Kapitalizm Kadını Özgürleştirdi mi? Köleleştirdi mi? Sorusu Bağlamında "Nefesim Kesilene Kadar" Filminin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 72 - 91, 30.12.2020

Ayşe Dudu Aydoğan

https://doi.org/10.33464/mediaj.826545

Cited By: 2

Öz

Kapitalizm ve ataerkillik arasındaki ilişki toplumsal cinsiyet bağlamında sinema üzerinden ele alındığında, yapılan çalışmalar önemli sonuçlar vermektedir. Endüstri Devrimi ile birlikte ortaya çıkan kapitalizm, kadının ve erkeğin emek piyasasındaki yerlerini etkilemekle kalmamış, ataerkil sistemin ideolojilerini de kullanarak üretim süreçlerine dâhil olma durumlarını değişime uğratmıştır. Kapitalizmin, mülkiyet kavramının değişmesiyle birlikte ekonomi ve aile kurumları üzerinde güçlü etkiler yaratmasıyla kadının konumunda da değişiklikler meydan gelmiştir. Kadın önceki toplumsal konumunu kaybederek ikinci plana atılmıştır ve bu ikili yapı içerisinde sömürüye uğramıştır. Bu noktada bağımsız sinema kadının çifte sömürüye uğramasını ele alış biçimi bakımından önemli bir gösterge alanı sunmaktadır. Emine Emel Balcı’nın ilk uzun filmi olan Nefesim Kesile Kadar (2015) da kadının kapitalizm ve ataerkillik arasında nasıl sömürüye uğradığını gerçekçi bir şekilde anlatan önemli filmlerden birisi olmuştur. Kadının uğradığı sömürüyü kapitalizm ve ataerkillik kavramları ekseninde ele alan bu film, aynı zamanda bu ikili yapı ortaklığı içerisinde kadın kimliğinin toplumsal varoluş içerisinde nasıl oluştuğunu ve ana-akım sinemada ki kadın kimliklerinden nasıl farklılaştığını görünür kılmıştır. Dolayısıyla bu bağlamlar üzerinden ele alınan filmdeki kadın imgesi; kapitalizm, değişen mülkiyet ilişkileri sonucunda ataerkil ideolojinin güçlenmesi ve tüm bunlar sonucunda kadının özgürleşmekten daha çok köleliğe mi mahkûm edildiği sorusu etrafında değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler yapılırken, çalışmanın kuramsal kısmı kültür, iletişim ve sosyoloji kuramları temelinde şekillendirilmiş; konusu ise yorumlayıcı sosyal bilimler yaklaşımı çerçevesinde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kadının kapitalizm ve ataerkillik arasında nasıl konumlandırıldığına dair yapılan emek sömürüsü tartışmasının, bu film ile birlikte ikili yapı arasında kadının çifte bir sömürüye uğrayarak özgürlükten çok sıkışmışlık durumunun daha da perçinlediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kapitalizm, Ataerkillik, Emek Sömürüsü, Nefesim Kesilene Kadar, Kadın Kimliği

Kaynakça

• Abisel, N. (2005). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: Phoenix.
• Arat, N. (1996). “Türkiye’de Kadınların Çalışma Yaşamında Karşılaştıkları Zorlukların Sosyo-Kültürel Nedenleri”. Türkiye'de Kadın Olmak. Necla Arat (Ed.), (s.43-54). İstanbul: Say.
• Balcı, E.E. (Yönetmen). (2015). Nefesim Kesilene Kadar [Film]. Türkiye
• Bora, A. (2005). Kadınların Sınıfı. İstanbul: İletişim.
• Connell, R.W. (2017). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. İstanbul: Ayrıntı.
• Çelik, M., & Dağ, M. (2017). “Kapitalist İktisadi Düşüncenin Geçirdiği Dönüşümler Üzerine Bir Değerlendirme”. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 2(3), 50-70.
• Dedeoğlu, S., & Öztürk, M. Y. (2010). Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği Türkiye Örneği, İstanbul: Sav.
• Ecevit, Y. (1980). “Kentsel Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Konumu ve Değişen Biçimleri”. Kadın Bakış Açısından 1980’ler Türkiye’sinde Kadın. Şirin Tekeli (Ed.), (s.105-115). İstanbul: İletişim
• Engels, F. (2009). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Kenan Somer (Çev.). Sol Yayınları, 10.
• Fülberth, G. (2011). Kapitalizmin Kısa Tarihi. Sadık Usta (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. Cemal Güzel (Çev.). İstanbul: Kırmızı
• Hilton, R. (1984). Feodalizmden Kapitalizme Geçiş. Müge Gürer & Semih Sökmen (Çev.). İstanbul: Metis
• Kottak, C. P. (2008). Antropoloji: İnsan Çeşitliliğine Bir Bakış. Serpil N. Altuntek (Çev.). Ütopya.
• Marshall, G. (2003). Sosyoloji Sözlüğü. Osman Akınhay & Derya Kömürcü (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat
• Marx, K., & Engels, F. (2014). Alman İdeolojisi. T. Ok & O. Geridönmez (Çev.). İstanbul: Evrensel Basım
• Mies, M. (2012). Ataerki ve Birikim. Yıldız Temurtürkan (Çev.). Dipnot, Ankara.
• Mulvey, L.(2019). “Görsel Haz ve Anlatı Sineması”. Seçil Büker & Y. Gürhan Topçu (Ed.), Sinema: Tarih-Kuram-Eleştiri (s.201-218). İstanbul: İthaki.
• Smelik, A. (2008). Feminist Sinema ve Film teorisi: ve Ayna Çatladı. Deniz Koç (Çev.). İstanbul: Agora.
• Stalin, J., (1978). Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm. (Seçkin Cılızoğlu). Bilim Sosyalizm.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis
• Toksöz, G. (2012). Kalkınmada Kadın Emeği, İstanbul: Varlık.
• Wallerstein, I. (2012). Tarihsel Kapitalizm ve Kapitalist Uygarlık. Necmiye Alpay (Çev.). İstanbul: Metis
• Yıldırım, S. (2018) “Feminist Çalışmalarda Kadın Deneyimlerinin Önemi: Simone de Beauvoir Örneği”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 145-150.
• Zetkin, K., Krupskaya, N., Pieck, W. & Yarkın, I. (1996). Kadın Sorunu Üzerine Seçme Yazılar & Clara Zetkin Üzerine. İstanbul: İnter