Türkiye’de 2013 ve 2018 Yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarının Temel Öğeler Açısından Karşılaştırılması

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 2, 799 - 825, 31.08.2018

İsa Deveci

https://doi.org/10.17860/mersinefd.342260

Cited By: 37

Öz

Bu araştırmada 2013 ve 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim
Programları’nın (FBDÖP) temel öğeler (amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme-değerlendirme)
açısından karşılaştırması amaçlanmıştır. Karşılaştırmalı eğitim
araştırmalarında sıklıkla yararlanılan yatay yaklaşım tercih edilmiştir. Nitel olarak tasarlanmış bu araştırmada döküman  analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada
döküman olarak 2013 ve 2018 yıllarında yayınlanan FBDÖP’lerden yararlanılmıştır.
Araştırma sonucunda; amaçlar açısından 2018 yılı öğretim programında farklı
olarak girişimcilik becerisi, evrensel ahlak değerleri, milli ve kültürel
değerler, fen, mühendislik ve girişimcilik uygulamaları, muhakeme ve karar
verme becerilerinden bahsedilmiştir. 2013 ve 2018 yılı FBDÖP’ler kazanımlar
açısından incelendiğinde 2018 yılı öğretim programında sayı olarak azalış
olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bazı kavramlara yönelik kazanımların kaldırıldığı
ve bazı kavramların verilmesinde ise sınıf düzeyinde değişikliğe gidildiği
belirlenmiştir. Öğrenme-öğretme süreci açısından öğrenci rolüne bakıldığında;
2018 yılı öğretim programında; öğrencilerin model ve ürün oluşturması, proje
tasarlaması, ürün tanıtması, kendilerini sözel, görsel ve yazılı olarak ifade
etmesi, problemlere disiplinler arası bakış açısıyla bakmasına vurgu
yapılmıştır. Bu süreçte öğretmenlerden; öğrencilere ürün geliştirebilmeleri,
buluş yapabilmeleri ve üst düzey düşünebilmelerini sağlayacak görevler vermesi,
fen, teknoloji, matematik ve mühendislik disiplinlerini bütünleştirmelerini
sağlaması beklenmiştir. Diğer taraftan strateji, yöntem ve teknikler açısından,
2013 ve 2018 yılı FBDÖP’lerde bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Ölçme
değerlendirme anlayışı açısından ise 2018 yılı öğretim programında ölçme ve
değerlendirmeye yönelik herhangi bir yöntem, teknik ya da araçtan bahsedilmediği,
kullanılacak uygun yöntem, teknik ya da araçların öğretmenlerin tercihine
bırakıldığı anlaşılmıştır. Bu sonuçlara bağlı olarak yeni öğretim programlarındaki
farklılıklar konusunda fen bilimleri öğretmenlerinin bilgilendirilmesine
yönelik hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi faydalı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim programı, fen bilimleri eğitimi, fen bilimleri dersi öğretim programı, doküman analizi

Kaynakça

• Akoğlu, A. (2011). Gökyüzü Gözlemciliği. Bilim ve Teknik, Temmuz 2011, 48-53.
• Akyürek, E., & Afacan, Ö. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin â hücre bölünmesi ve kalıtımâ ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti ve anoloji ile kavramsal değişim metinleri kullanılarak giderilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 175-193
• Aydın, F. (2005). Öğretmenlerin Alternatif Ölçme Değerlendirme Konusundaki Düşünceleri ve Uygulamaları. 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 28–30 EYLÜL, Denizli.
• Aydın, S., & Çakıroğlu, J. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri: Ankara örneği. İlköğretim online, 9(1), 301-315.
• Ayvacı, H. Ş., Bebek, G., & Durmuş, A. (2015). Fen bilimleri programı’ndaki modelleme kazanımlarının önemi ve uygulanabilirliği hakkında öğretmen görüşleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 334-350.
• Baran, E., Canbazoğlu-Bilici, S., & Mesutoğlu, C. (2015). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) spotu geliştirme etkinliği. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 5(2), 60-69.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40 . Bozdoğan, A. E., & Ustaoğlu, F. (2014). Planetaryumların Öğretim Potansiyeli Hakkında Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 11(1), 3-23.
• Büyüktokatlı, N., & Bayraktar, Ş. (2014). Fen eğitiminde alternatif ölçme değerlendirme uygulamaları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(1), 103-126
• Çakır, İ., & Çimer, S.O. (2007). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme konusundaki yeterlilikleri ve uygulamada karşılaşılan problemler. I. Ulusal İlköğretim Kongresi. 15–17 Kasım, Ankara.
• Çoruhlu, T. Ş., & Çepni, S. (2015). Teachers’ problems and misconceptions relate to “Solar System And Beyond: Space Puzzle” Unit: A case study research. Journal of Theoretical Educational Science, 8(2), 268-281.
• Çoruhlu, T. Ş., Nas, S. E., & Çepni, S. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141.
• Demirel, Ö. (2011). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. 16. Baskı, Ankara : Pegem Akademi.
• Duman, M. Ş., & Avcı, G. (2016). Sekizinci sınıf öğrencilerinin maddenin halleri ve ısı ünitesine yönelik kavram yanılgıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 129-165.
• Erdaş, E., Aksüt, P., & Aydın, F. (2015). Fen ve teknoloji öğretim programlarinin teknoloji okuryazarliği boyutlari açisindan incelenmesi: Boylamsal bir çalişma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 132-146.
• Eroğlu, S., & Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin STEM temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(3), 43-67.
• European Commission, (2015). Science education for responsible citizenship. Report to the european commission of the expert group on science education. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Gömleksiz, M.N., & Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 76-88.
• Güneş, M. H., & Güneş, T. (2005). İlköğretim öğrencilerinin biyoloji konularını anlama zorlukları ve nedenleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 169-175
• İmamoğlu, H. V., & Çeken, R. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinin bilim tarihi açısından fen ve teknoloji dersi ile ilişkilendirilmesi üzerine disiplinlerarası bir bakış. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(3), 72-87 . Karahan, E., Canbazoglu-Bilici, S., & Ünal, A. (2015). Integration of media design processes in science, technology, engineering, and mathematics (STEM) education. Eurasian Journal of Educational Research, 60, 221-240
• Karaman, P., & Karaman, A. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri öğretim programına yönelik görüşleri. Journal of Education Faculty, 18(1), 243-269.
• Karatay, R., Timur, S., & Timur, B. (2013). 2005 ve 2013 Yılı Fen dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 234-264.
• Keçeci, G., Alan, B., & Kirbağ-Zengin, F. (2017). 5. Sınıf Öğrencileriyle STEM Eğitimi Uygulamaları. Journal of Kirsehir Education Faculty, 18(1),1-17.
• Kılıç, G. B., Haymana, F., & Bozyılmaz, B. (2010). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı’nın bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150), 53-63.
• Kuran, K., & Kanatlı, F. (2009). Alternatif Ölçme Değerlendirme Teknikleri Konusunda Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi/The Evaluation of Classroom Teachers' Opinions on the Alternative Assessments Techniques. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 209-234.
• Küçükahmet, L. (2009). Program geliştirme ve öğretim. 24. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Maskan, A. K., Maskan, M. H., & Atabay, K. (2007). The Investigation of the 4th Grade Primary School Science and Technology Textbook by the Evaluative Criteria. D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 22-32.
• MEB, (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB, (2016). STEM Eğitimi Raporu. Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü (YEĞİTEK), SESAM Grup: Ankara.
• MEB, (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programi (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanliği Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. Taslak Program
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çeviren). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ocak, İ., Duban, N., & Yağıcı, G. (2016). İlkokul öğrencilerinin kişisel bakım, temizlik ve beslenme ile ilgili görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 1249-1263.
• Sağlam - Arslan, A., Avcı, N., & İyibil, Ü. (2008). Fizik öğretmen adaylarının alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerini algılama düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 115-128.
• Sağlam-Arslan, A., Devecioğlu-Kaymakçı, Y., & Arslan, S. (2009). Alternatif ölçme-değerlendirme etkinliklerinde karşılaşılan problemler: fen ve teknoloji öğretmenleri örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1-12.
• Sarıoğlan, A. B., Can, Y., & Gedik, İ. (2016). 6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabındaki Etkinliklerin Araştırma-Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımına Uygunluğunun Değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 1004-1025.
• Şahin, N. (2014). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin model oluşturma etkinlikleri üzerindeki düşünme süreçleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, L. (2011). Fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve ders kitaplarındaki çevre konularının etik ve estetik değerler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(4), 2239-2257.
• Tekbıyık, A., & Akdeniz, A. R. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programını kabullenmeye ve uygulamaya yönelik öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 23-37.
• Toraman, S., & Bülent, A. L. C. I. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. EKEV Akademi Dergisi, 56(56), 11-22.
• Ünsal, B., & Güneş, Y. Ü. B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak meb ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 107-120.
• Ünsal, Y., & Güneş, B. (2003). The ınvestigation of the primary school 6th class science textbook by the physics ıssues. Journal of Faculty of Gazi Education, 23(3), 115-130
• Varış, F. (1998). Temel Kavramlar ve Program Geliştirmeye Sistematik Yaklaşım, Hakan, A. (Ed.) Eğitim Bilimlerinde Yenilikler. (ss:3-19) T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1016.
• Yaşar, I. Z., & Kırbaşlar, F. G. (2013). 6-8. Sınıf fen ve teknoloji dersi kitaplarındaki “Madde Ve Değişim” öğrenme alanı etkinlikleri ile programdaki kazanımların incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 65-90.
• Yazıcı, F., & Sözbilir, M. (2016). İlköğretim 6-8. Sınıf Öğretmenlerinin Ölçme-Değerlendirme Yöntemlerine Bakış Açıları, Kullanım Kriterleri ve Karşılaştıkları Problemler: Erzurum Örneklemi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 75-93.
• Yıldırım, B., & Altun, Y. (2015). STEM eğitim ve mühendislik uygulamalarının fen bilgisi laboratuar dersindeki etkilerinin incelenmesi. El-Cezeri Journal of Science and Engineering, 2(2), 28-40.
• Yildirim, B., & Altun, Y. (2015). STEM eğitim ve mühendislik uygulamalarının fen bilgisi laboratuar dersindeki etkilerinin incelenmesi. El-Cezeri Journal of Science and Engineering, 2(2), 28-40.
• Yücel, E. Ö., & Özkan, M. (2013). 2013 fen bilimleri programının 2005 fen ve teknoloji programıyla çevre konuları açısından karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 237-265.
• Zorluoğlu, S. L., Şahintürk, A., & Bağrıyanık, K. E. (2017). 2013 yılı fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Journal of Faculty of Education, 6(1), 1-15.