Centralization of Enforcement and Finance Inspection Board

Yıl 2023, Sayı: 119, 21 - 38, 03.04.2023

Songül Demirel Değirmenci

Öz

The Board of Inspections in our country have had to undergo changes with various effects with the ministries since the last period of the Ottoman Empire, when they were founded for the first time. The Inspection Board of Finance maintained its existence and role in tax audits for many years. In 2011, the institution was repealed by issuing the Decree Law numbered 646, and it was decided that the operative personnel would continue to work under a different name and the scope of their duties was limited to internal audit. This amendment towards centralization continued with the transition to the Presidential Government System in 2017. In addition to the novel and bureaucratic hierarchy directly affiliated to the Presidency, new public institutions have also been formed. When all this process is evaluated together, the study reveals that the abolition of the Inspection Board of Finance is an attempt of centralization beyond the current discussions.

Anahtar Kelimeler

The Inspection Board of Finance, centralization, inspection

Yürütme Organında Merkezileşme ve Maliye Teftiş Kurulu

Öz

Ülkemizde teftiş kurulları, bakanlıklarla beraber ilk defa oluşturuldukları Osmanlı Devleti’nin son döneminden bugüne çeşitli etkilerle değişmek durumunda kalmışlardır. Maliye Teftiş Kurulu varlığını ve vergi denetimlerinde üstlendiği rolü uzun yıllar devam ettirmiştir. 2011 yılında 646 sayılı KHK ile kurum kapatılarak, çalışan personelin farklı adla çalışmaya devam etmesi ve görevlerinin kapsamının iç denetimle sınırlandırılması yoluna gidilmiştir. Merkezileşme yönünde yapılan bu değişiklik, 2017 Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle beraber devam etmiştir. Cumhurbaşkanlığı’na doğrudan bağlı yeni ve bürokratik hiyerarşinin dışında yeni kamu kurumları da oluşturulmuştur. Tüm süreç birlikte değerlendirildiğinde, çalışma mevcutta yapılmış tartışmaların ötesinde Maliye Teftiş Kurulu’nun kaldırılmasının bir merkezileşme çabası olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Merkezileşme, Maliye Teftiş Kurulu, denetim

Kaynakça

• Aktan, H. B.(2006), Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadelede Gelir İdaresi ve Vergi Denetiminin Yeniden Organizasyonu, 21. Türkiye Maliye Sempozyumu Kamu Maliyesinde Güncel Gelişmeler, 10-14 Mayıs 2006 Antalya, Ankara: Pozitif Matbaa, s. 27-41.
• Akbulut, Ö., Mimaroğlu Özgen, H., Fındık, D., Seymenoğlu, Ö.&Almış, O.(2012), Türk Kamu Yönetiminde Teftiş ve İç Denetim, Ankara: Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını No: 364.
• Alayoğlu, N.(2012), Üstatlık: Kadim Bir Eğitim ve Kariyer Geliştirme Yöntemi, Amme İdaresi Dergisi, 45(2), s. 103-131.
• Albayrak, S. O.(2017) Kamu Yönetimi Temel Kanunu Sonrası Kamu Personel Rejimi, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, Sayı: 33, s.1-18.
• Angın, C.(2019), Türkiye’de Krizler, Kanun Hükmünde Kararnameler Ve Devletin Değişim-Dönüşümü, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yönetim Bilimleri Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Angın, C.&Övgün, B.(2020), Kamu Yönetiminde Yeni Bir Eğilim: Hibrit Merkezileşme, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(4), s. 633-654.
• Apan, A.(2011), ABD ve Türkiye’de Denetim Sistemindeki Son Eğilimler: Genel Müfettişlik ve Performans Denetimi, Türk İdare Dergisi, Sayı: 471-472, s.9-30.
• Arslan, E.&Gürses, F.(2016), Geleneksel Teftiş Anlayışından İç Denetime Kamuda Değişen Denetim Anlayışı: İç Denetim Faaliyetinin Katma Değeri ve Açmazları Üzerine Bir Değerlendirme, Edit. Çukurçayır, M.Akif, Eroğlu, Hacer Tuğba, Sağır, Hayriye, Navruz, Mücahit, Kamu Yönetiminde Değişimin Yönü ve Etkileri(Kayfor 13 Bildiri Kitabı), 15-17 Ekim 2015 Konya, s. 271-290.
• Ataman, B.(2010), Türkiye’de Kamu Denetimi ve Kamu Denetçilerine Genel Bakış, Maliye Finans Yazıları, Sayı: 87, s.17-26.
• Aydın, A. R. (2012), KHK'lar ve Genel Yönetim: Yasama. L. Demirelli içinde, Kanun Hükmünde Kararnamelerle Yönetim Çalıştayı (s. 2-11), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları No: 366.
• Bakır, C.(2012), Maliye Bürokrasisinde Örgütsel Değişim ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’ nın Kurulması, Amme İdare Dergisi, 45(2), s. 81-102.
• Bozkurt, Y.(2010), Kamu Yönetiminde Teftiş Kurulu Başkanlığı’nın Kaldırılmasına Dönük Sorunlar, Ankara Barosu Dergisi, Sayı:4, s.269-278.
• Eraslan, M. T.&Tozlu, A. (2011), Kamu Yönetiminde Performansa Dayalı Ücret Sistemi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 81, s. 33-61.
• Gediz Oral, B., Arpazlı Fazlılar, T.&Koç, Ö. E.(2015), Kayıtdışı Ekonomiyi Önlemeye Yönelik Bir Öneri: Vergi Denetim Üst Kurulu, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), s.119-149.
• Giray, F.(2010), Maliye Tarihi, 3. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Güler, B.(2012), 6223 Sayılı Yetki Kanunu: Genel Özellikleri Üzerine Bir Değerlendirme. A.A. Akdoğan içinde, Kanun Hükmünde Kararnamelerle Yönetmek, 11-29, Ankara: YAYED.
• Güran, S.(1989), İktidar ve Kamu Yönetimi Bağlamında İdarede Merkezileşme Olgusu, Amme İdaresi Dergisi, 22(4), 15-19.
• Kahraman, M.(2011), Hukuk Devletine Katkıları Bakımından Kamu Denetçiliği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), s. 355-373.
• Karatepe, K.(2009), Anglo-Sakson Denetim Sistemi Çökerken Türk Denetim Sisteminin “Anglo-Saksonlaştırılması” Üzerine Bir İnceleme, Kamu Yönetimi: Yapı İşleyiş Reform, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayın No: 598, s. 187-229.
• Karatepe, K.(2011), Uluslar arası Gelişmeler ve Türkiye’de Denetimin Yeniden Yapılandırılması, Denetim, Sayı: 116, s. 5-22.
• Kömürcüler, E.(2011), 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda Küreselleşmenin İzleri, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1) s. 127-151.
• Lamba, M., Aktel, M., Altan, Y.&Kerman, U.(2014), Türkiye’de Bakanlık Tipi Örgütlenme, Tarihsel ve Yasal Süreç, Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), s. 173-189.
• Marufoğlu, A.&Gökbunar, R.(2021), Başbaki Kulluğu’ndan Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’na Vergi Denetim Müesseseleri, Günümüz Sorunları ve Çözüm Önerileri, Manisa Celal Bayar Üniversitesi İİBF, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(1), s.1-22.
• Mil, H. İ.(2013), Türk Kamu Yönetiminin Teftiş Kurulları Yoluyla Denetimi: SGK ve EGM Teftiş Kurulları Örneği, Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Stratejileri ve Yönetimi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Oğuztürk, B. S., Ünal&Ertuğrul K.(2015), Türkiye’de Vergi Denetiminde Yeni Dönem, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), s.207-237.
• Öner Gören, H.(2021), Devlet Aygıtının Dönüşümü: Hibrit Merkezileşme, Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), s. 48-58.
• Övgün, B.(2016), Kamu Yönetimi Reformunda Bir Açmaz: Yerelleşme mi, Merkezileşme mi? Mülkiye Dergisi, 40(3), 159-179.
• Özer, M. A.(2015), “Türkiye’de Kamu Yönetiminin Denetiminde Yeni Arayışlar: Kamu Denetçiliği Kurumu Örneği”, Sayıştay Dergisi, Sayı: 98, s.19-40.
• Sadioğlu, U.(2018), Policy Analysis in Turkey‟s Central Government: Current Practices and Future Challenges. C. Bakır, & E. Güneş içinde, Policy Analysis in Turkey (s. 69-86). Bristol: Bristol University Press, doi:10.2307/j.ctv1fxh2c .
• Savaşan, F., İzgi Şahbaz, K.&İnce, T.(2014), Vergi Denetim Birimlerindeki Değişikliğin Veri Müfettişleri Gözüyle Değerlendirilmesi: Bir Alan Arşatırması, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu, 16-20 Mayıs 2014, Antalya, s.37-58.
• Saylam, A.&Öktem, M. K.(2015), Türk Kamu Yönetiminde Hizmet Bakanlığı Modeliyle Yeniden Yapılanma: Retrospektif Bir Yaklaşım Mı?, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5(1), 1-20.
• Tabakoğlu, A.&Taşdirek, O. Ç.(2015), Osmanlı’da Mali Denetimin Kurumsal Gelişimi-Maliye Teftiş Heyetinin Kuruluşu, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(2), s. 91-113.
• Tabakoğlu, A.(2016), Osmanlı Mali Tarihi, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Türk İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/basbaki-kulu, 17.04.2022.
• Yaşlıkaya, R.(2018), Recent Developments in the Turkish Local Government System in the Context of Centralization and Decentralization Debates (2012-2018), Edits:Ö. Haşim, M., Muhidin, Ç., Turhan, A. J., Farzan, Economic and Social Studies, LAMBERT Academic Publishing, pp.240-263.
• Yılmaz, Y.(2019), Osmanlı Devleti’nde Vergi Sistemi ve Vergi Denetimi, Vergi Raporu, Sayı:232, s. 11-22.
• Yürekli, Ö.(2011), Türkiye’de Teftiş Kurulları Olgusu, Denetim, Sayı:116, s. 28-36.
• Yürekli, Ö.(2015), Kamu Yönetsel Teftiş ve Denetim Sistemi ve Yeniden Yapılanması, Türk İdare Dergisi, Sayı: 480, s. 257-288.
• Zengin, O.(2019), Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi ve İdari Yapıya Etkisi, Emek Araştırma Dergisi (GEAD) , 10(15), s. 1-24
• RG, Devlet Memurları Maaşatının Tevhit ve Teadülüne Dair Kanun, Tarih: 30.06.1929, Sayı:1229
• RG, Maliye Vekâleti Teşkilâtı’nın Vazifelerini Gösterir Nizamname, Tarih: 07.07.1936, Sayı: 3349.
• RG, Maliye Teşkilâtına Dair 2996 Sayılı Kanun ile Devlet Memurları Aylıklarının Tevhit ve Teadülü Hakkındaki 3656 ve Buna Ek 3888 ve 3968 Sayılı Kanunlara Bağlı Cetvellerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Tarih: 14.08.1942, Sayı: 5184.
• RG, Hesap Uzmanları Kurulu Kurulmasına ve Maliye Bakanlığı Merkez ve İller Kadrosunda Bazı Değişiklikler Yapılmasına Dair Kanun, Tarih: 05.04.1945, Sayı: 5974.
• RG, Maliye Bakanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 2996 Sayılı Kanunun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine ve Bu Kanuna Bazı Maddeler Eklenmesine Dair Kanun, Tarih: 07.06.1946, Sayı: 6327.
• RG, Vergi Usul Kanunu, Tarih: 10.01.1961, Sayı: 10703 Mük.
• RG, Bakanlıkların Kuruluş ve Görev Esasları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Tarih: 14.12.1983, Sayı:18251 Mük.
• RG, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Tarih: 24.12.2003, Sayı: 5018.
• RG, Gelir İdaresi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, Tarih: 05.05.2005, Sayı: 5345