ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLERİN FEN BİLİMLERİNDE MOTİVASYONEL İNANÇLARI VE YARATICI DÜŞÜNME BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 220, 59 - 78, 15.11.2018

Ahmet Kurnaz , Canan Şentürk Barışık

Öz

Araştırma ile üstün zekâlı öğrencilerin (ÜZÖ) yaratıcı düşünme becerileri, akademik başarıları, kendini izleme algıları, fen bilimleri dersine yönelik benlik

ve görev algıları ve motivasyonel inançları arasındaki ilişkiler incelenmektedir. Araştırmada nicel yaklaşımla tarama modelinde nedensel karşılaştırma ve korelasyonel araştırma desenleri temel alınarak ÜZÖ’nün yaratıcılık ve fen bilimleri dersine ilişkin motivasyonel inançları arasındaki ilişkilerinin yönü ve düzeyi belirlenmiştir. Araştırmanın örneklemini 239 üstün zekâlı (ÜZ) yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Torrance Yaratıcı Düşünme

Testi ve Fen Bilimleri dersine yönelik Öğrenmede Motive Edici Stratejiler Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın değişkenlerine ilişkin mevcut durumu ve bu değişkenler arasındaki ilişkileri ortaya koymak için veriler betimsel ve korelasyonel teknikler ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre ÜZÖ’nün yaratıcı düşünme becerilerinin Torrance yaratıcı düşünme testinin normlarında belirtilen genel ortalama düzeyinin üstünde olduğu ve ÜZ kız öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin erkek öğrencilerinkinden daha yüksek olduğu; öğrencilerin Fen Bilimleri dersine yönelik motivasyonel inançlarının ölçekten elde edilen puanların madde sayısına bölünmesi ile elde edilen değerlere göre yüksek olduğu; Fen bilimleri dersine yönelik içsel hedef yönelimi ve görev değeri algısının yaratıcı düşünme becerilerinin anlamlı yordayıcısı olduğu anlaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçların bazıları literatür bulgularıyla benzerlik gösterirken bazılarının farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Bu durum literatür bulgularıyla tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı Düşünme Becerileri, Torrance Yaratıcı Düşünme Ölçeği, Fen Bilimleri Dersi, Motivasyonel inançlar, Kaygı

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2003). Etkili öğrenme ve öğretme. İzmir: Kanyılmaz Matbaası.
• Akkuş Ispir, O. A., Ay, Z. S. ve Saygı, E. (2011). Üstün başarılı öğrencilerin öz-düzenleyici öğrenme stratejileri, matematiğe karşı motivasyonları ve düşünme stilleri. Eğitim ve Bilim, 36 (162), 235-246.
• Arık, İ. (1990). Yaratıcılık. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aslan, E. (2001). Torrance yaratıcı düşünce testinin Türkçe versiyonu. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı 14, Sayfa : 19-40
• Aslan, E. (2016). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 16 (2), 15-22.
• Aşut, N. (2013). Üstün zekâlı öğrencilerin epistemolojik inançlarının fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeyi ve fen başarısı ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Ataman, A. (2009). Özel eğitime giriş. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Bildiren, A. (2007). Üstün zekâlı çocuklar ve bilim sanat merkezleri. İlköğretmen Eğitimci Dergisi.
• Bouffard-Bouchard, T., Parent, S. ve Laviree, S. (1993). Self-regulation on a concept-formation task among average and gifted students. Journal of Experimental Child Psychology, 56 (1), 115-134.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Callahan, C. M. (2009). Making the grade or achieving the goal: Evaluating learner and program outcomes in gifted education. In F. A. Karnes & S. M. Bean (Eds.), Method and materials for teaching the gifted (3rd ed.,pp. 221–258). Waco, TX: Prufrock Press
• CCEA. (2006). A report for the council of curriculum examinations and assessment: Gifted and talented children in the classroom. 25.01.2018 tarihinde http://www.nicurriculum.org.uk/docs/ inclusion_and_sen/gifted/gifted_children_060306.pdf adresinden alınmıştır. Çokluk, O., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dağlıoğlu, E. ve Metin, N. (2002). Anaokulunda devam eden beş-altı yaş grubu çocuklar arasından matematik alanında üstün zekâlı olanların belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Davaslıgil, U. (2004). Üstün zekâlıların eğitimi projesi. 1. Türkiye Üstün Zekâlı Çocuklar Kongresi Üstün Zekâlı Çocuklar Bildiriler Kitabı (s. 85-101). Çocuk Vakfı Yayınları.
• Dilekli, Y. (2017). The relationships between critical thinking skills and learning styles of gifted students. European Journal of Education Studies. doi:10.5281/zenodo.344919. p. 1527-1556. Volume 3, Issue 4.
• Üstün Zekâlı Öğrencilerin Fen Bilimlerinde Motivasyonel İnançları ve Yaratıcı Düş... Millî Eğitim Sayı 220 Güz/2018 75
• Doğan, N. (2007). Yaratıcı düşünme ve yaratıcılık. (Editör: Özcan Demirel). Eğitimde yeni yönelimler. Ankara: Pegema Yayıncılık, 167- 191
• Dresel, M. ve Haugwitz, M. (2005). The relationship between cognitive abilities and self-regulated learning: Evidence for interactions with academic self-concept and gender. High Ability Studies, 16 (2), 201-218.
• Gagné, F. (2005). From gifts to talents: The DMGT as a developmental model. In R. J. Sternberg and J. E. Davidson (Eds.), Conceptions of giftedness (2nd ed.), pp. 98-119. New York: Cambridge University Press.
• Ghiselin, B. (1958). DH Lawrence in Bandol: A Memoir. Western Humanities Review, 12, 293-305.
• Guilford, J. P. (1967). Creativity: Yesterday, today and tomorrow. The Journal of Creative Behavior, 1(1), 3-14.
• Guilford, J. P., & Christensen, P. R. (1973). The one-way relation between creative potential and IQ. The Journal of Creative Behavior, 7(4), 247-252.
• Gökdere, M., & Çepni, S. (2003). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin eğitimine yönelik bir model önerisi. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3).
• Hoover, S. M. (1989). The Purdue three stage model as applied to elementary science for the gifted. School Science and Mathematics, 89(3), 244-250.
• Karabey, B. (2010). İlköğretimdeki ÜZ öğrencilerin yaratıcı problem çözmeye yönelik erişi düzeylerinin ve kritik düşünme becerilerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Karadeniz, S., Büyüköztürk, S., Akgün, Ö. E., Çakmak, E. K. ve Demirel, F. (2008). The Turkish adaptation study of motivated strategies for learning questionnaire (MSLQ) for 12-18 year old children: Results of confirmatory factor analysis. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 7 (4), 108-117.
• Kaya, F. (2015). Öğretmenlerin üstün zekâ kavramı ve üstün zekâlı öğrencilerin özel gereksinimleri. Eğitim ve Bilim, 40 (177).
• Kaynar, H. (2018). Üstün yetenekli ve üstün yetenekli olmayan öğrencilerin bilimsel hayal güçleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Kurman, J. (2006). Self-enhancement, self-regulation and self-improvement following failures. British Journal of Social Psychology, 45, 339-356.
• MEB, 2018. Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Özgüven, E. İ. (2000). Psikolojik testler. Ankara: Pdrem Yayınları.
• Pape, S. J. ve Smith, C. (2002). Self-regulating mathematics skills. Theory into Practice, 41 (2), 93-101.
• Piaget, J. (1950). The psychology of intelligence. London and Newyork: Routledge Classics. Ahmet Kurnaz / Canan Şentürk Barışık 76 Millî Eğitim Sayı 220 Güz/2018
• Pinheiro, J. D. (2004). Self-observation: A teacher development approach. Glosas Didactitas, 192- 206.
• Pintrich, P. R. (1995). Understanding self-regulated learning. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Pintrich, P. R. ve De Groot, E. V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 33.
• Pintrich, P. R., Smith, D. A. F., Garcia, T. ve McKeachie, W. J. (1993). Reliability and predictive validity of the motivated strategies for learning questionnaire (MSLQ). Educational and Psychological Measurement, 53 (3), 801-814.
• Rachmel, S., & Leikin, R. (2009). Education of gifted students in Israel: General and mathematics education. Gifted Education Press Quarterly. 6 (9). 125-141.
• Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness? Re-examining a definition. Phi Delta Kappan, 60 (3), 180-184, 261.
• Renzulli, J. S. (2005). The three-ring conception of giftedness. R. J. Sternberg ve J. E. Davidson (Ed.), Conceptions of giftedness (s. 246-79) içinde. New York: Cambridge University Press.
• Renzulli, J. S., & Renzulli, S. R. (2010). The schoolwide enrichment model: A focus on student strengths and interests. Gifted Education International, 26(2-3), 140-156.
• Rogers, C.R. (1959) Toward a theory of creativity. Review of General Semantics, Vol. 11,249- 260.
• Roeper, A. (1982). How the gifted cope with their emotions? Roeper Review, 5 (2), 21-24.
• Sak, U. (2011). Üstün zekâlılar: Özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Sak, U. (2014). Yaratıcılık-gelişimi ve geliştirilmesi. Ankara: Vize Basın Yayın.
• Schunk, D. H. (2011). Learning theories: An educational perspective. Boston: Pearson Education, Inc.
• Stein, M.L,(1953) Creativity and culture. Journal of Psychology, Vol. 36, 311-322.
• Sternberg, R. J. (2005). A model of educational leadership: Wisdom, intelligence, and creativity,synthesized. International Journal of Leadership in Education, 8, 347-364.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı düşünce (İkinci baskı). İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Şahin, F. (2014). Yaratıcılık–zekâ ilişkisi: Yeni deliller. İlköğretim Online, 13 (4).
• Thurstone, L. L. (Ed.). (1952). Applications of psychology. Oxford, England: Harper & Brothers.
• Torrance, E. P. (1972). Predictive validity of the Torrance tests of creative thinking. The Journal Of Creative Behavior, 6(4), 236-262.
• Tuan, Chin, & Sheh. (2005). The development of a questionnaire to measure students’ motivation towards science learning. International Journal of Science Education, 27(6), 634-659.
• Wechsler, D. (1974). Wechsler preschool and primary scale of intelligence. New York: Psychological Corporation.
• Üstün Zekâlı Öğrencilerin Fen Bilimlerinde Motivasyonel İnançları ve Yaratıcı Düş... Millî Eğitim Sayı 220 Güz/2018 77
• Yaman, Y., ve Ü. Oğurlu, (2014). Üstün yetenekli öğrencilerde beklenmedik düşük akademik başarı. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 1-21.
• Yavuzer, H. (1989). Yaratıcılık. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Matbaası.
• Yılmaz, H., & Huyugüzel Çavaş, P. (2007). Fen öğrenimine yönelik motivasyon ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 6(3), 430-440.
• Yurt, E. (2014). Öz-yeterlik kaynaklarının matematik başarısını yordama gücü. Eğitim ve Bilim, 39 (176).
• Zimmerman, B. J. (1990). Self-regulated learning and academic achievement: An overview. Educational Psychologist, 25 (1), 3-17.
• Zimmerman, B. J. ve Bandura, A. (1994). Impact of self-regulatory influences on writing course attainment. American Educational Research Journal, 31 (4), 845-862.
• Zimmerman, B. J. ve Martinez-Pons, M. (1990). Student differences in self-regulated learning: Relating grade, sex, and giftedness to self-efficacy and strategy use. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 51-59.
• Zimmerman, B. J., Bonner, S. ve Kovach, R. (1996). Developing self-regulated learners: Beyond achievement to self-efficacy. American Psychological Association.