An Examination of the Differentiated Instruction Approach in the Century of Türkiye Education Model and Life Studies Curriculum from the Perspective of Inclusive Education

Yıl 2025, Cilt: 54 Sayı: 1, 311 - 340, 24.12.2025

Ebru Ünay

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1710207

Öz

This study aims to examine the extent to which the differentiated instruction approach, structured within the Century of Türkiye Education Model, aligns with the principles of inclusive education. The study was designed using the qualitative research method of document analysis. The Century of Türkiye Education Model Core Text and the 2024 Life Studies Curriculum were used as data sources. The data were analyzed using descriptive analysis, and the analysis was structured under three sub-themes: sensitivity to individual differences, enrichment, and support. The findings revealed that, at the theoretical level, the Century of Türkiye Education Model defines differentiated instruction in a manner compatible with the principles of equity, accessibility, participation, and responsiveness to individual needs. It was also observed that the Life Studies Curriculum supports this approach by providing teachers with concrete examples of implementation. However, occasional terminological inconsistencies in the presentation of the conceptual framework of differentiated instruction may limit both theoretical coherence and practical clarity. Furthermore, certain expressions were found to contain generalized and directive assumptions that do not fully align with the core values of inclusive education. In conclusion, while the differentiated instruction approach of the Century of Türkiye Education Model contributes to inclusive education at the theoretical level, it still contains areas for improvement in terms of conceptual clarity and guidance for practice.It is therefore recommended that explanatory support materials be developed and continuous professional support be provided to teachers in order to ensure the effective implementation of differentiated instruction in inclusive classrooms.

Anahtar Kelimeler

differentiated instruction , inclusive education , Life Studies curriculum , The Century of Türkiye Education Model

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ve Hayat Bilgisi Öğretim Programında Farklılaştırılmış Öğretimin Kapsayıcı Eğitim Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli (TYMM) kapsamında yapılandırılan farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının, kapsayıcı eğitim ilkeleriyle ne düzeyde örtüştüğünü TYMM Ortak Metni ve 2024 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı'nı inceleyerek araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi yöntemi ile tasarlanmıştır. Çalışmada veri kaynağı olarak TYMM Ortak Metni ve 2024 Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı kullanılmıştır. Veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiş ve analiz sürecinde veriler bireysel farklılıklara duyarlılık, zenginleştirme ve destekleme olarak üç alt temada yapılandırılmıştır. Bulgular, TYMM'nin kuramsal düzeyde farklılaştırılmış öğretimi, eşitlik, erişilebilirlik, katılım ve bireysel ihtiyaçlara duyarlılık ilkeleriyle uyumlu bir biçimde tanımladığını ortaya koymuştur. Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının da, öğretmenlere somut uygulama örnekleri sunarak bu yaklaşımı desteklediği görülmüştür. Ancak farklılaştırılmış öğretimle ilgili kavramsal çerçevenin sunumunda zaman zaman terimsel tutarsızlıkların yer alması, kuramsal bütünlüğü ve uygulamaya dönük netliği sınırlayabilmektedir. Ayrıca, bazı ifadelerin kapsayıcı eğitimin temel ilkeleriyle tam olarak örtüşmeyen, genelleyici ve yönlendirici ifadeler içerdiği görülmektedir. Sonuç olarak, TYMM’nin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının kuramsal düzeyde kapsayıcı eğitime katkı sağlamakla birlikte, uygulama düzeyinde kavramsal netlik ve öğretmen rehberliği bakımından geliştirmeye açık alanlar barındırdığı görülmektedir. Bu doğrultuda, farklılaştırılmış öğretim uygulamalarının kapsayıcı eğitime etkili biçimde hizmet edebilmesi için, kavramsal netliği artıran açıklayıcı rehber materyallerin geliştirilmesi ve öğretmenlere yönelik mesleki destek sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , farklılaştırılmış öğretim , kapsayıcı eğitim , Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı

Kaynakça

• Ağaoğlu, M. C., & Polat, M. (2023, Kasım 24-26). Farklılaştırılmış öğretimin önündeki engeller ve çözüm önerileri: Bir betimsel içerik analizi [Bildiri sunumu]. 8. International Education and Innovative Sciences Congress. https://www.researchgate.net/profile/Mustafa-Caner-Agaoglu/ publication/387444885
• Akpınar, B., Özer, B., Oral, B., & Köksalan, B. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin program geliştirme ve felsefi düzlemden analizi. EKEV Akademi Dergisi, 99, 59-73. https://doi.org/10.17753/sosekev.1489135
• Arslan, A. (2025). TYMM hayat bilgisi dersi öğretim programının birinci sınıf öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science, 163(162), 202-220. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.80345
• Arslan, A., & Çelikel, S. (2025). Okul öncesinden hayat bilgisi dersine erdem-değereylem. Asya Studies, 9(31), 89-106. https://doi.org/10.31455/asya.1609975
• Aydın, Y. (2024). Hayat bilgisi dersinde değerler eğitimi bağlamında yapılan araştırmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 96-120. https://doi.org/10.55605/ ejedus.1521330
• Aygün, H. E. (2022). Hayat bilgisi öğretim programının sosyal-duygusal beceriler açısından değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 16-35. https://doi.org/10.29065/usakead.1173071
• Bekiroğlu, D., & Ütkür-Güllühan, N. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli 2024 hayat bilgisi dersi öğretim programı: Karşılaştırmalı bir analiz. International Science and Art Research Center, 12(3), 591-603.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Ceylan, S., & Peker, R. (2024). 2024 Programına göre hazırlanan ilkokul 1. sınıf hayat bilgisi ders kitabının çevre eğitimi bakımından incelenmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 7(2), 140-172. https:// doi.org/10.47503/jirss.1577998
• Cologon, K., & Lassig, C. (2020). Universal approaches to curriculum, pedagogy and assessment. In L. Graham (Ed.), Inclusive education for the 21st century (pp. 179-207). Routledge.
• Çakır, O. (2025). 2024 Hayat bilgisi dersi öğretim programı öğrenme çıktılarının 21. yüzyıl becerileri bağlamında değerlendirilmesi. Millî Eğitim, 54(246), 837-878. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1565831
• Danış, N., Güneş, İ., Tektaş, K., Eroğlu, S., İpek, M., Kaçan, V., Çalışkan, A., & Gürbüz, U. A. (2023). Kapsayıcı eğitimin dünü, bugünü, yarını ve öğrenme ortamlarına yansımaları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research, 10(101), 3089–3102. https://doi. org/10.5281/zenodo.10253541
• De Bruin, K. (2020). The impact of differentiated instruction on student achievement. In L. Graham (Ed.), Inclusive Education for the 21st century (pp. 88–106). Routledge.
• Doğan, S., ve Aşlamacı, İ. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nin değer eğitimi açısından analizi. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 11(24), 72-90. https://doi.org/10.29228/cukar.80525
• Florian, L., & Black-Hawkins, K. (2010). Exploring inclusive pedagogy. British Educational Research Journal, 37(5), 813–828. https://doi.org/10.1080/ 01411926.2010.501096
• Florian, L., & Spratt, J. (2013). Enacting inclusion: A framework for interrogating inclusive practice. European Journal of Special Needs Education, 28(2), 119-135. https://doi.org/10.1080/08856257.2013.778111
• Geçimli, M., & Kayahan Yüksel, D. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli erdem-değer-eylem çerçevesi: Güz dönemi 5. Sınıf Türkçe ders kitabı bağlamında bir inceleme. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 8(4), 160-174. http://dx.doi.org/10.30830/tobider.sayi.20.9
• Graham, L. J. (2020). Inclusive education for the 21st century: Theory, policy and practice. Routledge.
• Graham, L. J., Medhurst, M., Malaquias, C., Tancredi, H., De Bruin, C., Gillett- Swan, J., & Cologon, K. (2023). Beyond Salamanca: A citation analysis of the CRPD/GC4 relative to the Salamanca Statement in inclusive and special education research. International Journal of Inclusive Education, 27(2), 123-145. https://doi.org/10.1080/13603116.2020.1831627
• Gül, S. O. (2014). Farklılaştırılmış öğretim ve uyarlamalar. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 111-123. https://dergipark.org.tr/ en/download/article-file/1358759
• Hall, T., Vue, G., Strangman, N., & Meyer, A. (2003). Differentiated instruction and implications for UDL implementation. National Center on Accessing the General Curriculum. https://www.cast.org/resources/tips-articles/ ncac-differentiated-instruction-udl/
• Heacox, D. (2012). Differentiating instruction in the regular classroom: How to reach and teach all learners (Updated anniversary ed.). Free Spirit Publishing.
• Hernández-Torrano, D., M. Somerton, & J. Helmer. (2020). Mapping research on inclusive education since Salamanca Statement: A bibliometric review of the literature over 25 years. International Journal of Inclusive Education, https://doi.org/10.1080/13603116.2020.1747555
• Kadıoğlu Ateş, H. (2025). Cumhuriyetten günümüze ilkokul programları bağlamında Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli öğretim programlarına genel bakış. The Journal of Academic Social Science, 162(162), 89-116. http:// dx.doi.org/10.29228/ASOS.80492
• Kavut, B. (2024). Farklılaştırılmış öğretim. Journal of Turkic Civilization Studies, 5(1), 62-79. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3920509
• Köseoğlu, E., & Şahin, K. (2024). İlkokul hayat bilgisi dersi öğretim programlarının (2018-2024) karşılaştırmalı analizi. Journal of Social Perspective Studies, 1(2), 51-65. https://doi.org/10.5281/zenodo.13988232
• Lawrence-Brown, D. (2004). Differentiated instruction: Inclusive strategies for standards-based learning that benefit the whole class. American Secondary Education, 32(3), 34-62. https://www.jstor.org/stable/41064522
• Long, T., & Guo, J. (2023). Moving beyond inclusion to belonging. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(20), 6907. https://doi.org/10.3390/ijerph20206907
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024a). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: Öğretim programları ortak metni. https://tymm.meb.gov.tr/upload/ brosur/2024programortakmetinOnayli.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024b). Hayat bilgisi dersi öğretim programı. https:// tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programhay123Onayli.pdf
• Özer, S. & Yılmaz, E. (2016). Farklılaştırılmış öğretim. E. Yılmaz, M. Çalışkan & S. A. Sulak (Ed.ler), Eğitim bilimlerinden yansımalar (ss. 127-140). Çizgi Kitabevi.
• Pozas, M., & Letzel-Alt, V. (2023). Teacher collaboration, inclusive education and differentiated instruction: A matter of exchange, co-construction, or synchronization? Cogent Education, 10(2), 1-13. https://doi.org/10.1080 /2331186X.2023.2240941
• Subban, P. (2006). Differentiated instruction: A research basis. International Education Journal, 7(7), 935-947. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ EJ854351.pdf
• Tomlinson, C. A. (2014). The differentiated classroom: Responding to the needs of all learners (2nd ed.). ASCD.
• Türkiye Cumhuriyeti. (2009, 14 Temmuz). Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (Karar Sayısı: 2009/15137). T.C. Resmî Gazete (Sayı: 27288).
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714.htm UNESCO. (1994). Final Report: World conference on special needs education: Access and quality. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000110 753?posInSet=4&queryId=N-EXPLORE-3779da0d-d7e6-425f-8bb9- 08e733689381
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion: Ensuring access to education for all. UNESCO.
• UNESCO. (2017). A guide for ensuring inclusion and equity in education. UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000248254
• United Nations. (2006). Convention on the rights of persons with disabilities. https://social.desa.un.org/issues/disability/crpd/convention-on-therights- of-persons-with-disabilities-articles
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Y., & Çalışkan, A. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli’nin 21. yüzyıl insan profili açısından değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 204-220. https://doi.org/10.55605/ejedus.1548121
• Yurdakal, İ. H. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli: 2024 ilkokul Türkçe dersi öğretim programının (1, 2, 3 ve 4. sınıflar) incelenmesi. Temel Eğitim, (24), 76-88. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4058024