Sabahattin Ali’nin Hikâyelerinde Bürokrasi ve Memurlar

Yıl 2019, , 1243 - 1284, 22.02.2019

Yahya Aydın , İsa Yeğen

https://doi.org/10.33206/mjss.460040

Öz

Türk
edebiyatının önemli öykücülerinden biri olarak kabul edilen Sabahattin Ali,
hikâyelerinde genel olarak Anadolu’yu ve Anadolu insanını çeşitli açılardan, toplumsal
gerçekçi bir tavır ve derinlemesine bir bakışla ele alır. Bu hikâyelerde şehir,
kasaba ve köylerde görev yapan asker ve sivil memurlar; zihniyetleri,  halkla ilişkileri ve olay/durumlar
karşısındaki tutum ve davranışları ile mercek altına alınır. Bu öykülerde, modern
ya da modernleşme sürecindeki toplumlarda olduğu gibi “jandarma” şiddetin adeta
somutlaştığı bir sınıfı temsil eder ve daha çok patrimonyal tip özelliği
sergiler. “Sembolik şiddeti” tesis eden bir zümre olarak jandarma ve polisin
kendine has işkence, itiraf ve sorgu metotları vardır. Bu memurlar, yazar için
bir zihniyeti sorgulamanın aracı olmuşlardır. Gardiyanlar, rüşvet ve irtikâbın
kucağına düşmüşken valiler, işgüzar kimselerdir. Kaymakamlar, realiteye ve
halka uzaklığı temsil eden tipler olup müddeiumumilerin, idareimaslahatçı
olduğu görülür. Doktor ve hastane görevlilerinin yozlaştığı bir düzende diğer
memurlar da halka yabancı, acımasız, anlayışsız, kindar, rüşvetçi ve menfaatçidir.
Çoğu zaman kendini devletle özdeşleştiren bu memurlar, asıl şahsiyetlerini de
kaybetmişlerdir. Bu tutum ve davranışlar, halk üzerinde olumsuz intibalar
bırakmış, toplumsal bilinçdışına damga vurmuştur. Böyle bir ortamda Sabahattin
Ali öyküleriyle, halka ve insanımıza duyduğu merhameti ve sevgiyi, onların
tarafında yer alarak ortaya koyar.

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, öykü, bürokrasi, memurlar.

Bureaucracy and Civil Servants in The Stories of Sabahattin Ali

Öz

Sabahattin Ali, who is admitted as one of the important storyteller of Turkish Literature, deals generally with Anatolia and Anatolian people from various perspectives with social realistic attitude and a deeply view. In these stories, soldiers and civil servants who work in city, town and villages are examined closer with their mentality, public relations, attitude and behaviors against events/situations. In these tales, gendarme in societies in the process of modernization or modern represents a class that violence become concrete and displays mostly patrimonial characteristic type. Gendarme and police as a coterie that forms ‘Symbolic violence’ have specific torture, confession and interrogation methods. These civil servants have become a tool of interrogating a mentality for writer. While guardians are in bribery and corruption, governors are meddlesome persons. Public prosecutors are seen as ones who does things on a day to day basis. While district governors are characters which represent distance to reality and public. In a system that doctors and hospital attendants are degenerating, other civil servants are stranger to public, cruel, inconsiderate, vindictive, grafter and self-seeker. These civil servants, who mostly identify themselves with the state have lost their main personality as well.  These attitudes and behaviors have left negative impressions on public and imbedded in social subconscious. In such an environment, Sabahattin Ali, with his stories, reveals his compassion and love to public and people by standing their side. 

Anahtar Kelimeler

Sabahattin Ali, Story, Bureaucracy, Servants

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Abadan, N. (1959). Bürokrasi. Ankara: SBF Yayınları.Akçam, T. 1995). Siyasî kültürümüzde zulüm ve işkence. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akdağ, M.(1975). Türk halkının dirlik ve düzenlik kavgası/celalî isyanları. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Akyıldız, A.(2012). Osmanlı bürokrasisi ve modernleşme. İstanbul: İletişim Yayınları.Ali, S. (2000a). Bütün öyküleri 1. İstanbul: YKY
• Ali, S. (2000b). Bütün öyküleri 2. İstanbul: YKY Arendt, H.(1997). Şiddet üzerine. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Atay, O. (2007). Tutunamayanlar. İstanbul: İletişim Yayınları.Benjamin, W.(2014). “Şiddetin eleştirisi üzerine” Şiddetin eleştirisi üzerine (Hazırlayan ve Sunuş: Aykut Çelebi). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bezirci, A. (1994). Sabahattin Ali. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Bourdieu, P.(2015). Devlet üzerine/Collége de France dersleri (1989-1992). (Çeviren: Aslı Sümer). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Brod, M.(2000). Kafka’da inanç ve umutsuzluk.(çeviren: Kâmuran Şipal). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Cover, R.(2014). “Şiddet ve söz” Şiddetin eleştirisi üzerine (Hazırlayan ve Sunuş: Aykut Çelebi). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çanaklı, L. A. (2010). Türk romanında bürokrasi ve memurlar. İstanbul: Özgür Yayınları.Derrida, J.(2014). “Yasanın gücü, otoritenin mistik temeli” Şiddetin eleştirisi üzerine (Hazırlayan ve Sunuş: Aykut Çelebi). İstanbul: Metis Yayınları.
• Dreyfus, F. (2007). Bürokrasinin icadı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Findley, C.V. (2014) Osmanlı İmparatorluğunda bürokratik reform/babıâli, 1789-192. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Findley, C.V.(1996). Kalemiyeden mülkiyeye/osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Heper, M.(1977). Türk kamu bürokrasisinde gelenekçilik ve modernleşme/siyaset sosyolojisi açısından bir inceleme. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Heper, M.2012). Türkiye’de devlet geleneği. Ankara: DoğuBatı Yayınları.İnalcık, H. (2009). Devleti-i Aliyye. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Keyder, Ç.(1993). Türkiye’de devlet ve sınıflar. İstanbul: İletişim Yayınları.Korkmaz, R.2016). Sabahattin Ali/insan ve eser. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Kutlu, M. (1972). Sabahattin Ali. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Mardim, Ş.(1992). Türkiye’de toplum ve siyaset. (Derleyenler: Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, C. (1986). Kültürden irfana. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Mumcu, A.(2005). Tarih içindeki genel gelişimiyle birlikte osmanlı devleti’nde rüşvet/özellikle yargıda rüşvet. İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Mumcu, A.(2007). Osmanlı hukukunda zulüm kavramı. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Sami, Ş. (1901). Kamûs-ı Türkî. İstanbul: İkdam Matbaası.
• Shaw, S.J. –Ezel Kural Shaw.(2006). Osmanlı İmparatorluğu ve modern Türkiye cilt:2. İstanbul: E Yayınları.
• Sönmez, S.(20013). “Kısa bir yaşamın gündökümü” Sabahattin Ali (Editör:Sevengül Sönmez). Ankara: KBY.
• Ülgener, S.F.(2006). Zihniyet, aydınlar ve izm’ler. İstanbul: Derin Yayınları.
• Weber, M.(2008). Sosyoloji yazıları. (Çeviren: Taha Parla). İstanbul: Deniz Yayınları.
• Yurdakul, İ.(2008). Osmanlı ilmiye merkez teşkilâtı’nda reform (1826-1876). İstanbul: İletişim Yayınları.