METİN ÖZETLEME BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK BİR EYLEM ARAŞTIRMASI: PQRST TEKNİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 221, 215 - 230, 15.02.2019

Erol Duran , Şeyma Özdil

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin metin

özetleme becerilerinin geliştirilmesinde PQRST tekniğinin etkisini tespit etmektir.

Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olan eylem araştırması deseni

kullanılmıştır. Araştırmada iki farklı çalışma grubu ile çalışılmıştır. Birinci çalışma

grubunu, Uşak il merkezinde öğrenim gören ve kolay ulaşılabilir örneklem

seçim tekniği ile belirlenen 29 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır.

İkinci çalışma grubunu ise birinci çalışma grubunda yer alan ve özetleme becerileri

düzeyi dikkate alınarak tabakalı örneklem tekniği ile belirlenen 12 ilkokul

dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri; öyküleyici metinler,

öğrenci ürünleri, özet metni puanlama anahtarı, yarı yapılandırılmış görüşme

formu, görüşme ses kaydı ve araştırmacı günlüğü aracılığıyla toplanmıştır.

Araştırmanın nicel verileri, ilişkili örneklemler t-testi ile analiz edilmiştir. Nitel

verilerin analizinde ise betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmadan elde

edilen sonuçlara göre PQRST tekniğinin özetleme becerisinin gelişimine katkı

sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metin özetleme, PQRST tekniği, okuma ve yazma stratejiler

Kaynakça

• AKTAŞ, Elif ve BAYRAM, Bora (2017). “Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlamada Özetleme Stratejilerini Kullanma Becerilerinin Değerlendirilmesi”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, C.6, S.1, ss. 346-360.
• APRILIASWATI, Elisabet-Rahayu ve SUHARTONO, Luwandi (2014). “Teaching Reading Comprehension of Descriptive Text Through Pqrst Technique Based on Whole Language Approach”, Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran, C.3, S.9, ss. 1-10.
• ASTARI, Ayu-Widya, YASA, Nyoman ve SUDIARA, Nyoman-Seloka (2014). “Penggunaan Metode Membaca Pqrst Untuk Menıngkatkan Kemampuan Merangkum Teks Bacaan Sıswa Kelas Xı Ips 3 Sma Negerı 3 Sıngaraja”, Jurnal Pendidikan Bahasa dan Sastra Indonesia Undiksha, C.2, S.1.
• BALCI, Ahmet (2013). Okuma ve Anlama Eğitimi, Pegem Akademi, Ankara.
• BAYAT, Nihat, ŞEKERCİOĞLU, Güçlü ve BAKIR Sinem (2014). “Okuduğunu Anlama ve Fen Başarısı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi”, Eğitim ve Bilim, C.39, S.176, ss. 457-466.
• BELET, Ş. Dilek ve YAŞAR, Şefik (2007). “Öğrenme Stratejilerinin Okuduğunu Anlama ve Yazma Becerileri ile Türkçe Dersine İlişkin Tutumlara Etkisi”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, C.3, S.1, ss. 69-86.
• BENZER, Ahmet, SEFER, Ayşegül, ÖREN, Zeyneb ve KONUK, Sümeyye (2016). “Öğrenci Odaklı Bir Araştırma: Metin Özeti Yazma Stratejisi ve Dereceli Puanlama Anahtarı”, Eğitim ve Bilim, C.41, S.186, ss.163-183.
• CHEN, Yuan-Shan ve SU, Shao-Wen (2012). “A Genre-Based Approach to Teaching Efl Summary Writing”, ELT Journal, C.6, S.6, ss.184-192. CLARKE, Paula-J. TRUELOVE, Emma ve HULME, Charles ve SNOWLING, Margaret-J. (2013). Developing Reading Comprehension, John Wiley&Sons, USA.
• MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (215-230)
• ÇIKRIKÇI, Sevgi Sevim (2008). “İlköğretim Öğrencilerinde Özetleme Becerisinin Gelişimi”, Dil Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül 2008, S.141, ss.19-35.
• DENEME, Selma (2009). “İngilizce Öğretmen Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanım Tercihleri”, Journal of Language and Linguistic Studies, C.5, S.2, ss.85-91.
• DENEME, Selma ve DEMİREL, Özcan (2012). “Yabancı Dilde Yazma Becerisinin GelişimindeÖzetleme Tekniğinin Öğretimi ve Başarıya Etkisi”, Dil Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül 2012, S.157, ss.49-64.
• ERDEM, Cem (2012). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmen Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanım Tercihleri ve Metin Dil Bilimsel Bir Özetleme Çalışması” Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, C.1, S.3, ss.36-52.
• ESTERIA, Asie. (2016). “The Role of Pqrst Strategy to Improve Reading Comprehension In Indonesia”, In Prosiding Seminar Nasional Mahasiswa Kerjasama Direktorat Jenderal Gurudan Tenaga Kependidikan Kemendikbud, S.2, ss.1-14.
• EYÜP, Bircan, STEBLER, M-Zeliha ve UZUNER-YURT, Serap (2012). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanmadaki Eğilimleri”, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, C.1, S.1, ss.22-30.
• FIORELLA, Logan ve E-MAYER, Richard. (2015). Learning as a Generative Activity: Eight Learning Strategies That Promote Understanding, Cambridge University Press, New York.
• FRIEND, Rosalie (2001). “Teaching Summarization as a Content Area Reading Strategy”, Journal of Adolescent and Adult Literacy, C.44, S.4, ss.320-329. JEŽEK, Karel ve STEINBERGER, Josef (2008). “Automatic Text Summarization (The State of the Art 2007 and New Challenges”, In Proceedings of Znalosti, 2008, ss. 1-12.
• KARATAY, Halit, GÜNGÖR, Haluk, BOLAT, Kevser Kübra. ve OKUR, Sema (2013). 6, 7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Özetleme Becerileri, (Edt: C. Demir ve H. Parlakyıldız). Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan Türkçenin Eğitim ve Öğretimi (ss.277-298). Ankara: Akçağ Yayınları.
• KARATAY, Halit ve OKUR, Sema (2012). “Öğretmen Adaylarının Öyküleyici ve Bilgilendirici Metinleri Özetleme Becerileri”, The Journal of Academic Social Science Studies, C.5, S.7, ss.399-420.
• KIRKLAND, Margaret-R ve SAUNDERS, Mary Anne-P. (1991). “Maximizing Student Performance in Summary Writing: Managing Cognitive Load”, Teachers, of English to Speakers of Other Languages, C.25, S.1, ss.105-121.
• KULA, Sultan Selen (2018). Karşılıklı Öğretim Tekniğinin İlkokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama, Öğrenme Kalıcılığı ve Öz Yeterlik Algısına Etkisi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Doktora Tezi), Ankara.
• KURNAZ, Hasan ve AKAYDIN Şenol (2015). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bilgilendirici ve Öyküleyici Metinleri Özetleme Becerileri”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ÖS-II, ss.141-156.
• Metin Özetleme Becerisinin Geliştirilmesine Yönelik Bir Eylem Araştırması: PQRST Tekniği LIN, Ong Poh ve MAAROF, Nooreiny (2013). “Collaborative Writing in Summary Writing: Student Perceptions and Problems”, Social and Behavioral Sciences, Ekim 2013, S.90, ss.599– 606.
• MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara.
• NAMBIAR, Radha. M. K. (2007). “Enhancing Academic Literacy Among Tertiary Learners: A Malaysian Experience”, 3L Journal of Language Teaching, Linguistics and Literature, S.13.
• OTHMAN, Normah (2009). “Teaching and Assessing Three Types of Direct Writing in Malaysian Esl Classrooms – A Survey of Esl Teachers’ Opinions”, English Language Journal, S.3, ss.115-124.
• ÖZÇAKMAK, Hüseyin (2015). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Not Alarak Dinlemede Özetleme Stratejilerini Kullanma Becerileri, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• ÖZDEMİR, Ahmet-Ş. ve SERTSÖZ, Tuğçe (2006). “Okuduğunu Anlama Davranışının Kazandırılmasının Matematik Başarısına Etkisi”, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, S.23, ss.237-257.
• ÖZDEMİR, Serpil (2018). “The Effect of Summarization Strategies Teaching on Strategy Usage And Narrative Text Summarization Success”, Universal Journal of Educational Research, C.6, S.10, ss.2199-2209.
• PRING, Richand. (2013). Eğitim Araştırmaları Felsefesi (Çev. Dinçay Köksal), Nobel Yayın, Ankara.
• Rahayu, W. T. (2012). The Effect of Using Preview, Question, Read,State, Test (Pqrst) Method Toward Students’ Reading Comprehension of The First Year Students at Islamic Senior High Schoolbabussalam Boarding Schoolpekanbaru. State Islamic University of Sultan Syarif Kasim Riau, Endonezya.
• ROSE, Marjorie-St. (2001). “In Defence of Summarization”, College of The Bahamas Research Journal, S.10, ss.29-34.
• SALLABAŞ, Muhammed Eyüp (2007). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Kendini Yazılı Olarak İfade Etme Kazanımlarına Ulaşma Düzeyi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• SİDEKLİ, Sabri (2010). “Eylem Araştırması: İlköğretim Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okuma ve Anlama Güçlüklerinin Giderilmesi”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Bahar 2010, S.27, ss.563-580.
• TOK, Şükran ve BEYAZIT, Necla (2007). “İlköğretim 3. Sınıf Türkçe Dersinde Özetleme ve Not Alma Stratejilerinin Okuduğunu Anlama ve Kalıcılık Üzerindeki Etkileri”, Eurasian Journal of Educational Research, Temmuz 2007, S.28, ss.113-122.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• MİLLÎ EĞİTİM ● Cilt: 48 ● Sayı: 221, (215-230)
• YILDIZ, Cemal, OKUR, Alpaslan, ARI, Gökhan ve YILMAZ, Yakup (2006). Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• YILDIZ, Mustafa (2013). “Okuma Motivasyonu, Akıcı Okuma ve Okuduğunu Anlamanın Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarılarındaki Rolü”, Turkish Studies, C.8, S.4, ss.1461- 1478.
• YILMAZ, Muamber (2011). “İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Seviyeleri ile Türkçe, Matematik, Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji Derslerindeki Başarıları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.29, ss.9-13.
• WINOGRAD, Peter-N. (1984). “Strategic Difficulties in Summarizing Texts”, Reading Research Quarterly, C.19, S.4, ss.404-425.
• WORMELI, Rick (2005). Summarization in Any Subject: 50 Techniques To Improve Student Learning, Alexandria, VA, USA.