5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE DRAMA VE BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN AKADEMİK BAŞARI VE BİLGİLERİN KALICILIĞINA ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 229, 179 - 203, 04.02.2021

Nurten Gürbüz Selçuk İlgaz

Öz

Bu araştırmanın amacı drama ve bilgisayar destekli öğretim [BDÖ] yöntemlerinin ve ders kitabı merkezli öğretimin 2005 yılı Sosyal Bilgiler öğretim programında yer alan 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Bir Ülke Bir Bayrak” ünitesindeki bazı soyut kavramlarla ilgili öğrencilerin akademik başarıları ve bilgilerin kalıcılığı üzerine etkilerini incelemektir. Araştırmada nicel yöntemden yararlanılmıştır. Çalışma grubu Doğu Anadolu’da bir ortaokulun 5. sınıfındaki 78 öğrenciden oluşmuştur. Deney gruplarından birine drama, diğerine BDÖ yöntemiyle öğretim; kontrol grubuna ders kitabı merkezli öğretim beş hafta uygulanmıştır. Bulgulara göre drama ve BDÖ yöntemlerinin akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığının artışında etkili olduğu fakat yöntemlerin arasında anlamlı fark olmadığı; ders kitabı merkezli öğretimin akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığında anlamlı fark oluşturmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Drama, Bilgisayar Destekli Öğretim, Kavram, Akademik Başarı, Bilgilerin Kalıcılığı

Kaynakça

• ADIGÜZEL, H. Ö. (2012). Eğitimde yaratıcı drama (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• ALKAN, C. (2005). Eğitim teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ANNARELLA, L. A. (1992). Creative drama in the classroom. Retrieved from ERIC database. (ED391206)
• ARI, M. & Bayhan, P. (2002). Okul öncesi dönemde bilgisayar destekli eğitim. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• AYKAÇ, N. (2007). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
• AYKAÇ, M., & Adıgüzel, Ö. (2011). Sosyal Bilgiler dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanılmasının öğrenci başarısına etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 297-314.
• AYVACI, H. Ş., Bakırcı, H., & Başak, M. H. (2014). Fatih projesinin uygulama sürecinde ortaya çıkan sorunların idareciler, öğretmenler ve öğrenciler tarafından değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 20-46.
• BAĞDATLI, M. İ. (2011). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersleri için eğitici drama uygulamaları. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25, 139-166.
• BARANI, G. H. (2014). Bilgisayar destekli animasyonla öğretim yönteminin fen bilgisi öğretmenliği fizik 4 (modern fizik) dersi ile ortaöğretim 11.sınıf modern fizik dersindeki akademik başarıya etkisi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• BAŞBUĞ, S., & Adıgüzel, Ö. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersindeki başarılarına etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 1-31.
• BAŞOL, S., Ünal, F., Azer, H., Yıldız, A., & Evirgen, Ö. F. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler ders kitabı 5. sınıf (5. baskı). Ankara: MEB Yayınları.
• BAYRAMOĞLU, A. Ç., & Başbuğ, S. (2018). TC İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin yaratıcı drama yöntemi ile işlenmesine ilişkin öğrenci görüşleri. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1), 53- 68.
• BİNGÖL, K. T. (2015). İlköğretim 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinin drama tekniğiyle işlenmesinin akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (Yüksek lisans tezi). Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• BİRGÜL, K. (2014). Sınıf öğretmenlerinin bilgisayar destekli ilkokuma yazma öğretimine ilişkin görüş ve tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• BROOKS, G. P., & Johanson, G. A. (2003). TAP: Test analysis program. Applied Psychological Measurement, 27(4), 303-304.
• BÜYÜKALAN, S. F. (2003). Ders kitabı ve öğretim programı ilişkisi. Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• CABADA, R. Z., Estrada, M. L. B., Hernández, F. G., Bustillos, R. O., & Reyes-García, C. A. (2018). An affective and Web 3.0-based learning environment for a programming language. Telematics and Informatics, 35(3), 611-628.
• CAMNALBUR, M., & Erdoğan, Y. (2008). A meta analysis on the effectiveness of computer-assisted instruction: Turkey sample. Educational Sciences: Theory & Practice, 8(2), 497-505. Retrieved from ERIC database. (ED EJ831164)
• CEYHAN, E., & Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ÇALIŞKAN, N., & Karadağ, E. (2007). Temel kavramlar. M. Sarıtaş (Ed.), Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (ss. 1-17). Ankara: Pegem Akademi.
• ÇELİK, M. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının yaratıcı drama yöntemini kullanmaya yönelik özyeterliklerinin incelenmesi, Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(2), 124-134.
• ÇELİKKAYA, T. (2014). Sosyal Bilgiler dersinde drama yönteminin önemi ve uygulama örnekleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 9(2), 447-470.
• DEBRE, İ. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde ders anlatım stratejisi olarak dramatizasyonun kullanılmasının öğrencinin başarı düzeyine etkisi (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DEMİREL, Ö. (2008, Nisan). Yapılandırmacı eğitim. Eğitim ve Öğretimde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyumu’nda sunulan sözlü bildiri, İstanbul.
• DEMİRER, V., & Sak, N. (2015). Türkiye’de bilişim teknolojileri (BT) eğitimi ve BT öğretmenlerin değişen rolleri, Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5), 434-448.
• DİNÇ, E., & Doğan, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe Sosyal Bilgiler öğretim programı ve uygulanması hakkında öğretmen görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-49.
• DİNÇ, E., & Üztemur, S. S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin demokratik değer algılarının karikatürler aracılığıyla incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 974-988. doi:10.17051/ io.2016.79948
• DODWELL, C. (2002). Building relationships through drama: The action track project (1). Research in Drama Education, 7(1), 43-48.
• DOĞANAY, A. (2003). Öğretimde kavram ve genellemelerin geliştirilmesi. C. Öztürk & D. Dilek (Eds.), Hayat bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretimi içinde (ss. 227-255). Ankara: Pegem Akademi.
• DUPRÉ, B. J. (2006). Creative drama, playwriting, tolerance, and social justice: an ethnographic study of students in a seventh grade language arts class (Doctoral dissertation). Reteivred from https://elibrary.ru/item.asp?id=9419920
• EMRAHOĞLU, N., & Bülbül, O. (2010). 9 sınıf fizik dersi optik ünitesinin bilgisayar destekli öğretiminde kullanılan animasyonların ve simülasyonların akademik başarıya ve akılda kalıcılığa etkisinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 409-422.
• EREŞ, F. (2015). Vatandaşlık eğitimi ve karakter eğitimi politikalarının değerlendirilmesine yönelik nitel bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 120-136.
• FELIX, V. G., Mena, L. J., Ostos, R., & Maestre, G. E. (2017). A pilot study of the use of emerging computer technologies to improve the effectiveness of reading and writing therapies in children with Down syndrome. British Journal of Educational Technology, 48(2), 611-624.
• FLENNOY, A. J. (1992). Improving communication skills of first grade low achievers through whole language, creative drama and different styles of writing. Retrieved from ERIC database. (ED 352599)
• FREEMAN, G. D. (2000). Effects of creative drama activities on third and fourth grade children (Unpublished doctoral dissertation). University of Mississippi, MS, USA.
• FULFORD, J., Hutchings, M., Ross, A., & Schmitz, H. (2001). İlköğretimde Drama. (L. Küçükahmet, H. Borçbakan, S. S. Karamaoğlu, çev. ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• GENÇ, H. N. (2003). Eğitimde yaratıcı dramanın alımlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 196-205.
• GENÇ, S. Z., & Eryaman, M. Y. (2008). Değişen değerler ve yeni eğitim paradigması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 89-102.
• GIAITZIS, L. (2007). Using dramatic activity to enhance junior core french students’ motivation and oral communication skills (Master Thesis). Retrieved from https://dr.library.brocku.ca/bitstream/handle/10464/1661/Brock_Giaitzis_Luisa_2007.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• GULI, L. A. (2004). The effects of creative drama–based intervention for children with deficits in social perception (Doctoral dissertation). Retrieved from https://repositories.lib.utexas.edu/ bitstream/handle/2152/1319/gulil33014.pdf?sequence=2
• HIZAL, A. (1984). Eğitim teknolojisi uygulama yöntemi: Bilgisayarla kendi kendine öğrenme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 17(1), 389-398.
• INNES, M., Moss, T., & Smigiel, H. (2001). What do the children say? The importance of student voice. Research in Drama Education, 6(2), 207-221.
• IRMAK, M. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin, yöneticilerinin “teknoloji liderliği” düzeylerine ilişkin algıları (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• İBRAHİMOĞLU, Z. (2009, Ekim). Sosyal Bilgiler eğitimi alanında yazılan makaleler üzerine nitel bir değerlendirme. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• JENO, L. M., Grytnes, J. A., & Vandvik, V. (2017). The effect of a mobile-application tool on biology students’ motivation and achievement in species identification: A Self-Determination Theory perspective. Computers & Education, 107, 1-12.
• KARADENİZ, A., & Akpınar, E. (2015). Web tabanlı öğretimin ilköğretim öğrencilerinin akademik başarılarına etkisi. Eğitim ve Bilim. 40(177), 217-231.
• KÜÇÜKAHMET, L. (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri (27. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• LEVENT, T. (1999). Drama kültürünü oluşturmak. Eğitimde tiyatroda yaratıcı drama. Çağdaş Drama Derneği Bülteni, 2, 7-9.
• LIAO, Y. K. C. (2007). Effects of computer-assisted instruction on students’ achievement in Taiwan: A meta-analysis. Computers & Education, 48(2), 216-233.
• MANTAŞ, S., (2014). Drama etkinliklerinin ilkokul 4.sınıf öğrencilerinin sosyal beceri gelişimi ve işbirliği davranışlarına etkisi (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• MCCASLIN, N. (2006). Creative drama in the clasroom and beyond. Boston MA: Pearson Education.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim 1.-5. sınıf programları tanıtım el kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MOONEN, J., & Collis, B. (1992). Changing the school: Experiences from a Dutch “technology-enriched” school project. Education and Computing, 8, 97-102.
• NAYCI, Ö., & Adıgüzel, Ö. (2017). The effect of using creative drama as a method in social sciences lesson to student success. Education and Science, 42(192), 349-365.
• NIKOU, S. A., & Economides, A. A. (2018). Mobile-Based micro-Learning and Assessment: Impact on learning performance and motivation of high school students. Journal of Computer Assisted Learning, 34(3), 269-278.
• NUNEZ, L. (2003). Mental imagery: Training students through drama to use ımagery in text recall (Doctoral dissertation). Reteivred from https://elibrary.ru/item.asp?id=5982883
• ÖÇAL, M. F., & Şimşek, M. (2017). Matematik Öğretmen Adaylarının FATİH Projesi ve Matematik Eğitiminde Teknoloji Kullanımında Yönelik Görüşleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 8(1), 91-121.
• ÖNDER, A. (2010). Yaşayarak öğrenme için eğitici drama. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• ÖZTÜRK, Ç. & Korkmaz, Ö. (2020). Teknoloji destekli yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersine dönük tutumlarına ve problem çözme becerilerine etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 15(1), 1-18.
• PAMUK, T. (2018). “Periyodik sistem” ve “kimyasal bağlar” konularının öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin 8. sınıf öğrencilerinin başarı ve tutumlarına etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• ROWLAND, G. E. (2002). Every child needs self esteem: Creative drama builds self confidence through self expression (Doctoral dissertation). Retrieved from ProQuest Dissertations & Theses Global. (UMI No. 3040782)
• RÜZGAR, M. A. (2014). 6. sınıf Sosyal Bilgiler programındaki ipek yolunda türkler ünitesinde geçen göç kavramının drama yöntemiyle işlenmesinin öğrenci başarısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• SABO, H. M. (2015, April). GIS concepts in teaching geography. Paper presented at The 11th International Scientific Conference eLearning and Software for Education, Bucharest.
• SARI, D. (2017). İlkokul 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde yaratıcı drama yöntemi kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, tutumlarına ve öğretimin kalıcılığına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• SEÇER, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• SERİN, O. (2011). The effects of the computer-based ınstruction on the achievement and problem solving skills of the science and technology students. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10(1), 183-201.
• ŞEKER, R., & Kartal, T. (2017). The effect of computer-assisted instruction on students’ achievement in science education. Turkish Journal of Education, 6(1), 17-29.
• TAŞYÜREK, Z. (2017). Sosyal Bilgiler dersinde internet kullanımının öğrencelerin akademik başarılarına, bilgilerin kalıcılığına ve derse karşı tutumlarına etkisi (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• TEZEL, Ö., & Aydost, Y. (2016). Fen bilimleri eğitiminde bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin kavram bilgilerine ve tutumlarına etkisi. Journal of Research in Education and Teaching, 5(3), 49-61.
• TIENKEN, C. H., & Wilson, M. J. (2007). The impact of computer assisted instruction on seventh- grade students’ mathematics achievement. Planning and Changing, 38(3/4), 181-190.
• TOROĞLU, A., & İçingür Y. (2007). Üç boyutlu bir animasyon sisteminin tasarımı ve teknoloji eğitiminde kullanılması. Politeknik Dergisi,10(3), 247-252.
• TOROS, S. (2015). Sosyal Bilgiler öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• TROTSKOVSKY, E., & Sabag, N. (2015). One output function: A misconception of students studying digital systems–a case study. Research in Science & Technological Education, 33(2), 131-142.
• ULUBEY, Ö., & Gözütok, F. D. (2015). Yaratıcı drama ve diğer etkileşimli öğretim yöntemleri ile geleceğin vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları eğitimi. Education & Science, 40(182), 87-109. doi:109. 10.15390/EB.2015.4845.
• URL-1, http://www.eba.gov.tr. 19 Aralık 2016.
• URL-2, http://www.morpakampus.com. 19 Şubat 2017.
• URL-3, http://www.sosyaldeyince.com. 12 Şubat 2017.
• URL-4, http://www.kampustest.com. 15 Şubat 2017.
• URL-5, http://testcoz.dersizlesene.com. 10 Şubat 2017.
• UŞUN, S. (2013). Bilgisayar destekli öğretimin temelleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• YAĞCI, M. (2017). Tarih öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin akademik başarıya, öğrenilenlerin kalıcılığına ve bilgisayara karşı tutuma etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(1), 102-113.
• YAPICI, H. (2015). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin drama yöntemini kullanmaya yönelik öz yeterlilikleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 38, 371-382.
• YAYLAK, E. (2010). İlköğretim Sosyal Bilgiler öğretiminde internet tabanlı öğretim yönteminin ders başarısına etkisi (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• YELER, M. (2018). İnsan ilişkileri ve iletişim dersinde yaratıcı drama uygulamalarının etkisine ilişkin öğrenci görüşleri. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(2), 2013-236.
• YENİGÜL, Ç. K. (2019). Sosyal Bilgiler dersinde bir yöntem olarak yaratıcı dramanın kullanımına yönelik öğrenci görüşleri: Bir dünya savaşı atölyesi/Student opinions regarding the use of creative drama as a method in the lesson social studies: A world war workshop. e-Uluslar arası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(3), 1-14.
• YEŞİLTAŞ, E., & Kaymakçı, S. (2014). Sosyal Bilgiler öğretim programının teknoloji boyutu. Uluslar arası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(16), 314-340.
• YEŞİLTAŞ, E., & Turan, R. (2015). Sosyal Bilgiler öğretimine yönelik geliştirilen bilgisayar yazılımının akademik başarı ve tutuma etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5, 1-23.
• YÜKSEKÖĞRETİM Kurulu. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü.