OKUL ÖNCESİ YABANCI ÇOCUKLARA YÖNELİK EŞDİZİMLİ SÖZCÜKLER

Yıl 2021, TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA GÖÇMEN EĞİTİMİ, 145 - 171, 22.12.2021

İzel Işık Kamil İşeri

https://doi.org/10.37669/milliegitim.959177

Öz

Yabancı çocuklara Türkçe öğretiminde özellikle okul öncesi yaşlarda karşılaşılan problemlerden biri malzeme eksikliğidir. Bu çalışmanın amacı 4-6 yaş arası Türkçe ana dili konuşucusu çocukların iletişim bağlamında kullandığı ad+eylem eşdizimli sözcüklerini belirlemek ve aynı yaştaki yabancı çocukların Türkçe öğretiminde kullanılacak malzemeler için veri hazırlamaktır. Bu çalışmada nitel araştırma yaklaşımından gözlem tekniğine başvurulmuştur. Çalışmada çocukların doğal dil kullanımı incelendiği için gözlem tekniğinin katılımcı olmayan gözlem tekniğine başvurulmuştur. Çalışma grubunu İzmir/Karşıyaka Suzan Divrik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Uygulamalı Anaokulunda öğrenim gören 4-5 ve 6 yaş aralığındaki Türkçe ana dili konuşucuları oluşturmaktadır. Çalışmaya 4 yaştan 10, 5 yaştan 16, 6 yaştan 19 olmak üzere toplamda 45 öğrenci katılmıştır. Çalışmanın verileri her yaş grubundan 120 dakika olmak üzere toplamda 360 dakika ses kayıt cihazı ile ses kaydı alınarak ve tarafımızca hazırlanan gözlem formları doldurularak toplanmıştır. Çalışma verilerinin analizi için durum analizi ve içerik analizi kullanılmıştır. Ses kayıtları çevriyazıya dönüştürülmüştür ve Microsoft Excel programına aktarılmıştır. Sonuç olarak 4-6 yaş arası yabancı çocukların Türkçe öğretiminde kullanılacak malzemeler için serbest eylemlerle ve katkısız eylemler ile oluşturulan ad+eylem eşdizimli sözcükleri elde edilmiş ve listelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

yabancı çocuklara Türkçe öğretimi, malzeme, eşdizimlilik

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aksu-Kurtoğlu, Ö. (2017). Türkçede ad-eylem eşdizimliği için istatiksel ve anlamsal ölçütler temelinde derlem çıkışlı bir ulamlama [Sözlü bildiri]. 30. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akşehirli, S. (2013). Türkçede et- katkısız eyleminin sözlüksel işlevleri. Turkish Studies, 8/9, s. 481-494.
• Altıkulaçoğlu, S. (2010). Yabancı dil sınıflarında eşdizimli sözcük öğretimi ve anadilinin rolü. Tömer Dil Dergisi (148), s. 37-52.
• Avşar-Tuncay, A. (2021). Ana dili Türkçe olmayan mülteci çocuklarda kelime tanıma envanterinin kullanımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(1), s. 59-75.
• Ayabakan, M. (2015). Türkçe Sözlük'te eşdizimli ögelerin sunumu ve görünümleri [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baş, B. (2016). Çocuk kitaplarında ortak söz varlığı unsurları üzerine bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), s. 391-409.
• Beyhan , D., ve Epçaçan, C. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyonu projesi kapsamında geçici eğitim merkezlerinde görev yapan dil öğreticilerinin dil öğretirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies, 13/19, s. 285-306. doi:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14040
• Biçer, N., ve Kılıç, S. B. (2017). Suriyeli öğrencilere Türkçe öğretmek için kullanılan ders kitaplarının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), s. 649-663.
• Brown, H. D. (2007). Age Factors. (In) H. D. Brown (Eds.), Principles of language learning and teaching (s. 25-82). Pearson Education.
• Bulut, S., Kanat-Soysal, Ö., ve Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), s. 1210-1238.
• Büyükikiz, K., ve Hasırcı, S. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi üzerine bir değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(21), s. 145-155.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz , Ş., ve Demirel , F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınevi.
• Canbulat, M., ve Çayıroğlu-İşgören, O. (2005). Yabancı dil öğretimine başlamada en uygun yaşın ne olduğuna ilişkin dilbilimsel yaklaşımlar ve öğretmen görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), s. 123-139.
• Cellat, E. (2013, 27 Mart). Eskişehir yabancılar şube müdürlüğü yekilisinin konuşması [Panel konuşması]. Mülteciler ve Mülteciler Hukuku Paneli. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Eskişehir.
• Cowie, A. (2012). Dictionaries, language learning and phraseology. International Journal of Lexicography, 25(4), s. 386-392.
• Cowie, A. P. (1981). The treatment of collocations and idioms in learners' dictionaries. Applied Linguistics, 2(3), s. 223-235.
• Cowie, A. P. (1998). Phraseology: theory, analysis and applications. Clarendon Press.
• Çetin, B., ve Uzdu-Yıldız, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe alanında öğretmen eğitimi için temel bilgiler ve uygulama örnekleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Çıplak, M. (2005). Uşak merkez ilköğretim 5., 8. ve 11. sınıfların yazılı kelime hazinesinin belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Doğan, N. (2015). Türkçe Sözlük'te fiilsel eşdizimlilik. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi (17), s. 67-84.
• Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 26-42.
• Gass, S. M., ve Selinker, L. (2008). Second language acquisition: An introductory course. https://libgen.is/book/index.php?md5=96557F9A249F4E8864723CC4BD55E0A3 adresinden alındı
• Gencer, T. E. (2017). Göç ve eğitim ilişkisi üzerine bir değerlendirme: Suriyeli çocukların eğitim gereksinimi ve okullaşma süreçlerinde karşılaştıkları güçlükler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), s. 837-851.
• Göçen, G., ve Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: Çocuk hikâyeleri dizisi A1-A2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), s. 93-126.
• Göçen, G., Gökmen , H., Şahin, B., ve Çelebi, M. (2020a). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan fiillerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(105), s. 146-172. doi:http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.42978
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., ve Darama , M. (2020b). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), s. 112-142. doi:https:// 10.29228/ijlet.41764
• Göçen, G., Yazıcı, H., ve Kaldırım, G. (2020c). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında ikilemeler, deyimler ve atasözleri: Anadolu ve Dede Korkut hikâye setleri. Aydın Tömer Dil Dergisi, 5(1), s. 1-38.
• Gün, M., ve Şimşek , R. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan hikâye kitaplarının incelenmesi: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretimi A1-A2 hikâye seti örneği. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(3), s. 502-517. doi:https:// 10.18298/ijlet.2070
• Güngör, F. (2015). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim-öğretiminde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Hallaçlı, F., ve Gül, İ. (2021). Suriyeli öğrencilerin Türkiye'de eğitim sürecinde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Journal of Human Sciences, 18(2), s. 199-214. doi:http://doi:10.14687/jhs.v18i2.6146
• İmer, K., Kocaman, A., ve Özsoy, A. S. (2013). Dilbilim sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Karagöl, E., ve Kurt, B. (2021). Ders kitabı yazarlarının görüşlerine göre yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(Özel Sayı), s. 184-209. doi:https://doi.org/10.35675/befdergi.850653
• Kızıltaş, Y. (2021). İki dilli öğrencilerin ikinci dil ediniminde etkili olan faktörler ve dezavantajlı gruplara dönüşmeleri: Kuramsal ve derleme bir çalışma. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), s. 1012-1036.
• Maouene, J. (2011). Object associations of early-learned light and heavy English verbs. First Language, 31(1), s. 109-132.
• Melcuk, I. (1998). Collocations and lexical functions. In. A. P. Cowie (Eds.), Phraseology: theory, analysis, and applications (23-54). Oxford University Press.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), s. 1428-1449. doi:https:// 10.26466/opus.443945
• Nesselhauf, N. (2005). Collocations in a learner corpus. John Benjamins Publishing.
• Nicholas, H., ve Lightbown, P. M. (2008). Characteristics of child SLA/ Defining child second language acquisition, defining roles for L2 instruction. In J. Phlip, R. Oliver, ve A. Mackey (Edt.), Second language acquisition and the younger learner: Child's play? (s. 27-52). John Benjamins Publishing Company.
• Özen, H., ve Yalçın, M. (2018). Dikkatli bir gözlemci olmak. S. B. Merriam (Edt.), Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (111-130). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özkan, B. (2007). Türkiye Türkçesinde belirteçlerin fiillerle birlikte kullanımı ve eşdizimliliği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Peçenek, D. (2002). 4-6 yaş grubu Türk çocuklarının İngilizce öğrenme süreçleri üzerine bir durum çalışması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türkiye Maarif Vakfı. (2020, 11 Kasım). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi programı. https://www.turkiyemaarif.org/uploads/yabancidilolarakturkceogretimi.pdf adresinden alındı
• Uçar, A. (2007, 10-11 Mayıs). Eylemde çokanlamlılık ve sözlük girdisi olarak katkısız eylemler [Sözlü bildiri]. XXI. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri (s. 137-154). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Uçar, A. (2010). Light verb constructions in Turkish Dictionaries: Are they submeanings of polysemous verbs? Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), s. 1-17.
• Uzdu-Yıldız, F. (2013). Sözcük ve sözcük öğretimi. İM. Durmuş, ve A. Okur (Edt.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı (s. 357-364). Grafiker Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek , H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.