İlkokullar İçin Problem Çözme Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 244, 1849 - 1872, 01.11.2024

Tuğçe Değirmenci , Yasemin Deringöl

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1262404

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokul öğrencilerinin problem çözmelerini ölçmek için İlkokullar İçin Problem Çözme Ölçeği’ni geliştirmektir. Geliştirilen bu ölçek için yurt içi ve yurt dışı alan yazınında yer alan her yaş ve seviyeye uygun problem çözme ölçekleri incelenmiş ve çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Literatürde yer alan tüm çalışmalar incelendikten sonra oluşturulan ifadeler ile ölçek geliştirme süreçlerine başlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim öğretim yılında 3. ve 4.sınıflarda öğrenim görmekte olan 865 öğrenci oluşturmuştur. Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek için Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizleri yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi kapsamında 16 maddelik ölçek 3 faktör altında toplanmıştır. Faktörler; problem çözmede öz değerlendirme, problem çözme bilgisi ve problem çözmede üstbiliş olarak belirlenmiştir. Ölçeğin 3 faktörlü yapıcı doğrulayıcı faktör analiziyle de doğrulanmıştır. Çalışmanın madde uyum indekslerinin tamamı .90 ve üzerinde bulunmuştur. Bu çalışmadan elde edilen bulgular ışığında İlkokullar İçin Problem Çözme Ölçeğinin 3. ve 4.sınıf öğrencilerinin problem çözmelerini belirlemek için kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

matematik, problem çözme, ilkokul, ölçek, geçerlik ve güvenilirlik

Kaynakça

• Albayrak, M., Şimşek, M., ve Yazıcı, N. (2018). Problem çözmeye yönelik inanç ve yansıtıcı düşünme becerisinin matematik başarısını yordama gücü. Journal of Human Sciences, 15(2), 807-815. https://doi.org/10.14687/jhs.v15i2.5141
• Altun, M. (1995). İlkokul 3., 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin problem çözme davranışları üzerine bir çalışma. [Yayımlanmış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Altun, M. (2005). İlköğretim ikinci kademede matematik öğretimi. Aktüel Yayınevi. Altun, M., ve Arslan, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenmeleri üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1-21.
• Altun, M., Memnun, D. S., ve Yazgan, Y. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının rutin olmayan matematiksel problemleri çözme becerileri ve bu konudaki düşünceleri. İlköğretim Online, 6(1), 127-143.
• Arsal, Z. (2009). Problem çözme stratejilerinin problem çözme başarısını yordama gücü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 103-113.
• Armour-Thomas, E. ve Haynes, N. M. (1988). Assessment of metacognition in problem solving. Journal of Instructional Psychology, 15(3), 87-93.
• Artut, P. D. ve Tarım, K. (2009). Öğretmen adaylarının rutin olmayan sözel problemleri çözme süreçlerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 53-70.
• Atılgan, H. (2006). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Anı Yayıncılık.
• Atlıhan, E. (2021). 5. sınıf öğrencilerin örüntüler konusunda yaratıcılık bağlamında problem çözme becerileri ve problem kurma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Bakır, B. ve Akran, S. K. (2019). Ortaokul 7. Sınıf Matematik Dersinde Kuantum Öğrenme Modelinin Öğrencilerin Biliş Ötesi Öğrenme Stratejilerine ve Problem Çözme Becerilerine Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 67-85. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-441478
• Baki, K. (2015). Şemaya bağlı öğretim stratejisinin zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin matematikte sözel problem çözme becerilerine etkililiği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Baki, N. (2018). Zekâ oyunları dersinde uygulanan geometrik-mekanik oyunların öğrencilerin akademik öz yeterlik ve problem çözme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Balcı, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sözel matematik problemlerini çözme düzeylerine göre bilişsel farkındalık becerilerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baykul, Y. (1987). Matematik öğretimi. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Ders Kitapları Yayını.
• Baykul, Y. (2000). İstatistik metod ve uygulamaları. Anı Yayınları.
• Baykul, Y. (2002). İlköğretimde matematik öğretimi. PegemA Yayıncılık.
• Bozdoğan, A. E., and Uzoğlu, M. (2012). The development of a scale of attitudes toward tablet PC. Mevlana International Journal of Education, 2(2), 85-95.
• Bozkurt, A., and Karsligil-Ergin, G. (2018). Student’s achievement and mathematical thinking in process of problem solving and problem posing. E-International Journal of Educational Research, 9(3), 1-33.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanım. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Çanakçı, O. (2008). Matematik problemi çözme tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Çelik, E. (2017). Problem çözme sürecinde üstbilişsel özdüzenleme ölçeği (ÜÖÖ): Türkçe formu için geçerlik ve güvenirlik çalışması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 53-71.
• Çömlekoğlu, G. (2001). Öğretmen adaylarının problem çözme becerilerine hesap makinesinin etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education. Mc Graw-Hill. Gelbal, I. S. (2004). Lezbiyen ve gaylere yönelik tutum ölçeği: bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. TÜRK HIV AIDS, HATAM, 7(3).
• Gök, T., ve Sılay, İ. (2009). Problem çözme stratejilerinin öğrenilmesinde işbirlikli öğrenme yönteminin etkileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1).
• Günes, A. M. (2022). The relationship between problem-solving skills, burnout levels and self-efficacy beliefs of school principals. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(3), 590-602. https://doi.org/10.33200/ijcer.1080663
• Gümüş, F. Ö. (2015). Problem çözme stratejileri öğretiminin çözümlerdeki kavramsal-işlemsel bilgi tercihine ve performansa etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Gümüş, F. Ö., ve Umay, A. (2017). Problem çözme stratejileri öğretiminin ilköğretim matematik öğretmen adaylarının kavramsal/işlemsel çözüm tercihlerine ve problem çözme performansına etkisi. İlköğretim Online, 16(2).
• Gürsoy, S. E., ve Çeliköz, N. (2021). İlkokul ikinci sınıf öğrencileri için problem çözme ölçeği geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15(36), 128-163. https://doi: 10.29329/mjer.2020.367.8
• Hacıömeroğlu, G. (2011). Matematiksel problem çözmeye ilişkin inanç ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 119-132.
• Harris, M. (1997). Self-assessment of language learning in formal settings. ELT Journal, 51(1), 12-20. Kabaran, H., ve Tertemiz, N. I. (2019). İlkokul 2. sınıf öğrencilerinin doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemi gerektiren esnek problem çözümlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 1837-1857. https://doi:10.17051/ilkonline.2019.639342
• Karakılıç, S., ve Arslan, S. (2019). Kitap okumanın öğrencilerin matematik başarısı ve problem çözme becerisi üzerine etkisi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 10(2), 456-475. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.497143
• Kayan, F. (2008). A study on preservice elemantary mathematics teachers’matematical problem solving beliefs. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Kızılkaya, G., ve Aşkar, P. (2009). Problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerisi ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154), 82-92.
• Kline, T. J. (2005). Psychological testing: A practical approach to design and evaluation. Sage publications. Kloosterman, P., and Stage, F. (1992). Measuring beliefs about mathematical problem solving. School Science and Mathematics, 92(3), 109-115.
• MEB. (2009). İlköğretim matematik dersi (1-8. sınıflar). Öğretim programında yapılan değişiklikler. TTK Başkanlığı. Mistar, J. (2011). A study of the validty and reliability of self-assessment. TEFLIN Journal, 22(1).
• Morgado, F. F. R., Meireles, J. F. F., Neves, C. M., Amaral, A. C. S., and Ferreira, M. E. C. (2017). Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia: Reflexão e Crítica, 30(3). https://doi:10.1186/s41155-016-0057-1
• Mullis, I. V., Martin, M. O., Smith, T. A., Garden, R. A., Gregory, K. D., Gonzalez, E. J., and O’Connor, K. M. (2003). TIMSS Trends in mathematics and science study: Assessment frameworks and specifications. International Association for the Evaluation of Educational Achievement.
• Muyo, M. (2015). Prizren eğitim fakültesi öğrencilerinin matematik okuryazarlığı problemlerini çözme becerilerinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• National Council of Teachers of Mathematics. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: Author.
• Noonan, B., and Randy, D. (2005). Peer and self-assessment ın high schools. Practical assessment research and evaluation, 10(17), 1-8.
• Nunnally, J. C. (1978). An overview of psychological measurement. Clinical diagnosis of mental disorders: A handbook, 97-146.
• Öçal, M. F., and Şimşek, M. (2016). Pre-service mathematics teachers’ problem solving processes with geometer’s sketchpad: Mirror Problem. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(2), 577-597. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000180307
• Ömeroğlu, E., Büyüköztürk, Ş., Aydoğan, Y., Çakan, M. , Kılıç Çakmak, E., Özyürek, A. , Gültekin Akduman, G., Günündi, Y., Kutlu, Ö., Çoban, A., Yurt, Ö., Koğar, H., ve Karayol, S. (2014). Okul öncesi sosyal beceri değerlendirme ölçeği öğretmen formunun geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik analizleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(8), 37-46.
• Özsoy, G. (2008). Üstbiliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Özçelik, D. A. (1998). Ölçme ve değerlendirme. ÖSYM Yayınları.
• Özmen, Z. M., Taşkın, D., ve Güven, B. (2012). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretmenlerinin kullandıkları problem türlerinin belirlenmesi determining the types of problems used by 7th grade math teachers. Education, 37(165).
• Özpınar, İ. (2012). 6-8. sınıflar matematik öğretim programı yer alan becerilere yönelik yazılım geliştirme çalışması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Özsoy, G. (2005). Problem çözme becerisi ile matematik başarısı arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 179-190.
• Pantziara, M., Gagatsis, A., and Elia, I. (2009). Using diagrams as tools for the solution of non-routine mathematical problems. Educ Stud Math, 72, 39-60. https://doi.org/10.1007/s10649-009-9181-5
• Pilten, G., and Pilten, P. (2016). Matematiksel yazma etkinliklerinin 3. Sınıf öğrencilerinin problem çözme ve kurma becerilerine etkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 209-226.
• Polya, G. (1957). How to solve it? (2 nd ed.). Princeton, N.J.: Princeton University Press.
• Posamentier, A. S., and Krulik, S. (2019). The mathematics coach handbook.USA: World Scientific.
• Şahin, Ç., ve Karaman, P. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirmeye ilişkin inançları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2).
• Tekin, H. (1977). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (Quantitation and evaluation in education). Mars Matbaası. Tezbaşaran, A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Association of Turkish Psychologist Press.
• Uğurluoğlu, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin matematik ve problem çözmeye ilişkin inançlar ile tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Umay, A. (2003). Okul öncesi öğretmen adaylarının matematik öğretmeye ne kadar hazır olduklarına ilişkin bazı ipuçları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 194-203.
• Uysal,O(2007). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik dersine yönelik problem çözme becerileri, kaygıları ve tutumları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Sadık, R. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf satranç bilen ve bilmeyen öğrencilerin doğal sayılara ilişkin dört işlem ve problem çözme başarılarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Süzer, A. (2022). İlkokul öğrencilerinin problem çözme becerileri ve süreçleri/ Problem solving skills and processes of primary school students [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Tekin, H. (1977). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (Quantitation and evaluation in education). Mars Matbaası.
• Yaşar, S. (2022). Öyküleştirmeye dayalı matematik problem çözme uygulamalarının problem çözme başarısına becerisine ve tutumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Yazgan, Y., ve Bintaş, J. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri: Bir öğretim deneyi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 210-218.
• Yenilmez, K. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Problem Türlerini Belirleme Düzeyleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 124-137.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yin, R. (1984). Case study research: design and methods. (3. Basım). Sage Publications.