Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sorumlu Davranma Düzeylerini Belirleme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 3, 2415 - 2431, 16.07.2019

İrem Altunok Çal , Rüştü Yeşil

https://doi.org/10.33206/mjss.534521

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışmanın amacı, okul öncesi eğitim dönemindeki çocukların sorumlu davranma
düzeylerini belirlemek üzere kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek
geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu, okul
öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 271 öğretmen oluşturmaktadır.
Araştırma, nicel özellik taşıyan bir ölçek geliştirme çalışmasıdır. Araştırmanın
verileri, “Sorumlu Davranışlar Taslak Ölçeği (SDTÖ)” ile toplanmıştır. Toplanan
veriler üzerinde yapılan geçerlik ve güvenirlik analizleri, tek faktör altında
toplanmış 44 maddeyi içeren bir ölçek yapısını göstermiştir. SDÖ’nün KMO değeri
,935; Bartlett testi değerlerinin ise x²: 3732,870; sd: 465 ve
p<0,001 olduğu belirlenmiştir. Ölçekteki maddeler genel varyansın %49,09’unu
açıklamaktadır. Madde-toplam korelasyonu katsayıları tüm maddeler için
p<,001 düzeyinde anlamlıdır. SDÖ’nin güvenirlik katsayısı olarak Cronbach
alpha katsayısının 0,975; tüm maddelerin iki farklı zamanda uygulanmalarından
elde edilen puanlar arasında anlamlı bir farklılaşmanın olmadığı; başka bir
ifade ile tutarlı ve kararlı ölçümler yapabildiği belirlenmiştir. Buna göre
SDÖ’nün, okul öncesi dönem çocuklarının sorumlu davranma düzeylerini belirlemek
amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sorumluluk eğitimi, okul öncesi eğitim, sorumlu davranış, ölçek, geçerlik, güvenirlik

The Scale of Determining the Responsible Behavior Level of Preschool Children: Validity and Reliability Study

Öz

The aim of this
study is to develop a valid and reliable scale that can be used to determine
the level of responsibility of children in preschool education. The study group
consists of 271 teachers working in pre-school education institutions. The
research is a scale development study with quantitative characteristics. The
data of the study were collected by Responsible Behaviors Draft Scale (SDTO).
The validity and reliability analyze of the collected data showed a scale
structure with 44 items collected under a single factor. The KMO value of the
SDO is 0.940 and Bartlett’s test values were determined as x²:
3732,870; df: 465 ve p<0,001. The items in
the scale explain 49,09% of the general variance. The item-total correlation
coefficients were significant for all items at p <0,001 The Cronbach's alpha
coefficient was calculated to be 0.975; there were no significant differences
between the scores obtained from the application of all items at two different
times; in other words, it was determined that he could make consistent and
stable measurements. According to this, it can be said that SDO is a valid and
reliable scale that can be used to determine the level of responsibility of
preschool children.

Anahtar Kelimeler

Responsibility education, preschool education, responsible behavior, scale

Kaynakça

• Acun Kapıkıran, N. (2006). Erken Çocukluk Eğitiminde Kuralları Nasıl Koyalım? Çoluk Çocuk Aylık Anne Baba Eğitimci Dergisi, 14-16.
• Aladağ, S. (2012). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Değer Eğitimi Yaklaşımlarının Öğrencilerin Sorumluluk Değerini Bilişsel Düzeyde Kazanmalarına Etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 123-146.
• Aydoğan, R., & Gündoğdu, K. (2015). İlkokul Öğrencilerine Yönelik Hazırlanan Bir Sorumluluk Programının Yansımaları Bir Eylem Araştırması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 1061-1088.
• Balcı, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Bulach, C., & Butler, J. (2002). The Occurrence of Behaviors Associated with Sixteen Character Values. The Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 200-214.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Civelek, B. (2006). Çocuklara Sorumluluk Bilinci Kazandırmak. Çoluk Çocuk Dergisi, 20-22.
• Cüceloğlu, D. (1999). Anlamlı ve Coşkulu Bir Yaşam İçin Savaşçı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çelebi Öncü, E. (2002). Erken Çocukluk Döneminde Sorumluluk Eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 14-17.
• Çelik, C. (2014). Çocukların Problem Davranışlarına Pratik Çözüm Yolları. Konya: Aile ve Toplum Eğitimi Derneği.
• Demirci Güler, M., & Açıkgöz, S. (2019). 2018 Yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programının Sorumluluk Kazanımlarına Yer Vermesi Bakımından İncelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 391-419.
• DeVellis, R. (2003). Scale Development: Theory and Application. California: Sage Publications.
• Dewey, J. (2010). Okul ve Toplum. Ankara: Pegem Akademi.
• Durukan, H., & Şahin, M. (2015). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Ölçme Değerlendirmeye Yönelik İnanç ve Uygulamalarına İlişkin Görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 534-550.
• Eroğlu, A. (2008). Faktör Analizi. Ş. Kalaycı içinde, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (s. 231-331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Gorsuch, R. (1983). Factor Analysis. New Jersey London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Gunnar, M. R., & Barr, R. (1998). Stress, Early Brain Development, and Behavior. Infants and young children, 1(11), 1-14.
• Gündüz, M. (2018). Öğrencilerin Hayat Bilgisi Dersinde Yaptıkları Projelerin Sorumluluk Duygusuna Katkısı Hakkındaki Görüşlerin Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1374-1385.
• Güneysu, S. (2001). Neden Erken Çocukluk Eğitimi? Çoluk Çocuk Dergisi, 22-23.
• Gürsoy, E. (2018). Paylaşım Evimiz Uygulamasının Ortaokul Öğrencilerinin. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(1), 44-53.
• Hayta Önal, Ş. (2005). Bir Sorumluluk Eğitim Programının Lise Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinin Sorumluluk Düzeylerine Etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Işıkoğlu Erdoğan, N., & Canbeldek, M. (2017). Erken Çocukluk Döneminde Ölçme ve Değerlendirme. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1306-1327.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2003). İlköğretimde İnsan Hakları ve Sorumluluk Eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 280-299.
• Karataş, İ. (2013). Türk Eğitim Sisteminde Sivil Toplum Kuruluşlarının Konumları ve İşlevlerine Yönelik Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 63-87.
• Kuşçu, Ö., Bozdaş, Y., & Yıldırım Doğru, S. (2014). Montessori Eğitiminin Çocuklarda Sorumluluk Alma, Sırasını Bekleme, Başladığı İşi Bitirme Becerisine Etkisinin Değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 307-322.
• Küçükşen, K., & Budak , H. (2017). Lise Öğrencilerinin Sosyal Değer Tercihlerinin Küresel Sosyal Sorumluluk Düzeylerine. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1813-1826.
• Malhotra, N. (1999). Marketing Research: An Applied Orientation. New Jersey: Upper Saddle River Prentice Hall.
• MEB. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Meriç, A., & Özyürek, A. (2018). Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(4), 139-166.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın Sihirli Yılları; Okul Öncesi Dönem. İstanbul: Epsilon.
• Özen, Y. (2016). Çocuklarda Sorumluluk Eğitimi. Ankara: Yason Yayınları.
• Özen, Y., Gülaçtı, F., & Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim Öğrencilerinin Sorumluluk Duygusu ve Davranış Düzeyleri ile İç-Denetimsel Sorumluluk ile Dış-Denetimsel Sorumluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 45-58.
• Öztekin Ağır, H. S. (2017, Haziran). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Sorumluluk Değeri ile İlgili Kazanımların Gerçekleşme Düzeyi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Pallant, J. (2007). SPSS survivalmanual: A step by step guide to data analysis using SPSS. Sydney: Sabon by Bookhouse.
• Piaget, J., & İnhelder, B. (2016). Çocuk Psikolojisi. (O. Türkay, Çev.) İstanbul: Pinhan.
• Sapsağlam, Ö. (2016). Okul Öncesi Dönemde Karakter ve Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Sapsağlam, Ö. (2017). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Değer Algılarının Çizdikleri Resimler ve Sözlü Anlatımlarına Göre İncelenmesi: Sorumluluk Değeri Örneği. Eğitim ve Bilim, 42(189), 287-303.
• Sarışan Tungaç, A., Devrim, A., & Ünaldı Coral, M. (2016). “Doğa Deneyimine Dayalı Çevre Eğitimi”ne Yönelik Özyeterlik Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Electronic Turkish Studies, 11(19), 694-708.
• Seçer, Z., & Sarı, H. (2006). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden ve Etmeyen Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırmalı Olarak Analizi. Milli Eğitim, 126-142.
• Sürücü, Ö. (2007). Çocuklarda Otokontrol ve Sorumluluk Bilinci. Çoluk Çocuk Aylık Anne Baba Eğitimci Dergisi, 16-17.
• Şahan, E. (2011). İlköğretim 5. ve 8. Sınıf Ders Programlarındaki Sorumluluk Eğitimine Dönük Kazanımların Gerçekleşme Düzeyleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Uzun, M., & Köse, A. (2017). Okul Öncesi Eğitimde Değerler Eğitiminin Uygulanmasına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Wortham, S., Barbour, A., & Desjean-Perotta, B. (1998). Portfolio Assessment:A Handbook for Preschool and Elemantary. Olney: Association for Childhood Education International.
• Yaşar, V. (2011). Çocuğumuzu Yetiştirirken. İstanbul: Türdav Yayın.
• Yeşil, R. (2014). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Sorumluluk Eğitimi Stratejilerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 282-294.
• Yeşil, R. (2015). Lise Öğretmenlerinin Sorumluluk Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 630-652.
• Yurtal, F., & Yontar, A. (2006). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrencilerinden Bekledikleri Sorumluluklar ve Sorumluluk Kazandırmada Kullandıkları Yöntemler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 411-424.
• Zembat, R. (2003). Çocuğun Eğitimi Planlanırken. Çoluk Çocuk Aylık Anne Baba Eğitimci Dergisi, 12-14.