An Analysis of the Social Studies Curriculum in the Context of Value Classifications: The Virtue-Value-Action Framework in the Century of Education Model

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 1173 - 1206, 24.12.2025

Gökhan Izgar

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1700108

Öz

The Ministry of National Education has renewed the curriculum of many courses with a new perspective called the Turkish Century Maarif Model. In the model, the characteristics of the “wise generation” that the education system aims to raise are explained within the scope of the Virtue-Value-Action Framework. The framework offers a perspective on which values can be imparted to students through which teaching practices. On the other hand, the subject of value classifications has an important place in value education studies. Value classifications answer the question of “what will we teach” in terms of value education. In this context, this research aims to reveal which values are included in the Social Studies Course Curriculum and which value types these values are classified into. In this research, which was designed according to document review, the data were obtained from the 2024 Social Studies Course Curriculum. The data were analyzed through document analysis. Research findings show that the values of modesty and patience, which are among the values included in the Virtue-Value-Action Framework, are not included in any grade level of the 2024 Social Studies Course Curriculum. The research shows that the values to be imparted to students in the curriculum are classified into six types: social, national, scientific, economic, aesthetic. The research offers a perspective on program development and program evaluation studies in the context in the Century of Türkiye Education Model Virtue-Value-Action Framework.

Anahtar Kelimeler

social studies , value education , value classifications , virtue-value-action framework

Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Değer Sınıflandırmaları Bağlamında İncelenmesi: Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi

Öz

Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli olarak isimlendirdiği yeni bir bakış açısıyla birçok dersin öğretim programını yenilemiştir. Modelde eğitim sisteminin yetiştirmeyi amaçladığı “bilge neslin” özellikleri Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi kapsamında açıklanmıştır. Çerçeve, öğrencilere hangi değerlerin hangi öğretim uygulamaları ile kazandırılabileceği yönünde bir bakış açısı sunmaktadır. Diğer taraftan değer sınıflamaları konusu değer eğitimi çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Değer sınıflandırmaları, değer eğitimi açısından “Ne öğreteceğiz?” sorusunun cevabını vermektedir. Yani değer sınıflandırmaları, öğretim programlarında hangi değerlere yer verilmesi gerektiği hususunda kaynak olmaktadır. Bu kapsamda bu araştırma, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi bağlamında Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda hangi değerlere yer verildiğini ve bu değerlerin hangi değer tipleri içerisinde sınıflandığını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma metodolojisi içerisinde yer alan doküman incelemesine göre gerçekleştirilen bu araştırmada veriler Millî Eğitim Bakanlığının resmî internet sitesinde yayımlanmış olan 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’ndan elde edilmiştir. Elde edilen veriler doküman analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi’nde yer alan değerlerden mütevazılık ve sabır değerlerine 2024 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın hiçbir sınıf düzeyinde yer verilmediğini göstermektedir. Araştırma, öğretim programının bütününde öğrencilere kazandırılacak değerlerin sosyal, millî, bilimsel, ekonomik, estetik ve dinî değerler olmak üzere altı tipte sınıflandığını göstermekte ve Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi bağlamında program geliştirme ve program değerlendirme çalışmalarına bir bakış açısı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler , değer eğitimi , değer sınıflandırmaları , erdem-değer-eylem çerçevesi

Kaynakça

• Acat, M. B., & Aslan, M. (2012). Yeni bir değer sınıflaması ve bu sınıflamaya bağlı olarak öğrencilere kazandırılması gereken değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1461-1474.
• Bailey, K. (2008). Methods of social research (4th Ed.). The Free Press.
• Balcı, A., &Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Bazarkulov, S. (2008). Değer öğretimi ve dinden öğrenme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Blennow, K., & Olson, M. (2023). Students’ narrative action in social science teaching in Swedish upper secondary school: Limitations and openings. Acta Didactica Norden, 17(2), 1-24.
• Carter, J. D. (2017). Increasing significance of social studies: A multi-dimensional contextual analysis of social studies engagement and achievement during high school. (Doctoral disertation, Temple University). ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and Research design: Choosing among five tarditions. Sage Publications
• Çoban, O., & Akşit, İ. (2005). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479- 505.
• Çopur, A., & Seyhan, C. (2022). 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programının sarmal programlama modeline uygunluğunun kazanım düzeyinde incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 722- 740.
• Demirel, Ö. (2008). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Pegem Akademi.
• Evin, İ., & Kafadar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler programının ve ders kitaplarının ulusal ve evrensel değerler yönünden içerik çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 293-304.
• Garwood, J. D., McKenna, J. W., Roberts, G. J., Ciullo, S., & Shin, M. (2021). Social studies content knowledge interventions for students with emotional and behavioral disorders: A meta-analysis. Behavior modification, 45(1), 147-176.
• Gömleksiz, M. N., & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-134.
• Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar: Ahlâk Psikolojisi, Ahlâki Değerler ve Ahlâki Gelişme: Ötüken Yayınları.
• Güven, S. (2013). İlköğretim ders programlarının öğrenciye kazandırılması hedeflenen değerler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 355-374.
• Izgar, G. (2024). Değerler eğitimi bağlamında 2024 hayat bilgisi dersi öğretim programı. İçinde H. Bülbül ve F. Kayalar (Ed.’ler.), Teori ve uygulamada eğitim bilimleri s. 82-94). Duvar Yayınları.
• İlter, İ. (2020). Değerin tanımı ve değer sınıflandırmaları. İçinde G. Izgar & B. Dilmaç (Ed.’ler.), Değer eğitimi kavram, ilke ve yaklaşımlar (s. 33-64). Pegem Akademi.
• Kalaycı, N., & Baysal, S. B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2005-2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106-129.
• Kandırmaz, M., Üredi, P., Doğan, E., & İlaslan, B. B. (2023). Farklı ülkelerin öğretim programlarının içerik boyutunun incelenmesi: Yeni bir içerik çerçevesi önerisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 1742-1765.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programlarında değerler eğitimi: Tarihsel gelişim, 1998 ve 2004 programlarının etkililiğinin araştırılması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Mathé, N. E. H., & Elstad, E. (2020). Exploring students’ effort in social studies. Nordidactica, 1, 65-87.
• Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd Ed.). SAGE Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2010). İlk ders genelgesi (Genelge No: 2010/53). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://www.meb.gov.tr/mevzuat/liste. php?ara=1
• MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. Sınıflar). Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• MEB. (2024a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7. Sınıflar).
• Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. https://tymm.meb.gov.tr/ogretimprogramlari/ sosyal-bilgiler-dersi
• MEB. (2024b). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/ortak-metin
• MEB. (2024c). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi. https://tymm.meb.gov.tr/beceriler/erdem-deger-eylem-cercevesi National Council for the Social Studies (1994). Expectations of excellence: Curriculum standards for social studies. NCSS.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 217-239.
• Resmî Gazete. (1973, 24 Haziran). Millî Eğitim Temel Kanunu. (Kanun No: 1739). https://mevzuat.meb.gov.tr/
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. The Free Press.
• Ross, E. W. (Ed.). (2014). The social studies curriculum: Purposes, problems, and possibilities. State University of New York Press.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In M. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol 25, pp. 1-65). Academic Press.
• Uzunkol, E. (2014). Hayat bilgisi öğretiminde uygulanan değerler eğitimi programının öğrencilerin öz saygı düzeyleri, sosyal problem çözme becerileri ve empati düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ülken, H.Z. (2001). Eğitim felsefesi. (2. Baskı). Ülken Yayınları.
• Winter, P. A., Newton, R. M., & Kirkpatrick, R. L. (1998). The influence of work values on teacher selection decisions: The effects of principal values, teacher values, and principal–teacher value interactions. Teaching and Teacher Education, 14(4), 385-400.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.