Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin CHAID Analizi İle İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 958 - 972, 24.04.2020

Özgül Çürük Zübeyir Bağcı

https://doi.org/10.33206/mjss.522589

Öz

Bu çalışmanın amacı çalışanların ortaya koydukları
örgütsel vatandaşlık davranışı ile onların çeşitli demografik özellikleri
arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaçla özel bir bankanın 172 çalışanı
üzerinde bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Gerekli olan veriler anket tekniği
ile toplanmıştır. Verilerin analizinde CHAID analizinden yararlanılmıştır. Bu
analizin tercih edilmesinin nedeni regresyon analizi için gerekli olan
varsayımlara (normallik, doğrusallık, homojenlik gibi) ihtiyaç duymamasıdır.
Analiz sonucunda çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarının çalışma
süresi, eğitim, cinsiyet, medeni durum ve yaş gibi demografik özellikler ile
ilişkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Demografik Özellikler

The Investigation of the Relationship between Organizational Citizenship Behavior and Some Demographic Properties by CHAID Analysis: A Research in the Banking Sector

Öz

The aim of this study is to investigate the relationship between the organizational citizenship behavior and the various demographic characteristics of the employees. For this purpose, a survey was carried out on 172 employees of a private bank. The required data were collected by survey technique. CHAID analysis was used to analyze the data. The reason why this analysis is preferred is that it does not need the assumptions (such as normality, linearity, homogeneity) required for regression analysis. As a result of the analysis, it was determined that the organizational citizenship behaviors of the employees are related to the demographic characteristics such as seniority, education, gender, marital status and age.

Anahtar Kelimeler

Organizational Citizenship Behavior, Demographic Characteristics, CHAID Analysis

Kaynakça

• Ala, Ş., (2010). Personeli Güçlendirmenin, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etiksel Davranışın Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Alkahtani,A. (2015). Organizational Citizenship Bahavior and Rewards, İnternational Business Research, 8(4), s. 210-222. DOI:10.5539/ibr.v8n4p210
• Allison, B. vd., (2001). Student Classroom and Career Success: The Role of Organizational Citizenship Behavior, Journal of Education for Business, 76(5), s.282-288. doi.org/10.1080/08832320109599650
• Arıkan, E., Kılıç, G. ve Becerikli, G. (2017). Karizmatik Liderlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Kuşadası’ndaki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(4), s.1-19. DOI: 10.26677/tutad.2017.15
• Atti, A. ve Dodo, D. (2018). Chi-Square Automatic Interaction Detection (CHAID) Analysis for Home Quality Status Segmentation, American Journal of Engineering Research, 7(4), s. 183-188. https://www.researchgate.net/ publication/324744253_ChiSquare_Automatic_Interaction_Detection_Chaid_Analysis_for_Home_Quality_Status_Segmentation
• Avcı, A., (2015). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Görüşleri, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42, s.191-206. http://www.akademikbakis.org
• Aydın, Y. (2015). Liderlik Tarzları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkide Örgüt Kültürünün Rolü: Bursa Serbest Bölgesinde Faaliyet Gösteren Firmalar Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Aydoğan, E. ve Dinçer E., (2017). Örgütsel İklim ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Kalkınma Bakanlığı Örneği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, s. 48-66. http://www.academia.edu/32024342/
• Bakan, İ., Büyükmeşe, T., Erşahan, B. ve Kaya, İ. (2017). Demografik Özellikler Kapsamında Çalışanların Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve Örgütsel Kimlik Algıları: Bir Alan Araştırması, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(17), s.167-182. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/369674
• Basım, H. ve Şeşen, H., (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 61(4):83-101. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/viewFile/ 5000093061/5000086527.
• Berbaoui, K., Slimani, I. ve Sadek, Z. (2015). The Relationship between Demographic Characteristics and Organizational Citizenship Behavior in the National Company for Distribution of Electricity and Gas, International Journal of Innovative Research in Engineering & Management, 2(6), s. 8-11. http://www.ijirem.org/DOC/2_%20IREM246f2bd9285-73f6-461e-b554-f5c5 5cc03cc6.pdf
• Bolıno, M.C., (1999). Citizenship and Impression Management: Good Soldiers or Good Actors?, Academy of Management Rewiew, 24(1), s. 82-98. http://web.mit.edu/curhan/www/docs/Articles/15341_Readings/Self-presentation_Impression_Formation/Bolino_1999_Citizenship_and_impression_management.pdf
• Budak, G., (2015). Psikolojik Dayanıklılık ve Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bülbül, A. (2010). Çalışanların Örgütsel Adalet Algısının, Örgütsel Vatandaşlık Ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi Üzerine Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Cingi, A. (2015). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İş Tatmini İlişkisine Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, M., (2007). Örgüt kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Çelik, M., (2010). Öğretmen Görüşlerine Göre Okul Yöneticilerinin Öğretimsel Liderlik Davranışı ile Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çetinkaya , M. ve Çimenci, S., (2014). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi ve Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Yapısal Eşitlik Modeli Çalışması, Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), s. 237-278. http://acikerisim.lib.comu.edu.tr:8080/xmlui/handle/COMU/778
• Doğan, (2003). Holştayn Irkı İneklerde Süt Verimine Etki Eden Faktörlerin CHAID Anaıizi İle İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 50, s.65-70. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/11/946/11735.pdf
• Geçer, H. ve Esatoğlu, A.E. (2010). Hemşirelerin Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerinin Belirlenmesi, Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9(2), s.35-51. http://dergipark.gov.tr/download/issue-file/8967
• Güleç, M. (2015). Kadın Çalışanlarda Cam Tavan Sendromunun Örgütsel Vatandaşlığa Etkileri Kuşadası 4 Ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Yüksek Lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Gürbüz, S., (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), s.48-75. http://iibfdergi.ibu.edu.tr/index.php/ijesr/ article/view/28
• İzci, F. ve Sevinç, H. (2015). Kurumsal Vatandaşlık Davranışı Boyutlarının Araştırılması ve Analizi: Van İl Emniyet Müdürlüğü Örneği, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6(12), s. 53-78.
• Karaman, A. ve Aylan, S., (2012). Örgütsel Vatandaşlık, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), s.35-48. http://iibfdergisi.ksu.edu.tr/issue/10264/125885
• Khan, H., Yasir, M., Yusof, H.M., Saleem, M.M: ve Khan, N.U. (2017). A Review Of The Conceptualization Of Organizational Citizenship Behavior, City University Research Journal, Special Issue, s. 81-87. http://www.cityuniversity.edu.pk/ curj/Journals/Journal/special_aic_16/9.pdfKittilertpaisan,J., Chanchiprecha,C. ve Phoonkasem, C. (2014). At the First Glance of Organizational Citizenship Behaviors and Organizational Effectiveness: A Study of City and Town Municipality in Thailand, Universal Journal of Management, 2(8), s.161-166. DOI: 10.13189/ujm.2014.020807
• Mahmutoğlu, T., (2017). İş Hayatında Cinsel Ayrımcılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Mahnaz,M.A., Mehdi,M., Jafar, K.M. ve Abbolghasem, P. (2013). The Effect of Demographic Characteristics on Organizational Citizenship Behavior in the Selected Teaching Hospitals in Tehran, African Journal of Business Management, 7(34), s. 3324-3331. DOI: 10.5897/AJBM2013.7117
• Moorman, R. (1991). Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions Influence Employee Citizenship?, Journal of Applied Psychology, 76(6), s. 845-855. http://psy482.cankaya.edu.tr/uploads/files/Relationship%20between%20OCB%20and%20OJ.pdf
• Organ, D.W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington, M.A., Lexington Books.
• Özyer, K., Orhan, U. Ve Orhan, D.D. (2012). Demografik Özelliklerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Alt Boyutları İle İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), s.181-204. https://iibfdergi.deu.edu.tr/index.php/cilt1-sayi1/article/view/306
• Podsakoff, M.P., MacKenzie S.B., Paine J. B. ve Bachrach D.G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research, Jounal of Management, 26(3), s.513-563.https://pdfs.semanticscholar.org/b2c3/a1f19d7f425dce3485beac95 e0264441736f.pdf
• Podsakoff, P. M. ve MacKenzie S.B., (1997). Impact of Organizational Citizenship Behavior on Organizational Performance: A Review and Suggestions for Future Research, Human Performance, 10(2):133-151. doi.org/10.1207/s15327043hup 1002_5
• Savram, M. ve Karakoç, A. (2012). Bankacılık Sektöründe İtibar Riskinin Önemi, International Conference On Eurasian Economies, s.328-332.
• Sığmaz, A. (2017). İş Doyumunun Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli
• Spector, P.E., Fox, S., (2002). An Emotion-Centered Model of Voluntary Work Behavior Some Parallels Between Counterproductive Work Behavior and Organizational Citizenship Behavior, Human Resource Management Review, s.12: 1-24. doi.org/10.1016/S1053-4822(02)00049-9
• Şahal, S., (2015). Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, S. ve Acar, V., (2017). İnternet Bağımlılığı ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Hastanelerde Uygulanan Bir Araştırma, Uluslararası Yönetim ve İşletme Dergisi, ICMEB, 17:1094-1103. doi.org/10.17130/ijmeb. 2017ICMEB1735882
• Şahin, S.Ş. ve Avcıkurt, C. (2013). Turist Rehberlerinin İletişim Yeterlilikleri: Turistlerin Görüşlerinin Chaid Analizi İle Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), s.303-327. http://sbe.balikesir.edu.tr/ dergi/edergi/c16s29/makale/303-327.pdf
• Tambe, S. ve Shanker,M. (2014). A Study of Organizational Citizenship Behaviour (OCB) and Its Dimensions: A Literature Review, International Research Journal of Business and Management, 1, s.67-73. https://www.researchgate.net/publication/282239572_A_Study_of_Organizational_Citizenship_Behaviour_OCB_and_Its_Dimensions_A_Literature_Review
• Tokgöz, E. ve Seymen, A. (2013). Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma, Öneri, 10(39), s.61-76. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/165796
• Ulusoy, H. ve Sarıçoban, S., (2017). Hekimlerin Örgütsel Vatandaşlık Düzeylerinin Kurumda Çalışmaktan Memnuniyet Durumlarının ve Kurumda Kalma Niyetlerinin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(48), s. 659-668. DOI: 10.17719/jisr.2017.1538
• Uslu, B. ve Balcı, E. (2012). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları ile Örgütsel İletişim Algıları Arasındaki İlişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(3), s.461-489. https://www.pegem.net/dosyalar/dokuman/136517-20121127121547-makale-5.pdf
• Uzonwanne, F. (2014). Organizational Citizenship Behaviour and Demographic Factors among Oil Workers in Nigeria, IOSR Journal Of Humanities And Social Science, 19(8), s. 87-95. DOI: 10.9790/0837-19858795
• Ünal, M. (2014). İzmir Ticaret Odası Ar-Ge Bülten Eylül-2014 – Ekonomi. İzmir.
• Yeşiltaş, M. ve Keleş, Y. (2010). Otel İşletmesi İşgörenlerinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Demografik Özelliklerine Göre Karşılaştırılması, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36, s.113-132 http://iibf.erciyes.edu.tr/dergi/sayi36/008_yesiltas-keles.pdf
• Yoon, C., (2009). The Effect of Organizational Citizenship Behaviors on Erp System Success, Computers in Human Behavior, 25, s.421-428. doi.org/10.1016/j.chb.2008.10.004
• Yücel, C. ve Kaynak, S., (2008). Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, s.686-706. https://www.researchgate.net/publication/26590072_OGRETMENLERIN_KISILIK_OZELLIKLERI_VE_ORGUTSEL_VATANDASLIK_DAVRANISI