Üniversite öğrencilerinin bağımlılık yapıcı madde kullanma sıklığı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi: Kesitsel bir araştırma

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 3, 570 - 584, 15.12.2021

Emel Bahar , Sait Söyler

https://doi.org/10.26559/mersinsbd.1004060

Cited By: 6

Öz

Amaç: Genç yetişkinler üzerinde, riskli davranış ve alışkanlıklar bağlamında yapılan çalışmalarda madde bağımlılığının önem ve yaygınlığının giderek arttığı gözlenmektedir. Bu çalışma, üniversite öğrencileri arasında sigara, alkol ve bağımlılık yapıcı madde kullanımının yaygınlığını ve ilişkili faktörleri araştırmak amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Kesitsel nitelikteki bu araştırmanın evrenini Tarsus Üniversitesinde ön lisans, lisans ve lisansüstü düzeylerde öğrenim gören 2.536 öğrenci oluşturmakta olup, anket formları çevrim içi yöntemle öğrencilerin tamamına ulaştırılmış ve 536 geri dönüş sağlanmıştır. Örneklem seçimi yapılmamış, evrenin %22’sine ulaşılmıştır. Araştırmada sayı, oran, ortalama, standart sapma gibi tanımlayıcı istatistikler dört gözlü tablolardan elde edilen odds ratio’lar hesaplanmıştır. Bulgular: Katılımcıların %26,9’u sigara, %17,6’sı alkol, %2,4’ü bağımlılık yapıcı madde kullandıklarını belirtmişlerdir. Hayat boyunca en az bir defa madde kullanma riskini yakın çevrede madde kullanıcısı olması 12.4 kat, aktif sigara içicisi olmak 9.5 ve sınıf tekrarı yapmak 8.9 kat artırmaktadır (p<0.001). Sonuç: Bağımlılık yapıcı madde kullanımıyla ilgili olarak gençlere ve ailelere yönelik bilinçlendirme programlarının önemi bu çalışmada da ortaya çıkmıştır. Özellikle, -ilk denenen ve diğer maddeleri kullanıma yönelmedeki risk faktörünü artıran- sigaranın kullanımını önleme çalışmalarına öncelik verilmesi önemli görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sigara, alkol, bağımlılık yapıcı madde, üniversite öğrencisi

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Evaluation of the frequency of addictive substance use and related factors among university students: A cross-sectional research

Öz

Aim: Studies conducted on young adults in the context of risky behaviors and habits show that the importance and prevalence of substance addiction is gradually increasing. This study was conducted to investigate the prevalence of cigarette, alcohol and drug use among university students and related factors. Method: The population of this cross-sectional study consisted of 2536 students studying at the associate, undergraduate and graduate levels at Tarsus University. The questionnaire forms were delivered to all of the students by online method and 536 responses were obtained. Sample selection was not made, 22% of the population was reached. In the study, descriptive statistics such as number, ratio, mean, and standard deviation and the relative risks were calculated from the four-cell tables. Results: 26.9% of the participants stated that they used cigarettes, 17.6% alcohol, and 2.4% drugs. The risk of using a substance at least once in a lifetime increases 12.4 times with the presence of a substance user in the immediate environment, 9.5 times by being an active cigarette smoker, and 8.9 times by repeating a grade. Conclusion: The importance of awareness-raising programs for young people and families regarding addictive substance use has also been emerged in this study. In particular, it is considered important to prioritize efforts to prevent smoking, which is first tried and increases the risk factor for using other substances.

Anahtar Kelimeler

Tobacco products, alcohol abuse, substance abuse, student

Proje Numarası

-

Kaynakça

• 1.DiClemente CC, Bağımlılık ve değişim. Çeviren Ezgi Ildırım ve Hanife Uğur Kural, Nobel Yayınları, Ankara, 2016.
• 2.Uzbay İT, Yüksel N. Madde kötüye kullanımı ve bağımlılığı. Psikofarmakoloji. Yenilenmiş 2. Baskı, Çizgi Tıp Kitabevi, Ankara, 2003: 485-520.
• 3.Jupp B, Lawrence AJ. New horizons for therapeutics in drug and alcohol abuse. Pharmacology & Therapeustics 2010;125: 138-168.
• 4.Carelli, M. Drug addiction: behavioral neurophysiology. In: Squire LR Ed.: Encylopedia Of Neuroscience, Academic Press, 2009: 677-683.
• 5.Kaya E, Akpınar D, Akpınar H. Bağımlılığın patofizyolojisi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi 2019; 6(3): 160-177.
• 6.Bahar A. Uyuşturucu madde kullanımının nedenleri ve bağımlılık oluşum sürecinde iletişimsel yaklaşımların rolü ve önemi: polis kayıtları üzerinden olgusal bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Bilimleri Yayınları 2018; 55: 1-36.
• 7.Ögel K. Bağımlılık yapan maddeler. Sigara, Alkol Ve Madde Kullanım Bozuklukları: Tanı, Tedavi ve Önleme, İstanbul, Yeniden Yayınları, 2010.
• 8.Bandura A. Self-efficacy. In: V.S. Ramachaudran Ed.: Encyclopedia Of Human Behavior, Newyork: Academic Press, 1994: 71-91.
• 9.Herken H, Bodur S, Kara F. Üniversite öğrencisi kızlarda madde kullanımı ile kişilik ve ruhsal belirti ilişkisi. Klinik Psikiyatri 2000; 3(1): 40-45.
• 10.Ercan O, Alikaşifoğlu M. Ergenlerde madde kullanımı. Türk Pediatri Arşivi 2002;37: 66-73.
• 11.http://www.euro.who.int/document /e81703.pdf Promoting the health of young people in Custody Pg. 7. Erişim tarihi: 23.09.2021.
• 12.Lanier CA, Nicholson T, Duncan D. Drug use and mental well being among a sample of undergraduate and graduate college students, J DrugEduc 2001;31(3):239-248.
• 13.Hudd SS, Dumlao J, Erdmann-Sager D, Murray D, Phan E, Soukas N, Yokozuka N. Stress at college: effects on health habits, health statusand self-esteem. College Student Journal 2000;34 (2): 217 – 228.
• 14.Ögel K, Çorapçıoğlu A, Tot Ş. Türkiye’de ortaöğretim gençliği arasında ecstasy kullanımı. Bağımlılık Dergisi 2003; 4:67-71.
• 15.Saatçioğlu Ö, Evren C, Çakmak D. 1998-2002 yılları arasında yatarak tedavi gören alkol ve madde kullanımı olan olguların değerlendirilmesi. Bağımlılık Dergisi 2003; 4: 109-117
• 16.T.C. İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı, Türkiye Uyuşturucu Raporu-2019, Ankara.
• 17.TUBİM (2012). Türkiye Uyuşturucu 2012 Raporu. Ankara.
• 18.TUBİM (2019). Türkiye Uyuşturucu Raporu 2019, EGM Yayın Katalog No: 703, Ankara.
• 19.Yalçın M, Eşsizoğlu A, Akkoç H, Yaşan A, Gürgen F. Dicle üniversitesi öğrencilerinde madde kullanımını belirleyen risk faktörleri. Klinik Psikiyatri 2009;12: 125-133.
• 20.Şaşmaz T, Çobaner AA, Özcanarslan F, Koç M, Bahar E, Tot Ş, Buğdaycı BN, Akıcı D, Öztosun E. Mersin ili üniversite öğrencilerinde uyuşturucu/uyarıcı madde kullanma prevalansı ve ilişkili faktörler, 3. Uluslararası 21. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Antalya 2019.
• 21.Ögel K. Madde kullanım bozuklukları epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci 2005;1(47): 61-64.
• 22.Yi S, Peltzer K, Pengpid S, Susilowati IH. Prevalence and associated factors of illicit drug use among university students in the association of southeast Asian nations (ASEAN). Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 2017;12(1): 1-7.
• 23.Havaçeliği Atlam D, Yüncü Z. Üniversitesi öğrencilerinde sigara, alkol, madde kullanım bozukluğu ve ailesel madde kullanımı arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri 2017;20(3): 161-170.
• 24.Ulukoca N, Gökgöz Ş, Karakoç A. Kırklareli üniversitesi öğrencileri arasında sigara, alkol ve madde kullanım sıklığı. Fırat Tıp Dergisi 2013;18(4): 230-234.
• 25.Yalçın M, Eşsizoğlu A, Akkoç H, Yaşan A, Gürgen F. Dicle Üniversitesi öğrencilerinde madde kullanımını belirleyen risk faktörleri. Klinik Psikiyatri 2009;12(3):125-133.
• 26.Seva Ö, Hakkı A, Ekinci Ö. Mersin Üniversitesindeki ergenlerde madde kullanımı ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2019;12 (3): 515-524.
• 27.Ranjbaran M, Mohammadshahi F, Mani S, Karimy M. Risk factors for addiction potential among college students. International Journal of Preventive Medicine 2018; 9(17): 1-4.
• 28.Erdem G, Eke CY, Ögel K, Taner S. Lise öğrencilerinde arkadaş özellikleri ve madde kullanımı. Journal of Dependence 2006;7: 111-116.
• 29.Coşkun F, Özçırçıcı B, Özgür S. Gaziantep üniversitesi merkez kampüsü’ndeki lisans öğrencilerinde alkol ve madde kullanma durumu. Ortadoğu Tıp Dergisi 2019;11(2): 143-147.
• 30.Turhan E, Inandi T, Özer C, Akoğlu S. Üniversite öğrencilerinde madde kullanımı, şiddet ve bazı psikolojik özellikler. Turkish Journal of Public Health 2011;9(1): 33-44.
• 31.Goldman D, Oroszi G, Ducci F. The genetics of addictions: uncovering the genes. Nature Reviews Genetics, 2005;6(7): 521-532.
• 32.Kendler KS, Schmitt E, Aggen SH, Prescott CA. Genetic and environmental influences on alcohol, caffeine, cannabis, and nicotine use from early adolescence to middle adulthood. Archives of General Psychiatry 2008;65(6): 674-682.
• 33.Terzi H, Ayaz Alkaya S. Hassas gruplarda halk sağlığı hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Turkiye Klinikleri Public Health Nursing-Special Topics 2017; 3(3): 117-24.
• 34.Tot Ş. Mersin Üniversitesi öğrencilerinde sigara ve alkol kullanım yaygınlığı ve ilişkili özellikler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002;3: 227-31.
• 35.Mayda AS, Gerçek ÇG, Gümüş G, Demir S, Deniz M, Sürücü ZP, Konuk M, Türkmaya M, Taner H. Düzce üniversitesi orman fakültesi öğrencilerinde sigara, alkol ve madde kullanımı sıklığı ve kullanmaya başlama nedenleri. Düzce Tıp Dergisi 2010;13(3): 7-14.
• 36.Mete B, Söyiler V, Pehlivan E. Adölesanlarda sigara içme ve madde kullanma prevalansı. Bağımlılık Dergisi 2020;21(1):64-71.
• 37.Smith DE. Editor's note: The process addictions and the new ASAM definition of addiction. Journal of Psychoactive Drugs 2012;44(1): 1-4.
• 38.National Institute on Drug Abuse. Neurobiology of addiction. In: Levounis P, Zerbo E, Aggarwal R Eds.: Pocket Guide to Addiction Assessment and Treatment, Arlington, VA: American Psychiatric Association Publishing, 2016: 3-6.
• 39.Castaldelli-Maia JM, Martins SS, De Oliveira LG, Van Laar M, De Andrade AG, Nicastri S. Use transition between illegal drugs among Brazilian university students. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 2014;49(3): 385-394.