Bir Gelişimsel Tarama Profili Çalışması: Çubuk İlçesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 243, 1605 - 1634, 01.08.2024

Hatice Merve İmir Burçin Aysu Nursel Bektaş Rüveyda Kurnaz Şerife Çamurcu K. Büşra Kaynak Ekici Fatma Kılınç

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1254008

Öz

Bu araştırmanın amacı erken müdahale kapsamında 2021-2022 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ankara İli Çubuk İlçesinde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı anasınıfları ve bağımsız anaokullarına devam eden çocukların gelişimsel tarama profillerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda gerçekleştirilen araştırmada nicel araştırma modellerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Çubuk İlçe Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı 10 kurumda okul öncesi eğitime devam eden ve ebeveyni çalışmaya katılmasına onay veren 222’si kız, 197’si erkek olmak üzere toplam 419 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri demografik bilgi formu ve Denver II Gelişimsel Tarama Testi kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 24.00 programı kullanılarak analiz edilmiş, gelişimsel değerlendirme sonuçlarını incelemek için tanımlayıcı istatistiklerden Ki-kare Testi ve Kruskal Wallis testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda çalışma grubunda yer alan 419 çocuktan 295’inin (%70,4) normal gelişim, 87’sinin (%20,8) şüpheli gelişim ve 36’sının (%8,6) anormal gelişim gösterdiği saptanmıştır. Çocuklarda en yüksek oranda şüpheli gelişim dil gelişimi (%8) alanında; en yüksek oranda anormal gelişim ise dil gelişimi ve kişisel-sosyal gelişim (%3) alanlarında saptanmıştır. Ayrıca kız çocukları ile annesi ve babası üniversite mezunu olan çocukların Denver II Gelişimsel Tarama Testi sonuçlarına göre normal gelişim gösterme oranlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Buna karşın Denver II Gelişimsel Tarama Testi sonuçların çocukların kardeş sayısına ve doğum sırasına göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda araştırmacılara ve uzmanlara öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Denver II Gelişimsel Tarama Testi, gelişimsel değerlendirme, gelişimsel gecikme, erken müdahale, erken çocukluk dönemi

Teşekkür

Ankara Çubuk İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’ne desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akkaş, M. ve Tozduman Yaralı, K. (2022). Bir devlet hastanesinde çocuk gelişimi birimine yönlendirilen konsültasyonların değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 135-148. https://doi.org/10.46237/amusbfd.952374
• Alkan, H., Mutlu, A. ve Haliloğlu, G. (2021). Developmental parameters and physical fitness in preschool children with minor neurological dysfunction. The Turkish Journal of Pediatrics, 63, 584-593. https://doi.org/10.24953/turkjped.2021.04.005
• Anderson, L. M., Shinn, C., Fullilove, M. T., Scrimshaw, S. C., Fielding, J. E., Normand, J., and Carande-Kulis, V. G. (2003). The effectiveness of early childhood development programs. A systematic review. American Journal of Preventive Medicine, 24(3), 32-46. https://doi.org/10.1016/s0749-3797(02)00655-4.
• Anlar, B., ve Yalaz, K. (1996). Denver II Gelişimsel Tarama Testi Türk çocuklarına uyarlanması ve standardizasyonu el kitabı. Ankara: Meteksan Matbası.
• Antepli, S., ve Yıldız, Y. (2015). Okul öncesinde gelişimsel ölçeklerin yansımaları. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 368-377.
• Atasay, B., Günlemez, A., Ünal, S. ve Arslan, S. (2003). Anne sütü ile beslenen bir yenidoğan hipernatremik dehidrasyon. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 56(1), 39-44.
• Atkıncı Alpay, E. T. (2017). Denver II Gelişimsel Tarama Testi normal ve anormal olan çocuklarda d vitamini profilaksi tedavisi alma durumunun ve serum d vitamini düzeylerinin değerlendirilmesi. [Tıpta Uzmanlık Tezi] Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara.
• Aylward, G. P., and Zhu, J. J. (2019). The Bayley Scales: Clarification for clinicians and researchers. (pp. 1–12). Bloomington, MN: NCS Pearson.
• Bailey, D. B. (2002). Are critical periods critical for early childhood education?: The role of timing in early childhood pedagogy, Early Childhood Research Quarterly, 17(3), 281-294. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(02)00165-5.
• Bang, K. (2008). Analysis of risk factors in children with suspected developmental delays. World Academy of Science, Engineering and Technology, 48, 429-434.
• Basky, S. (2020). The influence of socio-cultural factors in child development. International Journal of Advance Research Innovative Ideas Education, 6(6), 623-626.
• Batshaw M. L. (2002). Chromosomes and heredity: A toss of the die. In M. Batshaw (ed.), Children with Disabilities (pp. 3-26). Baltimore, MD: Paul H. Brookes.
• Baykan, S., Temel, F. Z., Ömeroğlu, E., Bulduk, S., Ersoy, Ö., Avcı, N. ve Turla, A. (1995). Ankara’da farklı sosyoekonomik düzeydeki 0-6 yaş çocuklarının gelişim durumlarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Ankara: M.E.B. Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü ve G.Ü. Mesleki Eğitim Fakültesi.
• Bellman, M., Byrne, O., and Sege, R. (2013). Developmental assessment of children. BMJ (Clinical Research Ed.), 346. https://doi.org/10.1136/bmj.e8687
• Brito, C. M., Vieira, G. O., Costa, M. da C., and Oliveira, N. F. (2011). Desenvolvimento neuropsicomotor: o teste de Denver na triagem dos atrasos cognitivos e neuromotores de pré-escolares [Neuropsychomotor development: the Denver scale for screening cognitive and neuromotor delays in preschoolers]. Cadernos de Saúde Pública, 27(7), 1403–1414. https://doi.org/10.1590/s0102-311x2011000700015
• Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö, A., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (29. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çarman, K. B., Kayhan, M., Bilge, U., Dinleyici, M., Balcıoğlu, H., Yarar, C., Dinleyici, C. Y. ve Ünlüoğlu, İ. (2017). Aile hekimlerinin gelişimsel tarama testleri hakkındaki bilgi düzeylerinin ve uygulama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Osmangazi Tıp Dergisi, 39(3), 44-48.
• Çelikkıran, S., Bozkurt, H. ve Coşkun M. (2015). Denver developmental test findings and their relationship with sociodemographic variables in a large community sample of 0-4-year-old children. Nöropsikiyatri Arşivi, 52(2), 180-184. https://doi.org/10.5152/npa.2015.7230
• Çetin Hakyemez, H., Eles Baysal, T., Oğuz, Y., Cınbız, E. N. ve Gülsar, T. (2019, 25-27 Nisan). Okul öncesi çocukların gelişiminin Denver II testi ile değerlendirilmesi ve demografik açıdan incelenmesi. [Sözlü bildiri]. 14. Ulusal Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrenci Kongresi, Maltepe Üniversitesi. İstanbul.
• Choo, Y. Y., Agarwal, P., How, C. H., and Yeleswarapu, S. P. (2019). Developmental delay: Identification and management at primary care level. Singapore Medical Journal, 60(3), 119–123. https://doi.org/10.11622/smedj.2019025
• Demirci A. ve Kartal M. (2012). Çocukluk dönemine ait bir sorun: Gelişme geriliği ve erken tanının önemi, Turkish Family Physician, 3(4), 1-6.
• Demirci, A. ve Kartal, M. (2018). Sociocultural risk factors for developmental delay in children aged 3–60 months: a nested case-control study. European Journal of Pediatrics, 177, 691–697. https:// doi.org/10.1007/s00431-018-3109-y
• Diamond, K. E. (1990). Effectiveness of the Revised Denver Developmental Screening Test in identifying children at risk for learning problems. The Journal of Educational Research, 83(3), 152–157. https://doi.org/10.1080/00220671.1990.10885947
• Doğan, A. ve Baykoç, N. (2015). Hastanede çocuk gelişimi birimine yönlendirilen çocukların değerlendirilmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal 1. https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893/103877
• Doğan Keskin, A. (2021). Birinci basamak sağlık kurumlarında gelişimsel tarama: Geleceğe yapılan bir yatırım mı? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(2), 126-135. https://doi.org/ 10.17942/sted.873840
• Doğan Keskin, A. ve Baykoç, N. (2022). Hastanede gelişimsel destek ünitesi çalışmaları ve özel eğitim gerektiren çocukların değerlendirilmesi. Gevher Nesibe Journal of Medical and Health Sciences, 7(17), 93-98. https://doi.org/10.46648/gnj.393.
• Dotti Sani, G. M., and Treas, J. (2016). Educational gradients in parents' child‐care time across countries, 1965–2012. Journal of Marriage and Family, 78(4), 1083-1096.
• Drachler, M. D. L., Marshall, T., and De Carvalho Leite, J. C. (2007). A continuous‐scale measure of child development for population‐based epidemiological surveys: A preliminary study using Item Response Theory for the Denver Test. Pediatric and Perinatal Epidemiology, 21(2), 138-153. https://doi.org/10.1111/j.1365-3016.2007.00787.x
• Durmazlar, N., Öztürk, Ç., Ural, B., Karaağaoglu, E. ve Anlar, B. (1998), Turkish children's performance on Denver II: Effect of sex and mother's education. Developmental Medicine & Child Neurology, 40(6), 411-416. https://doi.org/10.1111/j.1469-8749.1998.tb08217.x
• Ercan, Ş. (2020). 6-60 ay arası bebek ve çocuklarda anne sütü almanın ve ekran karşısında (Televizyon, Telefon, Bilgisayar) geçirilen sürenin Denver II Gelişim ve Tarama Testi (DGTT II) üzerine etkisini araştırmak ve değerlendirmek [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği, Ankara.
• Erdoğan, S., Şimşek Bekir, H. ve Erdoğan Aras, A. S. (2015). Alt sosyoekonomik bölgelerde ana sınıfına devam eden 5-6 yaş grubundaki çocukların dil gelişim düzeylerine bazı faktörlerin etkisinin incelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1): 231-46.
• Eapen, V., Zoubeidi, T., Yunis, F., Gururaj, A. K., Sabri, S., and Ghubash, R. (2006). Prevalence and psychosocial correlates of global developmental delay in 3-year-old children in the United Arab Emirates. Journal of Psychosomatic Research, 61(3), 321-326. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2006.05.012.
• Fan, S., Zhang, Y., Qin, J., Song, X., Wang, M., and Ma, J. (2021). Family environmental risk factors for developmental speech delay in children in Northern China. Scientific reports, 11(1), 1-7.
• Fink, G., Peet, E., Danaei, G., Andrews, K., Mccoy, D. C., Sudfeld, C. R., Smith Fawzi, M. C., Ezzati, M., and Fawzi, W.W. (2016). Schooling and wage income losses due to early-childhood growth faltering in developing countries: National, regional, and global estimates. The American Journal of Clinical Nutrition, 104(1), 104-12. https://doi.org/10.3945/ajcn.115.123968.
• Glascoe F. P. (2000). Early detection of developmental and behavioral problems. Pediatrics in Review, 21(8), 272–280. https://doi.org/10.1542/pir.21-8-272
• Glascoe, F. P. (2005). Screening for developmental and behavioral problems. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 11(3),173-179. https://doi.org/10.1002/mrdd.20068
• Grantham-Mcgregor, S., Cheung Y. B., Cueto, S., Glewwe, P., Richter, L., and Strupp, B. (2007). Developmental potential in the first 5 years for children in developing countries. The Lancet, 369(9555),60–70. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(07)60032-4
• Gözün Kahraman, Ö., Ceylan, Ş. ve Korkmaz, E. (2016). 0-3 yaş arası çocukların gelişimsel değerlendirmelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 60-69.
• Guevara, J. P., Gerdes, M., Localio, R., Huang, Y. V., Pinto-Martin, J., Minkovitz, C. S., Hsu, D., Kyriakou, L., Baglivo, S., Kavanagh, J., & Pati, S. (2013). Effectiveness of developmental screening in an urban setting. Pediatrics, 131(1), 30–37. https://doi.org/10.1542/peds.2012-0765.
• Güneş, N. ve Demircioğlu, H. (2021). 0-6 yaş arası çocukların algılanan ve gözlenen gelişim düzeylerinin karşılaştırılması. Türk Akademik Yayınlar Dergisi, 5(1), 70-94.
• Işık, B. N. (2022). İşitme cihazı ve koklear implant kullanıcısı işitme kayıplı çocukların gelişimlerine sosyoekonomik düzeyin etkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. KTO Karatay Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (14. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Khalek, E. M. A., Monazea E. M. M., Abdel-Salam, D. A., and Taha, S. F. (2017). Risk factors of developmental delay among children in the first three-years of age at Assiut University Children Hospital, Assiut Medical Journal, 41(1), 291-298.
• Khan, I., and Leventhal, Bl. (2022). Developmental Delay. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
• Kim, S. (2022). Worldwide national intervention of developmental screening programs in infant and early childhood. Clinical and experimental pediatrics, 65(1), 10–20. https://doi.org/10.3345/cep.2021.00248
• Kofke, L., Pe´Rez-Escamılla, R., Gubert, M. B., and Buccini, G. (2022) Socio-demographic, maternal, and infant characteristics associated with early childhood development delays among children of young mothers in Brası´lia, Brazil. PLoS ONE 17(3), e0266018. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0266018
• Kuleli Sertgil, K. N. (2013). Gelişimsel gecikmelerin erken tanısında çocuk doktorlarının rolü. Çocuk Dergisi, 13(4), 160-166. https://doi.org/10.5222/j.child.2013.160
• Kurt, D. D. (2018). Samsun kadın doğum ve çocuk hastalıkları hastanesine başvurmuş çocukların Denver II Gelişimsel Tarama Testi sonuçlarının değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Samsun.
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(35), 79–91.
• Law, J., Boyle, J., Harris, F., Harkness, A., and Nye, C. (2000). Prevalence and natural history of primary speech and language delay: findings from a systematic review of the literature. International Journal of Language & Communication Disorders, 35(2), 165-188. https://doi.org/10.1080/136828200247133.
• Law, J., Rush, R., Schoon, I., and Parsons, S. (2009). Modeling developmental language difficulties from school entry into adulthood: Literacy, mental health, and employment outcomes. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 52, 1401–1416.
• Lejarraga H, Pascuccı Mc, Krupitzky S, Kelmansky D, Bıanco A, Martınez E, Tıbaldı, F., and Cameron., N. (2022). Psychomotor development in Argentinean children aged 0-5 years. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 16(1), 47–60.
• Luiz, D. M., Foxcroft, C. D., and Tukulu, A. N. (2004). The Denver II Scales and the Griffiths Scales of Mental Development: a correlational study. Journal of Child and Adolescent Mental Health, 16(2), 77–81. https://doi.org/10.2989/17280580409486573
• Madan, R. ve Tekin, D. (2015). 0-6 Yaş Grubu Çocukların Gelişim Takipleri Programı. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal,1(2), 641-650. MEB. (2021, 21 Eylül). Örgün ve yaygın eğitim kurumları 2021-2022 eğitim öğretim yılı çalışma takvimi. https://istanbul.meb.gov.tr/www/orgun-ve-yaygin-egitim-kurumlari-2021-2022-egitim-ogretim-yili-calisma-takvimi/icerik/3856.
• Moodie, S., Danerı, P., Goldhagen, S., Halle, T., Green, K., and Lamonte, L. (2014). Early childhood developmental screening: A compendium of measures for children ages birth to five (OPRE Report 2014¬ 11). Washington, DC: Office of Planning, Research and Evaluation, Administration for Children and Families, U.S. Department of Health and Human Services.
• Morgan, A., Ttofari Eecen, K., Pezic, A., Brommeyer, K., Mei, C., Eadie, P., Reilly, S., and Dodd, B. (2017). Who to refer for speech therapy at 4 years of age versus who to "watch and wait"?. The Journal of Pediatrics, 185, 200–204. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2017.02.059
• National Scientific Council on the Developing Child (2007). The Timing and Quality of Early Experiences Combine to Shape Brain Architecture: Working Paper #5. http://www.developingchild.net
• Niparko, N. (1982). The effect of prematurity on performance ın the Denver Developmental Screening Test. Physical & Occupational Theraphy in Pediatrics, 2(1), 29-50.
• Özkan, M., Şenel, S., Arslan, E. A. ve Karacan, C. D. (2012). The socioeconomic and biological risk factors for developmental delay in early childhood. European Journal of Pediatrics, 171(12), 1815–21. https://doi.org/10.1007/s00431-012-1826-1
• Öztürk Ertem, İ., and World Health Organization. (‎2012)‎. Developmental difficulties in early childhood: Prevention, early identification, assessment and intervention in low- and middle-income countries: A review. World Health Organization. https://apps.who.int/iris/handle/10665/97942
• Öztürk Ertem, İ., Barlan, I. B., Oral, M., Düzova, Ö. ve Cin, Ş. (2000). Mental health and developmental needs of hospitalized infants: a view from Turkey. Infant Mental Health Journal. 21, 105.
• Pilz, E, M., and Schermann, L, B. (2007). Environmental and biological determinants of neuropsychomotor development in a sample of children in Canoas/RS. Ciencia & Saude Coletiva, 12(1), 181–190. https://doi.org/10.1590/s1413-81232007000100021
• Radecki, L., Sand-Loud, N., O'Connor, K. G., Sharp, S., and Olson, L. M. (2011). Trends in the use of standardized tools for developmental screening in early childhood: 2002–2009. Pediatrics, 128(1), 14–19. https://doi.org/10.1542/peds.2010-2180.
• Raley, S., Bianchi, S. M., and Wang, W. (2012). When do fathers care? Mothers’ economic contribution and fathers’ involvement in child care. American Journal of Sociology, 117(5), 1422-59.
• Ro-CODEC. (1997). Çocuklarda Kronik Hastalıkların Sıklığı Tarama Çalışması. Ankara: Ajans ve Matbacılık Hizmetleri.
• Shevell, M., Majnemer, A., Platt, R. W., Webster, R., and Birnbaum, R. (2005). Developmental and functional outcomes at school age of preschool children with global developmental delay. Journal of Child Neurology, 20(8), 648–653. https://doi.org/10.1177/08830738050200080301
• Shonkoff, J. P., and Garner, A. S. (2012). The life long effects of early childhood adversity and toxic stress. Pediatrics, 129(1), 232-246.
• Shonkoff, J. P., and Phillips, D.A. (2000). From Neurons to Neighborhoods: The Science of Early Childhood Development. National Academy Press.
• Smith, R. D. (1978). The use of developmental screening tests by primary-care pediatricians. The Journal of Pediatrics, 93(3), 524-7. https://doi.org/10.1016/s0022-3476(78)81186-x.
• Smith, J.P. (2009). The impact of childhood health on adult labor market outcomes. The review of economics and statistics. 91(3):478–89. https://doi.org/10.1162/rest.91.3.478
• Squires, J., Twombly, E., Bricker, D., and Potter, L. (2009). Ages & stages questionnaire. (3. Ed.). (ASQ3) User’s Guide. Paul H. Brookes.
• Sudry, T., Zimmerman, D. R., Yardeni, H., Joseph, A., Baruch, R., Grotto, I., Greenberg, D., Eilenberg, R., Amit, G., Akiva, P., Tsadok, M. A., Rize, Y., Zaworbach, H., Uziel, M., Moshe, D. R., Sadaka, I. L., Bachmat, E., Freedman, J., and Sadaka, Y. (2022). Standardization of a developmental milestone scale using data from children in Israel. JAMA Network Open. 5(3), e222184. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2022.2184
• Sunderajan, T., and Kanhere, Sv. (2019). Speech and language delay in children: Prevalence and risk factors. Journal of Family Medicine and Primary Care, 8(5), 1642-1646. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_162_19
• Tepeli, K. (2018). Motor (hareket) gelişim. Engin Deniz M. (Edt.), Erken çocukluk döneminde gelişim (s 90-121). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tercan, H. ve Bayhan, P. (2020). Erken müdahale kapsamında taranan 0-72 aylık çocuklarda gelişimsel gecikmelerin dağılımı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 25-37. https://doi.org/10.38155/ksbd.676455
• Tunçeli, H. İ. ve Zembat, R. (2018). 48-72 aylık çocukların gelişimlerinin çeşitli değişkenler açısından LAP-3 gelişim değerlendirme ölçeği ile incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2321-2356.
• Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2022, 10 Mayıs). Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması. https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege
• UNICEF. (2022, 10 Mayıs). Early childhood development. https://www.unicef.org/early-childhood-development
• Wachs, T. D. (2000). Necessary but not sufficient: The respective roles of single and multiple influences on individual development. Washington DC: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10344-000.
• Yalaz, K., Anlar B. ve Bayoğlu, B. U. (2009). Denver II Gelişimsel Tarama Testi: Türk çocukları standardizasyonu. Gelişimsel Çocuk Nörolojisi Derneği.
• Yorulmaz, A., Sert, S., Yılmaz, F. H., Kara, F., ve Çınarlıdere, S. (2018). The evaluation of primary school readiness levels of the children aged 66-72 months with the Denver II Test. Iranian Journal of Pediatrics, 28(5), e10205. https://doi.org/10.5812/ijp.10205.