Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 13 Sayı: 1, 392 - 417, 16.04.2017

Kumru Çakıroğlu , Erkan Tabancalı

https://doi.org/10.17860/mersinefd.296254

Cited By: 10

Öz

Araştırmanın
amacı, öğretmenlerin algılarına göre ilkokul ve ortaokul müdürlerinin etik
liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı
arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın
çalışma evrenini 2014-2015 eğitim öğretim yılında Balıkesir ilinin Bandırma ve
Erdek ilçelerinde bulunan resmi ilkokul ve ortaokullarda görev yapmakta olan
693 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Yılmaz (2005) tarafından
geliştirilmiş “Etik Liderlik Ölçeği” ile Basım ve Şeşen (2006) tarafından
geliştirilmiş “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin
çözümlenmesinde SPSS for Windows 21.0 programı kullanılmıştır. Verilerin
gruplar halinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma
dağılımları gösterilmiştir. Alt amaçlara uygun olarak demografik değişkenlere
göre gruplar arası farklılaşma olup olmadığını belirlemek için “t-testi” ve
“Tek Yönlü Varyans Analizi” (ANOVA) yapılmış; anlamlı farklılığa neden olan
grubun tespitinde “Tukey Post Hoc” testi kullanılmıştır. Ayrıca araştırmaya
katılan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin etik liderlik düzeyleri
ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı düzeyleri arasındaki ilişkiyi
belirlemede “Korelasyon Analizi” kullanılmıştır ve sonuçlar tablo haline
getirilmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde araştırmaya katılan
öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ve
öğretmenlerin genel örgütsel vatandaşlık davranışları ortalamalarının yüksek
olduğu görülmüştür. Etik liderlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık düzeyleri
arasındaki ilişkinin belirlenmesi için yapılan korelasyon analizi sonucuna göre
algılanan genel etik liderlik ile genel örgütsel vatandaşlık arasında
istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmuştur. Buna göre okul müdürlerinin
genel etik liderlik davranışı düzeyi öğretmenlerin genel örgütsel vatandaşlık
davranışı düzeyini arttırmaktadır

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Okul Müdürleri, öğretmenler

Kaynakça

• Allison, B., Richard S. V., Sean D.. (2001). Student Classroom and Career Success: The Role of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Education for Business. 76(5) 282-288. (Aktaran: Sezgin, F. (2005) Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1) 317-339).
• Arslantaş, C. ve Dursun, M. (2008). Etik Liderlik Davranışının Yöneticiye Duyulan Güven Ve Psikolojik Güçlendirme Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Dolaylı Rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1) 111-128.
• Aydın, İ. (2012). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Basım, N. ve Şeşen, H. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama Ve Karşılaştırma Çalışması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 61(4) 83-101.
• Beckett, R. İletişim Etiği Ve Enformasyon: Küresel Dünyanın Vatandaşları Kendileri İçin Düşünüyorlar. çev. Ersoy Kontacı. (2006). İletişim Kuram Ve Araştırma Dergisi, 23, 117-134.
• Brown, M.E. , Treviño, L. (2006). Ethical Leadership: A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly, 17, 595-616. (Aktaran: Celep, C. (2014). Eğitim Yöneticisinin Liderlik Davranışı. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.)
• Cullen, J. B., Praveen K. P., Bart V. (2003). The Effects of Ethical Climates on Organizational Commitment: A Two-Study Analysis. Journal of Business Ethics, 46, 127-141. http://www.researchgate.net/publication/226150884_The_Effects_of_Ethical_Climates_on_Organizational_Commitment_A_Two-Study_Analysis. [17.04.2014]
• Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Bir Uygulama. Yayımlanmamış Doktora tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, M. (2010). Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışı İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çelik, V. (2012). Eğitimsel Liderlik. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetin Ölçüm, M. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eraslan, L. (2004). Okul Düzeyinde Dönüşümcü Liderlik. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1) 1-22.
• Greenberg, J. ve Baron, R.A. (2000). Behavior in Organizations. Seventh Edition, Prentice Hall, New Jersey. (Aktaran: Songür, Neşe, Basım N.ve Şeşen, H. (2008). Örgütsel Vatandaşlık Davranışında Adalet Algısının Öncüllük Rolü. Amme İdaresi Dergisi, 41 (4) 79-100.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (28) 531-548.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Piccolo F., Greenbaum,R., Hartog, D., Folger, R. (2010). The Relationship Between Ethical Leadership And Core Job Characteristics. Journal of Organizational Behavior. (31) 259-278. http://ron-piccolo.com/wordpress/wp-content/uploads/2010/12/2010-JOB-EL-JCT-Piccolo-et-al1.pdf. [17.07.2014]
• Podsakoff, P, M., MacKenzie, S., Paine, B., Bachrach, D. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestion for Future Research. Journal of Management, 26 (3) 513-563.
• Serinkan C. ve Erdiş, Y. (2014). Dönüşümcü Liderlik Bağlamında Örgütsel Vatandaşlık Ve Örgütsel Adalet. (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Songür, N., Basım, N., Şeşen H. (2008). Örgütsel Vatandaşlık Davranışında Adalet Algısının Öncüllük Rolü. Amme İdaresi Dergisi. c.41 s.4:79-100.
• Şişman, M. (2004). Öğretim Liderliği. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Turhan, M. (2007). Genel Ve Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Yöneticilerin Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Davranışlarının Etkisi. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğurlu, C.T. ve Üstüner, M.(2011). Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Yöneticilerin Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Davranışlarının Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (41) 434-448.
• Yıldırım, A. (2010). Etik Liderlik Ve Örgütsel Adalet İlişkisi Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karaman: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.