandemic: Soul-sucking evangelicals and branch covidians make America sick again. Postdigital Science and Education, (2), 700-721.
• Milestone, K. ve Meyer, A. (2020). Gender and popular culture. John Wiley & Sons.
• Nikiforuk, A. (2018). Mahşerin dördüncü atlısı. (S. Erkanlı, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okumuş, E. (2018). Din sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri. https://www.kitapyurdu.com/kitap/din-sosyolojisi/453549.html adresinden erişildi.
• Okumuş, E. (2020). Olağanüstü zamanlarda din: Küresel kovid-19 örneği. E. Okumuş (Ed.), Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analizler içinde (ss. 173-206). Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Okumuş, E. (2021). Covid-19 küresel salgın sürecinde ev ve aile. Mevzu–Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 89-117.
• Perry, S. L., Whitehead, A. L. ve Grubbs, J. B. (2020). Culture wars and COVID-19 conduct: Christian nationalism, religiosity, and Americans’ behavior during the coronavirus pandemic. Journal for the Scientific Study of Religion, 59(3), 405-416. doi:10.1111/jssr.12677
• Pyszczynski, T., Lockett, M., Greenberg, J. ve Solomon, S. (2021). Terror management theory and the COVID-19 pandemic. Journal of Humanistic Psychology, 61(2), 173-189.
• Reitsma, J., Scheepers, P. ve Grotenhuis, M. T. (2006). Dimensions of individual religiosity and charity: Cross-national effect differences in European countries? Review of Religious Research, 47(4), 347-362.
• Ritzer, G. (2011). Büyüsü bozulmuş dünyayı büyülemek. (Ş. S. Kaya, Çev.) (2. bs.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sturm, T. ve Albrecht, T. (2021). Constituent Covid-19 apocalypses: Contagious conspiracism, 5G, and viral vaccinations. Anthropology & Medicine, 28(1), 122-139.
• Sulhan, M. (2020). Covid-19 bağlamında kötülük probleminin çeşitleri. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 6(2), 797-820.
• Şentürk, R., Cengiz, K., Küçükkural, Ö. ve Akşit, B. (2018). Türkiye’de dindarlık: Sosyal gerilimler ekseninde inanç ve yaşam biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Taylor, C. (2009). A secular age. Harvard university press.
• Thampu, V. (2020). Religion and the corona pandemic. 10 Mayıs 2020 tarihinde https://www.newindianexpress.com/opinions/2020/apr/20/religion-and-the-corona-pandemic-2132541.html adresinden erişildi.
• Tillich, P. (1966). Systematic Theology. Vol. III: Life and the spirit, history and the kingdom of God. Philosophical Review, 75(2).
• Turan, Y., Bostan, S. ve Baynal, F. (2022). The effect of Covid-19 pandemic on religion. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 319-338.
• Upenieks, L., Ford-Robertson, J. ve Robertson, J. E. (2021). Trust in God and/or science? Sociodemographic differences in the effects of beliefs in an engaged God and mistrust of the COVID-19 vaccine. Journal of Religion and Health, 1-30.
• Vail, K. E., Rothschild, Z. K., Weise, D. R., Solomon, S., Pyszczynski, T. ve Greenberg, J. (2010). A terror management analysis of the psychological functions of religion. Personality and Social Psychology Review, 14(1), 84-94.
• Varnum, M. E. ve Grossmann, I. (2017). Cultural change: The how and the why. Perspectives on Psychological Science, 12(6), 956-972.
• Vincent, B. E. ve Othman, N. (2012). The role of religiosity in family communication and the development of materialistic values. African Journal of Business Management, 6(7), 2412-2420.
• Waters, A. (2020). Will neoliberal capitalism survive the coronavirus crash or is this the beginning of techno-feudalism? Journal of Australian Political Economy, (86), 406-431.
• Wildman, W. J., Bulbulia, J., Sosis, R. ve Schjoedt, U. (2020). Religion and the COVID-19 pandemic. Religion, brain & behavior (C. 10, ss. 115-117). Taylor & Francis.
• Yapıcı, A. (2007). Geleneksellik ile modernlik arasına sıkışan din anlayışları ve dindarlık. Dem Dergi, 1(2), 24-29.
• Yapıcı, A. (2020). Kovid-19 küresel salgınına dinî ve din dışı yüklemeler: Tanrı’nın gazabı mı, insanın suçu mu? E. Okumuş (Ed.), Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar Psikolojik, Sosyolojik, Dinî, Kültürel, Tarihi, Hukuki ve Siyasi Analizler içinde (ss. 117-172). Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Yılmaz, M. ve Candan, F. (2020). Pandemiden infodemiye medyada COVID-19’un seyri üzerine bir değerlendirme. Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, 21(46), 41-59.