ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE DÜŞÜNME BECERİLERİNİN GELİŞİMİ

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 218, 5 - 20, 15.05.2018

Mine Koyuncu Şahin , Berrin Akman

Öz

Bu makalede güncel alanyazın çerçevesinde erken çocukluk döneminde düşünme, düşüncenin gelişimi ve temel düşünme becerileri konularında genel

bir resim ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Erken çocuklukta düşünme becerilerinin gelişimi, bilişsel gelişim ile başlar. Okul öncesi dönemde çocukların düşünme becerilerini geliştirmek için öğretmenler pek çok teknik uygulayabilmektedirler. Bunlar derin düşünme ve plan yapma becerilerini geliştirici etkinliklerdir. Düşünme becerileri arasında eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yansıtıcı düşünme, ıraksak düşünme, yakınsak düşünme, analoji, lateral düşünme, problem

çözme, karar verme ve kavramsallaştırma yer almaktadır. Bu becerilerden erken çocukluk döneminde en çok kullanılanlar olan yaratıcı düşünme, problem çözme ve eleştirel düşünme becerileri, düşünme eğitimi ile öğretmenlerin desteklemesi gereken alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler

Erken çocuk dönemi, düşünme, düşünme becerileri, düşünme eğitimi

Kaynakça

• Akman, B. (2011). Okul Öncesi Matematik Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Anlıak, Ş. ve Dinçer, Ç. (2005) Okul Öncesi Dönemde Kişilerarası Bilişsel Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi. Eğitim Araştırmaları, 20, 122-134.
• Atak, H. (2017). Piaget ve Vygotsky’nin Kuramlarında Çocukların Toplumsallaşma Süreci. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 9(2), 163-176.
• Aubrey, C., Ghent, K. and Kanira, E (2012). Enhancing Thinking Skills in Early Childhood. International Journal of Early Years Education, 20 (4), 332-348.
• Bayhan, P. S. ve Artan, İ (2005). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Yayıncılık. Erken Çocukluk Döneminde Düşünme Becerilerinin Gelişimi... Millî Eğitim Sayı 218 Bahar/2018 19
• Bee, H. ve Boyd, D. (2009). Bilişsel Gelişim. O. Gündüz (Çev.), Çocuk Gelişim Psikolojisi içinde (s.309-371). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Costa, A. L. (2006). Five Themes in a Thought-Full Curriculum. Thinking Skills and Creativity, 1, 62–66.
• Bodrova, E. ve Leong, D. J. (2013). Taktikler: Aracıların Kullanımı. (Çev. Ed. G. Haktanır) Zihnin Araçları Erken Çocukluk Eğitiminde Vygotsky Yaklaşımı içinde (s.83-105). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Butterworth ve Thwaites (2013). Thinking Skills Critical Thinking and Problem Solving. Cambridge: Cambridge University Press.
• Costello, P. J. M. (2000). Thinking Skills and Early Childhood Education. London,: David Fulton Press.
• Dağlıoğlu, H. E. ve Çakır, F. (2007). Erken Çocukluk Döneminde Düşünme Becerilerinden Planlama ve Derin Düşünmenin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 32 (144), 28-35.
• De Bono, E. (1995). Çocuklar Sorun Çözüyor. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
• Ennis, R. H. (1985). A logical basis for measuring critical thinking skills. Educational Leadership, 43(2), 44–48.
• Erdener, E. (2009). Vygotsky’nin Düşünce ve Dil Gelişimi Üzerine Görüşleri: Piaget’e Eleştirel Bir Bakış. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 85-103.
• Halpern, D.F. (1984). Thought and Knowledge. An İntroduction to Critical Thinking. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Harlan, J. D. and Rivkin, M. S. (2004). Science Experiences for the Early Childhood Years: An Integrated Approach. New Jersey: Pearson Education, Inc.
• Leicester, M. (2009). Teaching critical thinking skills. Bloomsbury Publishing.
• Marzano, R.J.; Brandt, R.S.; Hughes, C.S.; Jones, B.F.; Rankin, S.C. ve Suhor, C. C. (1988). Dimensions of Thinking: A Framework for Curriculum and Instruction. Association for Supervision and Curriculum Development, Alexandria, Va. http://files.eric.ed.gov/fulltext/ ED294222.pdf internet adresinden 29.05.2015 tarihinde edinilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara: Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Mutlu, E. ve Aktan, E. (2012). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Düşünme Eğitimi ile İlgili Tutumlarının İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 799-830.
• National Center on Quality Teaching and Learning (2012). Tips for Teachers Fostering Children’s Thinkıng Skills. U.S. Department of Health and Human Services, Administration for Children and Families, Office of Head Start. National Council of Teachers of Mathematics. (2017). Principles and standards for school mathematics. www.nctm.org adresinden 22.11.2017 tarihinde edinilmiştir. Mine Koyuncu Şahin / Berrin Akman 20 Millî Eğitim Sayı 218 Bahar/2018
• Oktay, A. (2005). 21. Yüzyıla Girerken Dünyada Yaşanan Değişimler ve Erken Çocukluk Eğitimi.
• M. Sevinç, (Ed.), Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar içinde (18-30). İstanbul: Morpa Yayıncılık.
• Qualifications and Curriculum Authority (2000). English: the National Curriculum for England, Key Stages 1–4. London: QCA.
• Ömeroğlu, E. (2005). Bilişsel Süreçler. Bilişsel Gelişim içinde (57-94) . İstanbul: Morpa Yayıncılık.
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Perkins, D.N. (1984). Creativity by Design. Educationalleadership, 42, 18-25.
• Presseisen, B. Z. (1984). Thinking skills: Meaning and models revisited. A.L. Costa (Editor). Developing minds. Volume 1. Alexandria: Virginia: ASCD.Resnick, L. (1987). Education and learning to think. Washington, DC: National Academy Press
• Robson, S. and Hargreaves, D. J. (2007). What Do Early Childhood Practitioners Think About Young Children’s Thinking?. European Early Childhood Education Research Journal, 13(1), 80-96.
• Rowe, H. A. H. (1985). Problem Solving and Intelligence. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Senemoğlu, N. (2010). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Sevinç, M.(2003). Bilişsel Gelişim ve Düşünme Becerilerinin Eğitimi. M.Sevinç (Ed.) Gelişim ve Öğrenmede Yeni Yaklaşımlar (157 -168), İstanbul: Morpa Yayıncılık
• Siegler, R. S. ve Wagner Alibali, M. (2005). Children’s Thinking. United States of America: Pearson Prentice Hall.
• Soydan, S. B. ve Dereli, H. M. (2014). Farklı Yaklaşımları Uygulayan Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuklarda Düşünme Becerilerini Geliştirmek İçin Kullandıkları Stratejilerin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 475-496.
• Sönmez, V (2010). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taggart, G., Ridley, K., Rudd, P ve Benefield, P. (2005). Thinking skills in the Early Years: a literature review. National Foundation for Educational Research.
• Tok, E. (2008). Düşünme Becerileri Eğitim Programının Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Eleştirel, Yaratıcı Düşünme ve Problem Çözme Becerilerine Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu (2015). http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK. GTS.5567a918671673.12547387 internet adresinden 28.05.2015 tarihinde edinilmiştir.
• Trawick-Smith, J. (2014). Çocuk Gelişim Kuramları. B. Akman (Çev. Ed.), Erken Çocukluk Döneminde Gelişim Çok Kültürlü Bir Bakış Açısı içinde (s. 34-64). Ankara: Nobel Yayıncılık
• Walsh, C., Murphy, P. ve Dunbar, C. (2007). Thinking Skills in the Early Years: A Guide for Practitioners. Stranmillis University College, Stranmillis Road