Kültür Diplomasisi Aracı Olarak Belgeseller: TRT Belgesel’in Ayasofya Söylemleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 5 - 22, 30.06.2022

Simge Ünlü Lütfiye Yaşar Erdal Bilici

https://doi.org/10.47951/mediad.1107202

Öz

Bu çalışmada uluslararası imaj ve itibar yönetimi aracı olarak kullanılan kültür belgeselleri söylemlerinin kültür diplomasisine katkısı ele alınmıştır. Araştırmada TRT Belgesel Youtube kanalının paylaşımları arasından rastgele örneklem metoduyla seçilen Gizemli Tarih: Ayasofya belgeseli kültür belgeselciliği açısından ele alınmıştır. Çalışma, kültür belgeselciliğine katkı sağlayan TRT Belgesel’in kültür diplomasisine yönelik söylemlerinin tespit edilmesi bakımından önem arz etmektedir. Ayrıca çalışma, kültür diplomasisine katkı sağlayan Ayasofya üzerine yapılan belgeselleri analiz eden ilk çalışma olması ve bu yönüyle literatüre katkı sağlaması açısından da önem arz etmektedir. Ayasofya belgeseli Maxqda programında Van Dijk’ın eleştirel söylem analizi ve içerik analizi metoduyla analiz edilmiştir. Bu bağlamda elde edilen bulgular şöyledir: Ayasofya belgeselinde mabedin tarihçesi, mimari özellikleri ve barındırdığı gizemler üzerinden söylem geliştirilmiştir. Bu söylemler, merak uyandırma ve bilimsel kanıt sunma teknikleri kullanılarak retoriksel açıdan güçlendirilmiştir. Belgeselde Ayasofya’nın mimari özellikleri, tarihi ve gizemleri konu başlıkları, sanatsal ve bilimsel metotlarla irdelenerek kültür diplomasisine katkıda bulunulmaktadır. Kültür diplomasisine katkıda bulunan bu kültür belgeselinde kullanılan bilimsel tekniklerse uluslararası imaj ve itibara katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültür Diplomasisi, İmaj ve İtibar Yönetimi, TRT Belgesel, Kültür Belgeselleri, Ayasofya

Documentaries as Cultural Diplomacy: TRT Documentary's Discourses on Hagia Sophia

Öz

In this study, the contribution of the discourses of cultural documentaries, which are used as an international image and reputation management tool, to cultural diplomacy is discussed. The research discussed the Mysterious documentary History: Hagia Sophia, which was selected by random sampling method among the shares of TRT Documentary Youtube channel, in terms of the cultural documentary. The study is essential in determining the discourses of TRT Documentary, which contributes to cultural documentarian towards cultural diplomacy. In addition, the study is essential in that it is the first study to analyze the documentaries on Hagia Sophia that contribute to cultural diplomacy and contributes to the literature in this respect. The Hagia Sophia documentary was analyzed in the Maxqda program using Van Dijk's critical discourse analysis and content analysis method. The findings obtained in this context are as follows: In the documentary Hagia Sophia, the discourse has been developed over the temple's history, its architectural features, and the mysteries it contains. These discourses are rhetorically strengthened using techniques of arousing curiosity and presenting scientific evidence. The documentary contributes to cultural diplomacy by examining the architectural features, history, and mysteries of Hagia Sophia with religious, artistic, and scientific methods. The scientific techniques used in this cultural documentary, which contributes to cultural diplomacy, contribute to the international image and reputation.

Anahtar Kelimeler

Cultural Diplomacy, Image and Reputation Management, TRT Documentary, Cultural Documentaries, Hagia Sophia

Kaynakça

• Akgunduz, A. and Ozturk, S. (2005). Üç devirde bir mabed Ayasofya. Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• Ang, I., Isar, Y. R. and Mar, P. (2015). Cultural diplomacy: Beyond the national interest? International Journal of Cultural Policy, 21(4), 365–381.
• Angı, O. S. (2015). Ayasofya’nın yapımında kullanılan doğal taşlar ve günümüzdeki korunmuşluk durumları. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 14, 43–57.
• Bilge, M. L. (2021). Büyük Ayasofya’da padişah türbeleri. İslam Tetkikleri Dergisi, 11(2), 941–974.
• Birchall, D. (2008). Online documentary. In T. Austin & W. De Jong (Eds.), Rethinking Documentary: New Perspectives And Practices: New Perspectives and Practices (pp. 278–283). McGraw-Hill Education (UK).
• Çakmak, A. Ş., Moropoulou, A. and Mullen, C. L. (1995). Interdisciplinary study of dynamic behavior and earthquake response of Hagia Sophia. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 14(2), 125–133.
• Çam, M. and Hacıömeroğlu, B. (2020). Tarihçe-i Ayasofya. Vakıflar Dergisi, 53, 247–263.
• Can, S. and Yıldız Altunbaş, E. (2015). Ayasofya I. Mahmud Kütüphanesi ve geçirdiği onarımlar. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 35, 181–222.
• Çelik, H. and Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27(27), 99–117.
• Çetinaslan, M. (2013). Hünkâr mahfillerinin ortaya çıkışı, gelişimi ve Osmanlı dönemi örnekleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 61–74.
• Çetinkaya, H. (2011). Roma ve Bizans İmparatorluklarında ölüm algısı ve mezar türleri. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 18-38.
• Çetintaş, Ö. and Oyman, N. R. (2017). Hat sanatında bir yazı türü olarak Selçuklu sülüsü (dini mimari eserler örnekleminde bir değerlendirme). Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 444–476.
• Cohen, L., Manion, D. and Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Rutledge. Taylor and Francis Group.
• Cutler, A. (1972). The tyranny of Hagia Sophia: Notes on Greek Orthodox Church design in the United States. Journal of the Society of Architectural Historians, 31(1), 38–50.
• De Valck, M. (2007). Film festivals: From European geopolitics to global cinephilia. Amsterdam University Press.
• Demirtaş, Z. (2007). Osmanlı’da Sıbyan Mektepleri ve ilköğretimin örgütlenmesi. Fırat University Journal of Social Science, 17(1), 173–183.
• Deniz, Ş. (2017). Sultan Abdülmecid’in inşa ettirdiği muvakkithaneler. Osmanlı Araştırmaları, 49(49), 267–291.
• Deniz, T. and Savaşkan, Y. (2018). Taşınmaz kültür varlıkları Kapsamında Ayasofya Müzesi’nin İstanbul kültür turizmine katkısı. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 92–103.
• Erdihan, Y. (2015). Ayasofya’da Zoe ve Komnenos mozaikleri: Resimsel düzenleme ve konu üzerine. Art-Sanat, 4, 15–37.
• Erdoğan, F. S.,and Akdeniz, M. G. (2019). III. Ayasofya bazilikasının dikdörtgen biçimden ayrılmasına yol açan Doğulu etkenler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(88), 768-805.
• Evans, J. A. S. (2005). The Emperor Justinian and the Byzantine Empire. Greenwood Publishing Group.
• Gedikli, Ö. (2021). Türk şiirinde "Çarmıhtaki Mabet" Ayasofya. Journal of International Social Research, 14(76), 87-104.
• Güzel, S. Ç. (2016). Dış yardımlarda destekleyici bir unsur olarak kültürel diplomasi ve Yunus Emre Enstitüsü örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 343–359.
• Hight, C. (2008). The field of digital documentary: A challenge to documentary theorists. Studies in Documentary Film, 2(1), 3–7.
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 919–2307.
• Jabi, W. and Potamianos, I. (2007). Geometry, light, and cosmology in the church of Hagia Sophia. International Journal of Architectural Computing, 5(2), 303–319.
• Kaya, A. (2013). Doğudaki Roma’nın Bizanslaştığı devir: I. Justinianos Dönemi. Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences, 37(2), 17–40.
• Kohle, F. H. (2016). What is social media and why is it important to documentary Filmmakers? Media Watch, 7(1), 55–74.
• Kurulay, İ. (2020). Kamusal televizyon yayıncılığının belgesel türleri üzerindeki etkisi: TRT Televizyon Belgeselciliği. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 140–160.
• Kutlu, İ. and Ergün, R. (2021). Tarihi yapılarda yeniden işlevlendirme süreçlerine sistematik bir yaklaşım; Atik Valide Külliyesi örneği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 25, 172–184.
• Leguey-Feilleux, J.-R. (2009). The dynamics of diplomacy. Lynne Rienner Publishers.
• Lin, T. C., Lin, T. J. and Tsai, C. C. (2014). Research trends in science education from 2008 to 2012: A systematic content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 36(8), 1346–1372.
• Mark, R. and Cakmak, A. S. (1992). Hagia Sophia from the Age of Justinian to the Present. Cambridge University Press.
• Nilüfer, Ö. (2000). A study on the re-consideration of the documentary film types from their contextual, functional and structural point of view. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty of Communication Journal, 10, 525–545.
• Okumuş, M. (2021). Kültürel diplomasi bağlamında sanal müzeler. Selçuk İletişim, 14(4), 1972–2002.
• Öztürk, S. (2003). İstanbul’un fethinden sonra Ayasofya’nın camiye çevrilişi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 133–142.
• Pentcheva, B. V. (2011). Hagia Sophia and multisensory aesthetics. Gesta, 50(2), 93–111.
• Piltz, E. (2014). Hagia Sophia and Ottoman architecture. Byzantinoslavica-Revue Internationale Des Etudes Byzantines, 72(1–2), 293-309.
• Pitarakis, B. (2020). Hagia Sophia, God’s chosen ruler, and St. Nicholas: New Perspectives on the Macedonian Dynasty. YILLIK: Annual of Istanbul Studies, 2, 165-177.
• Purtaş, F. (2013). Türk dış politikasının yükselen değeri: Kültürel diplomasi. Gazi Akademik Bakış, 13, 1-14.
• Richards, G. (2018). Cultural tourism: A review of recent research and trends. Journal of Hospitality and Tourism Management, 36, 12-21.
• Sedes, F. (2021). İstanbul şadırvanları. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8(3), 1189-1211.
• Shin, H. (2013). Post-9/11 International artist exchanges between the United States and the Middle East. The Journal of Arts Management, Law, and Society, 43(4), 203-214.
• Strunk, O. (1956). The Byzantine office at Hagia Sophia. Dumbarton Oaks Papers, 9, 175-202.
• Swift, E. H. (1935). The Latins at Hagia Sophia. American Journal of Archaeology, 39(4), 458-474.
• Swift, E. H. (1937). The Bronze doors of the gate of the Horologium at Hagia Sophia. The Art Bulletin, 19(2), 137-147.
• Tali, Ş. (2010). İstanbul su mimarisinde Fatih sebillerinin yeri ve önemi. Journal of International Social Research, 3(10), 558-559.
• Thomov, T. (2014). Four Scandinavian ship graffiti from Hagia Sophia. Byzantine and Modern Greek Studies, 38(2), 168-184.
• TRT Documentary. (2022). https://www.youtube.com/c/trtbelgesel/about
• Ültay , E., Akyurt, H. and Ültay, N. (2021). Descriptive content analysis in social sciences. IBAD Journal of Social Sciences, 10, 188-201.
• Van Dijk, T. A. (1993). Principles of critical conversation analysis. Discourse & Society, 4(2), 249-283.
• Verhoeven, M. C. J. (2021). A monument for a Venetian doge in Constantinople: The memory of Enrico Dandolo in Hagia Sophia. In E. Boeck (Ed.), Afterlives of Byzantine Monuments in Post-Byzantine Times (pp. 181–200). Herlo Verlag UG.
• Yağmurlu, A. (2019). Kültürel diplomasi: Kuram ve pratikteki çerçevesi. Selçuk İletişim, 12(2), 1210-1238.
• Zimmermann, P R. Michiel, H. D. (2017). Open Space New Media Documentary: A Toolkit for Theory and Practice. Routledge.