Classification and Evaluation of Questions Asked in the “Diyanet’e Soralım” Program According to Glock and Stark's Five Dimensions of Religiosity

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 183 - 203, 22.06.2023

Hasan Kafalı

Öz

The subject of this research is the classification and evaluation of the questions answered by the members of the High Council of Religious Affairs in the program "Diyanet’e Soralım" on Diyanet Television according to the dimensions of religious experience. The research aims to reveal in which field of religious experience the questions asked in religious matters are included. The research will show which dimensions of religiosity are more lively through the questions asked. It will contribute to science at the point of which areas are faced with more problems and questions are produced in religious life. The five dimensions put forward by Glock and Stark were taken as the dimensions of religious experience. These dimensions are belief, worship, emotion, influence and knowledge. Non-responsive research method and content analysis and analysis techniques were used in the research. 248 programs were analyzed and classified according to the question classification of the high council of religious affairs. These classifications are classified according to the five-dimensional religious experience dimension of Glock and Stark. In addition, the number of questions in the sub-dimensions of the subjects were determined by using the counting table. As a result, it was determined that the most questions were asked in the effect dimension. Then, it was found that questions in the dimension of worship were asked, followed by questions in the dimensions of knowledge, belief, and emotion, respectively.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Religious Experience, Religiosity, Diyanet’e Soralım, Religious Questions

“Diyanet’e Soralım” Programına Sorulan Soruların Glock ve Stark’ın Dindarlık Boyutlandırmasına Göre Tasnifi ve Değerlendirilmesi

Öz

Bu araştırmanın konusu, Diyanet televizyonunda “Diyanete Soralım” programında Din İşleri Yüksek Kurulu uzmanlarınca cevaplanan soruların dini tecrübenin boyutlarına göre sınıflandırılması ve değerlendirilmesidir. Araştırma, dini meselelerde sorulan soruların dini tecrübenin hangi alanına dâhil olduğunun ortaya konulmasını amaçlamaktadır. Araştırma sorulan sorular üzerinden dindarlığın hangi boyutlarının daha canlı yaşandığı ve hangi alanlarda daha çok sorunlarla karşılaşıldığı ve soru üretildiği noktasında alana katkı sağlayacaktır. Dini tecrübenin boyutları olarak Glock ve Stark tarafından ortaya konan beş boyut esas alınmıştır. Bu boyutlar inanç, ibadet, duygu, etki ve bilgi boyutlarıdır. Araştırmada tepkisiz araştırma yöntemi ve içerik çözümleme ve analizi tekniği kullanılmıştır. 248 program çözümlenmiş ve din işleri yüksek kurulunun soru tasnifine göre düzenlenmiştir. Bu tasnifler Glock ve Stark’ın beşli dini tecrübe boyutuna göre tasnif edilmiştir. Ayrıca konuların alt boyutlarındaki soru sayıları da sayım döküm cetveli kullanılarak belirlenmiştir. Sonuç olarak en çok sorunun etki boyutunda sorulduğu belirlenmiştir. Ardından ibadet boyutunda soruların sorulduğu, bunu sırasıyla bilgi, inanç ve duygu boyutunda sorulan soruların izlediği bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Dini Tecrübe, Dindarlık, Diyanete Soralım, Dini Sorular

Kaynakça

• Akyüz, N. ve Çapcıoğlu, İ. (Ed.). (2011). Ana başlıklarıyla din sosyolojisi. Gündüz Yayıncılık.
• Aybey, S. (2015). Diyanet İşleri Başkanlığı aile ve dini rehberlik bürolarına gelen soruların analiz ve değerlendirilmesi: Ege Bölgesi Örneği [Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Aydın, F. (2004). Yahudilik. İnsan Yayınları.
• Aziz, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (8. basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Besalel, Y. (t.y.). Yahudilikte temel kavramlar. Şalom Gazetesi. Geliş tarihi 07 Nisan 2023, gönderen https://www.salom.com.tr/arsiv/haber/61940/yahudilikte-temel-kavramlar
• Bilgin, V. (2021). Din ve toplum. Beyan Yayınları.
• Çelebi, K. (2018). Medya ve din ilişkisi bağlamında televizyonda sorulan dini sorular ekseninde kadın problemleri. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çoştu, K. (2017). 2012-2015 yılları arasında Din İşleri Yüksek Kurulu’na intikal eden soruların yaygın din eğitimi açısından değerlendirilmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), Article 2. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.342315
• Din İşleri Yüksek Kurulu: Dini bilgilendirme platformu. (2023, Nisan 26). https://kurul.diyanet.gov.tr/
• Feyizli, H. T. (2007). Feyzü’l Furkan Kur’an-ı Kerim meali. Server İletişim.
• Glock, C. ve Stark, R. (1968). American piety: The nature of religious commitment. University of California Press.
• Google Formlar’ı kullanma—Bilgisayar—Google Dokümanlar Düzenleyicileri Yardım. (2023, Mayıs 5). https://support.google.com/docs/answer/6281888?hl=tr&co=GENIE.Platform%3DDesktop
• Gündüz, Ş. (2007). Hıristiyanlık (2. bs). İsam / İslam Araştırmaları Merkezi.
• Kalpaklıoğlu Yalçın, B. (2018). Women’s Interpretations of Fetva: Guiding Daily Life and Governing the Private Through Alo Fetva [Yüksek Lisans Tezi]. Boğaziçi Üniversitesi.
• Kaplan, C. (2019). Türkiye’de mahremiyetin dönüşümünün aileye etkileri. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaşahin, H. (2008). Din sosyolojisinde dindarlığın ölçülmesi problemi üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLIX(1), 191-200.
• Kavut, S. (2019). İletişim araştırmalarında kullanılan yöntem ve teknikler üzerine bir değerlendirme. Intermedia International E-Journal, 6(10), 1.
• Kaya, E. (2019). Türk halk dindarlığının Diyanet medyasına yansımaları. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (MEDİAD), 2(2), Article 2.
• Komisyon. (2014). Türkiye’de dini hayat araştırması. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Konda. (2014). Helsinki Yurttaşlar Derneği Diyanet İşleri Başkanlığı araştırması, Konda Araştırma ve danışmanlık (s. 66). Konda Araştırma ve Danışmanlık. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://konda.com.tr/uploads/hyd-dibarastirmasirapor-kasim2014-e9ea672b936af42c4e77bab34ddbe642284236e927407109653b90b3263418ff.pdf
• Köktaş, M. E. (1993). Türkiye’de dini hayat (İzmir Örneği). İşaret Yayınları.
• Köroğlu, C. Z. (2012). Türkiye’de dini hayatın incelenmesi: Bütüncül bir yaklaşım. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), Article 2.
• Lemos, C. M., Gore, R. J., Puga-Gonzalez, I. ve Shults, F. L. (2019). Dimensionality and factorial invariance of religiosity among Christians and the religiously unaffiliated: A cross-cultural analysis based on the International Social Survey Programme. PLOS ONE, 14(5), e0216352. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0216352
• Meriç, N. (2004). Fetva sorularında değişen kadın yaşamı. Elest Yayınları.
• Neuman, W. L. (2020). Toplumsal araştırma yöntemleri Cilt 1-2 (8. bs, C. 2). Siyasal Kitabevi.
• Nişancı, Z. ve Aysan, Ü. (2019). Türkiye’de sosyodemografik ve sosyokültürel göstergelere göre dindarlık seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2). https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.2.0108
• Onay, A. (2001). Dindarlık ölçme çalışmaları: Dindarlık ölçümünde üç farklı yaklaşım ve ölçmenin esasları. İslami Araştırmalar Dergisi, 3(4).
• Özçelik, H. (2011). Hadislere göre günahların bağışlanma Yolları II. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(35), 81-101.
• Sönmez, Ö. A. (2016). Dindarlığın ölçülebilirliği üzerine geliştirilen dindarlık ölçekleri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36, Article 36. https://doi.org/10.21497/sefad.285505
• Taş, K. (2002). Halkın gözünde Diyanet. İz Yayıncılık.
• Taş, K. (2006). Dindarlığın kriterleri üzerine tipolojik bir araştırma. İçinde Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. Karahan Yayınevi.