TELEVİZYON BAĞIMLISI İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BAĞIMLILIK DÜZEYLERİNE MOTİVASYONEL GÖRÜŞME PSİKO EĞİTİM PROGRAMININ ETKİSİ

Yıl 2019, TEMEL EĞİTİM, 665 - 684, 30.12.2019

Abdullah Nuri Dicle

Öz

Öz: Bu araştırmanın amacı, televizyon bağımlısı ilkokul öğrencilerine grup
yaşantısı yoluyla ve literatür desteğiyle, televizyon bağımlılıklarını önleyebil-
mek düşüncesiyle hazırlanan Motivasyonel Görüşme Tekniğine dayalı olarak
geliştirilen Televizyon Bağımlılığını Önleme Psiko-Eğitim Programının etkilili-
ğini araştırmaktır. Çalışma, deney ve kontrol gruplu ön test son test uygulan-
masına dayanan, yarı deneysel desende düzenlenmiştir. Araştırmada, gönüllü
ilkokul öğrencilerinin katılımı ile oluşturulan 16 kişilik deney grubu ile deney
grubu ile benzer demografik özelliklere sahip 16 kişilik kontrol grubu yer almış-
tır. Eğitimden önce her iki gruba da ön test uygulanmıştır. Ön-testin ardından
deney grubuna 5’i grup uygulaması, 1’i izleme olmak üzere toplam 6 oturum-
luk Motivasyonel Görüşme Tekniğine dayalı geliştirilen Televizyon Bağımlılığını
Önleme Psiko-Eğitim Programı uygulanmıştır. Eğitimin ardından her iki gruba
da son-test uygulanmıştır. Araştırmada, araştırmacı tarafından hazırlanan Kişi-
sel Bilgi Formu ile Balantekin (2009) tarafından geliştirilen, geçerlik ve güvenirlik
çalışmaları yapılan Televizyona Bağımlılık Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi
sonucunda deney grubu ile kontrol grubu arasında ön test puanları açısından
anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. 5’i grup uygulaması, 1’i izleme olmak
üzere toplam 6 oturumluk Motivasyonel Görüşme Tekniğine dayalı geliştirilen
Televizyon Bağımlılığını Önleme Psiko-Eğitim Programının ardından uygulanan
son test puanlarına bakıldığında, deney grubunun kontrol grubundan olumlu
olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı bulunmuştur. Elde edilen bulgular literatür
ışığında değerlendirilmiş ve televizyon bağımlısı üniversite öğrencilerinin tele-
vizyon bağımlılığı düzeylerinin azalmasında/düşmesinde Motivasyonel Görüş-
me Tekniğine dayalı geliştirilen Televizyon Bağımlılığını Önleme Psiko-Eğitim
Programının etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Programın etkililiğini test etmek
amacıyla izleme ölçümünün yapılabileceği, yapılacak yeni bir çalışmada bir pla-
sebo grubunun da oluşturulabileceği, önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Televizyon Bağımlılığı, ilkokul öğrencisi, bağımlılık, motivasyonel görüşme, Psiko-Eğitim Programı

Kaynakça

• ARKOWITZ, H. & MILLER, W.R. (2008). Learning, Applying and Extending Motivational Interviewing. Motivational Interviewing in the Treatment of Psychological Problems. Hal Arkowitz, Henny A. Westra, William R. Miller, Stephen Rollnick (Eds.), New York: The Guilford Press.
• AVIRAM, A. & WESTRA, H.A. (2011). The impact of motivational interviewing on resistance incognitive behavioural therapy for generalized anxiety disorder. Psychother Res. 21:698- 708.
• BAKER, A. ve diğerleri. (2006). Cognitive-Behavioural Therapy for Substance Use Disorders in People with Psychotic Disorders: Randomised Controlled Trial. The British Journal of Psychiatry. 188, 439-48.
• BAL, P.N., & METAN, H. (2016). Bilgisayar Bağımlılığı ile Baş Etme Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencileri Üzerindeki Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16 (1), 62-74.
• BALANTEKİN, Y. (2009). 10-14 Yas Arası Çocuklarda Televizyon Bağımlılığı Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Bursa.
• BROWN, A. (2011). Media use by children younger than 2 years. Pediatrics, 128(5), 1040–1045.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2001). Deneysel Desenler Öntest – Sontest Kontrol Grubu Desen ve VeriAnalizi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• DİCLE, A.N. (2015). Motivasyonel Görüşme Uygulamaları (1. bs.). Türkiye Alim Kitapları. Saarbrücken, Deutschland / Almanya.
• DİCLE, A.N. (2017). Motivasyonel Görüşme: Öğeler, İlke ve Yöntemler. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 4(15), 2043-2053.
• ERSES, T., MÜEZZİN, E. (2018). İnsani Değerler Psiko-Eğitim Programının Ergenlerde Internet Kullanımına Etkisi. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4 (7), 313-326.
• EVRA, J.V. (2009). Television and Child Development. Routledge, New York.
• GREENFIELD, D.N. (1999). Virtual addiction: Sometimes new technology can create new problems (http://www.virtual-addiction.com/pdf/nature_internet_addiction.pdf). Retrie- ved September, 28.
• GRIFFITHS, M.D. (1996). Internet addiction: An issue for psychopathology? Clinical Psychology Forum. 97: 32- 36.
• GRIFFITHS, M.D. (1999). Internet Addiction: Fact or Fiction? The Psychologist, 12(5), 246-250.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1. TDK (2019). Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü (Erişim Tarihi: 23.07.2019)
• IŞIK, M. (2007). Televizyon ve Çocuk, Konya: Eğitim Kitapevi Yayınları.
• JOANNA, S., MELINDA S., LAWRENCE, R. & JEANNE, S. (2014). Internet and computer ad- diction. 21 Haziran 2019 tarihinde http://www.helpguide.org/articles/addiction/internet-and-computer-addiction.htm adresinden alınmıştır.
• JONG-UN, K. (2008). The effect of a r/t group counseling program on the internet addiction level and self-esteem of ınternet addiction university students International Journal of Reality Therapy.
• KIRIK, A.M. (2013). Televizyonun Gelişim Çağı Çocukları Üzerindeki Olumsuz Etkileri ve Ebeveynlerin Kontrol Sorunu. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. (2), 189-198.
• LEMISH, D. (2007). Children and Television. A Global Perspective. Blackwell Publishing, Oxford.
• MILLER, W.R. & ROLLNICK, S. (2009). Motivasyonel görüşme tekniği, insanları değişime hazırlar. (F. Karadağ, K. Ögel ve A. E. Tezcan, Ed.). Ankara: HYB Basım Yayın.
• OKUR, N.K. (2000). Sosyolojik Açıdan Televizyonun Toplum Üzerindeki Etkileri (Isparta Uygulaması), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• ORUÇ, C., TECİM, E. & ÖZYÜREK, H. (2011). Okul Öncesi Dönem Çocuğunun Kişilik Gelişiminde Rol Modellik ve Çizgi Filmler. EKEV Akademi Dergisi, 15: 281-297.
• ÖKTEM, F., SAYIL, M. & ÇELENK ÖZEN, S. (2006). Kodlayıcı Eğitim Kitapçığı, Ankara: RTÜK Yayını.
• ÖZCAN, S. (2009). Denetimli Serbestlik Uygulamasında Motivasyonel Görüşmelerin Etkinliği.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• ÖZTÜRK, C. & KARAYAĞIZ, G. (2007). Çocuk ve Televizyon. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 10: 81-85.
• PEKER, A. (2013). İnsani Değerler Yönelimli Psiko-Eğitim Programı’nın problemli internet Kullanımı ve siber zorbalık üzerindeki etkisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 11-22. Alı- nan yer: http://edergi.atauni.edu.tr/ataunisosbil/article/view/5000150999/5000137041
• ROLLNICK, S., MILLER, W. R. & BUTLER, C. (2008). Motivationals interviewing in healthcare: Helping patients change behavior. American Journal of Pharmaceutical Education, 73(7), 1–107.
• RUBAK, S. ve ark. (2005). Motivational Interviewing: A Systematic Review and Meta-analysis.British Journal of General Practice. 55, 305-312.
• SCOTT, R. (2010). Motivational Interviewing: an Emerging Trend in Medical Management: an Action Guide to Eliciting Powerful Behavior Change Professional Patient Advocate Insti- tute, Dorland Health. www.patientadvocatetraining.com. (Erişim tarihi: 13.12.2017)
• SHAFFER, H. J., HALL, M. N., & BILT, J. V. (2000). “Computer addiction: A critical considerati- on”, American Journal of Orthopsychiatry, 70(2), pp.162.
• SOMMERS-FLANAGAN, J. & SOMMERS-FLANAGAN, R. (2015). Klinik Görüşme. Çevirenler:Akbaş, G., Korkmaz, L. İstanbul: Deniz Ofset Matbaacılık.
• TARHAN, N. & NURMEDOV, S. (2018), Bağımlılık, Timaş Yayınları, 6.Baskı, İstanbul.
• TAŞ, İ., & AYAS, T. (2018). Psikolojik Belirtileri Azaltmaya Yönelik Psiko-Eğitim Programının Ergenlerde İnternet Bağımlılığına Etkisi. EĞİTİM VE BİLİM, 43(196).