Türk Dünyasının Turizm Alanında İşbirliği Girişimleri: Bir Doküman İncelemesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 125 - 136, 31.12.2021

Nazım Çokişler

https://doi.org/10.33206/mjss.997517

Öz

 Türk Dünyası ekonomilerinin birbirine entegre edilmesi, devletler arasında yaygın ve derin kaynaşmanın sağlanması için turizm, en önemli işbirliği alanlarından biridir. Türk Dünyasında turizm alanındaki işbirliği çabaları Türk Konseyi ve Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) olmak üzere iki koldan ilerlemektedir. Araştırmada bu iki örgütün karar ve eylemleri topluca değerlendirilmiş, turizm alanındaki işbirliği çabalarının tarihi gelişimi ortaya konmuştur. Türk Dünyasının içsel dinamikleri içinde İpek Yolu Ortak Tur fikri ilk defa 1996 yılında Türkçe Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesinde gündeme gelmiş, bu fikir Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi projesiyle 2014 yılında Türk Konseyi tarafından somutlaştırılmıştır. 2019 yılında operasyonel hale gelmesi beklenen proje, COVID-19 sebebiyle sekteye uğramıştır. UNWTO İpek Yolu Tur Programı ise ilk defa 1994'de gündeme gelmiş, yeterli ivmenin kazanılamaması sebebiyle programda 2010 yılında yapısal, 2018 yılında felsefi bir değişime gidilmiştir. Araştırmanın bulguları başlangıçta niyetlilik bildirileri şeklindeki kararların zamanla daha somut bir hal aldığını, Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi'nin turizmde işbirliği için en öne çıkan proje olduğunu ancak, Türk Konseyi ve UNWTO'nun tüm çabalarına rağmen bölge turizminde istenen sonucun alınamadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi, İpek Yolu Turizmi, Türk Dünyası

Cooperation Initiatives of Turkic World in Tourism: A Document Analysis

Öz

 Tourism is one of the most important areas of cooperation in joining the economies of the Turkic world as well as in widespread and firm coalescing among the relevant states. Efforts of the Turkic world to cooperate in tourism have been progressing over two courses as the Turkic Council and United Nations World Tourism Organization (UNWTO). This paper presents an overall evaluation of the resolutions and actions of two organizations and historical development of collaborative efforts in tourism. Stemming from the internal dynamics of Turkic world, the idea of "Silk Road Joint Tour" was brought forward initially in 1996 as an agenda item at the Summit of Turkic Speaking States’ Heads, and was substantiated in 2014 by the Turkic Council through a project titled "Modern Silk Road Joint Tour Package". The project was expected to be implemented in 2019, but it came to a standstill because of COVID-19. The UNWTO Silk Road Tour Program, on the other hand, gained currency in 1994; however, failure to gather sufficient momentum led to a structural and a philosophical change in the program in 2010 and 2018, respectively. The results of this research study show that what initially were decisions akin to pronouncements of willingness became more concrete over time; that Modern Silk Road Joint Tour Package has been the landmark project in terms of cooperation in tourism, but that the desired outcome for tourism in the relevant region could not be achieved despite all endeavors by the Turkic Council and UNWTO.

Anahtar Kelimeler

Modern Silk Road Joint Tour Package, Silk Road Tourism, Turkic World

Kaynakça

• Aydemir, B. ve Yaşar, İ. (2016). Dış politika ve turizm ilişkisi bağlamında Türkiye’nin Asya ülkeleri ile yaptığı turizm anlaşmalarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36-1), 39-59.
• Baki, P. M. (2014). Avrasya’da bölgesel işbirliği sürecinden işbirliği mekanizmasına: Türk Konseyi. Bilge Strateji, 6(11), 133-162.
• Bulut, Y. ve Gülcan, B. (2018). Kültürel yabancılaşmaya bağlı otantiklik arayışına Türk dünyası turizmi cephesinden bakış. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 687-702.
• Camgöz, C. (2019). Modern ipek yolu projesi kapsamında Türk turizminin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Camgöz, C. ve İstanbullu Dinçer, F. (2017). Modern ipek yolu projesi çerçevesinde ulaştırma ağlarının turizme katkıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(Özel Sayı-3), 41-57.
• Cumhuriyet (1992, 24 Şubat). Adriyatik'ten Çin'e Türkiye. Cumhuriyet Gazetesi E-Arşiv. Erişim Adresi: https://egazete.cumhuriyet.com.tr/oku/192/1992-02-24/1
• Daban, C. (2017). Turgut Özal dönemi Türkiye dış politikası. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33), 77-96.
• Deniz, T. ve Karadağ, D. (2019). Türk Dünyası’nın tanıtımında “modern ipek yolu ortak tur paketi”. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 93-110.
• Dışişleri Bakanlığı (2021). Uluslararası antlaşmalar. Erişim Adresi: ua.mfa.gov.tr
• Dinçer, M. Z, Bayram, A. T. ve Bayram, G. E. (2019). ISO 26000 standardı kapsamında Türk Dünyası ülkeleri konaklama endüstrisinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 2(4), 234-248.
• Göral, R. ve Tengilimoğlu, E. (2018). Türk Dünyası destinasyonlarının turizm sektörü etkinliğinin karşılaştırılması. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 230-241.
• Gülcan, B. (2016). Türk Dünyası ilişkilerinde kritik faktör olarak turizm. İçinde F.Atasoy (Edt.) Yükselen İpek Yolu 1. Cilt, İpek Yolu’nda ekonomi ve turizm (ss. 113-120). Ankara: Türk Yurdu Yayınları.
• Hasanov, R. (2015). The Turkic Council: A strong regional mechanism to enhance cooperation in Eurasia. İçinde Fifth summit of the Turkic Council: A rising actor in regional cooperation in Eurasia (ss. 1- 4). Ankara: SAM.
• Karadağ, D. ve Yavaşkan, Y. (2018). Türk dünyası kültür başkenti projesi’nin türkiye turizmine etkileri. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 71-78.
• Mert, O. (2015). Türk Konseyi (Keneşi) Türk Üniversiteler Birliği ve Türk Üniversiteler Birliği I. Genel Kurulu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 53, 273-290.
• Oktay, K. (2016). Organize ipek yolu turları üzerine bir inceleme. İçinde F. Atasoy (Edt.), Yükselen ipek yolu sempozyumu 1. cilt: ipek yolu’nda ekonomi ve turizm (ss. 180-192). Ankara, Türkiye: Net Kitaplık Yayıncılık.
• Oran, B. (Edt.). (2003). Türk Dış Politikası Cilt II: 1980-2001 (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, N. (2009). Türk Dünyası kültür turizmi. İçinde Ü.Ç. Şavk (Ed.), 9. Türk Dünyası ekonomi, bilişim ve kültür forumu (ss. 155-174). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Polat, N. (2018, Nisan). Silk road tourism initiatives and their integration to global tourism system. 15th KIMEP International Research Conference, Special Joint Conference: The Silk Road and the Tourism and Hospitality Industries'de sunulan bildiri. KIMEP University- Almaty. Kazakhstan.
• Purtaş, F. (2011). Orta Asya ile Güney Asya arasında modern ipek yolu projesi: Afganistan, Pakistan ve Hindistan'ın Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile ilişkileri. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi.
• Purtaş, F. (2017). Cultural diplomacy initiatives of Turkic Republics. Perceptions: Journal of International Affairs, 22(1), 91-114.
• Sancar, M. F., Kıngır, S. ve Soyalın, M. (2015). Orta Asya Türk Devletleri ile Türkiye arasındaki turizm potansiyeli ve ekonomi açısından incelenmesi. İçinde S. Sarı, A.H. Gencer ve İ. Sözen (Ed.), 6th Internatıonal Conference on Eurasian Economies (ss. 291-297). Kazan, Rusya.
• Turizm Günlüğü (2018). Turkic Council to promote the modern silk road joint tour package. Erişim Adresi: https://www.turizmgunlugu.com/2018/03/14/turkic-council-to-promote-the-modern-silk- road-joint-tour-package/
• Türk Keneşi (2014). First Meeting of Ministers of Turkic Council in Charge of Tourism will be held in Istanbul on 11 April 2014. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/en/haberler/first-meeting-of- ministers-of-turkic-council-in-charge-of-tourism-will-be-held-in-istanbul-on-11-april-2014_1
• Türk Keneşi (2015). Second Meeting of the Turkic Council Ministers in Charge of Tourism Hosted by the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan has concluded on 20th of May in Baku. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/en/haberler/second-meeting-of-the-turkic-council-ministers-in-charge-of-tourism-hosted-by-the-ministry-of-culture-and-tourism-of-the- republic-of-azerbaijan-has-concluded-on-20th-of-may-in-baku_459
• Türk Keneşi (2017a). Türk Konseyi Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi birinci tanıtım ziyareti Kayseri`de başlamıştır. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/haberler/turk-konseyi-modern-ipek-yolu- ortak-tur-paketi-birinci-tanitim-ziyareti-kayseride-baslamistir_1252
• Türk Keneşi (2017b). Türk Konseyi Modern İpek Yolu Ortak Tur Paketi birinci tanıtım gezisi 25-28 Nisan 2017 tarihlerinde Azerbaycan’da devam etmektedir. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/haberler/turk-konseyi-modern-ipek-yolu-ortak-tur-paketi-birinci-tanitim-gezisi-25-28-nisan-2017-tarihlerinde-azerbaycanda-devam-etmektedir_1261
• Türk Keneşi (2018). Türk Konseyi Turizmden Sorumlu Bakanlar Toplantısı Astana`da başarıyla gerçekleştirilmiştir. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/haberler/turk-konseyi-turizmden-sorumlu- bakanlar-toplantisi-astanada-basariyla-gerceklestirilmistir_1659
• Türk Keneşi (2021a). Bakanlar/Çalışma Grubu Toplantıları. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/isbirligi-alanlari/turizm_6/bakanlarcalisma-grubu-toplantilari_34
• Türk Keneşi (2021b). Turizm. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/isbirligi-alanlari/turizm_6
• Türk Keneşi (2021c). Türk Konseyi Turizm Bakanları 6. Toplantısı Özbekistan'da düzenlendi. Erişim Adresi: https://www.turkkon.org/tr/haberler/turk-konseyi-turizm-bakanlari-6-toplantisi- ozbekistanda-duzenlendi_2272
• Türk, F. (2015). Türk Dünyasında turizmin gelişmesinde devlet dışı aktörler: Turizm acenteleri. Elektronik Siyaset Bilimi Araştırmaları Dergisi, 6(11), 97-105.
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti arasında turizm işbirliği anlaşması. (1992, 1 Kasım). Resmi Gazete (Sayı: 21474). Erişim adresi: http://ua.mfa.gov.tr/detay.aspx?4671
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında turizm alanında işbirliği anlaşması. (1992, 5 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 21553). Erişim adresi: http://ua.mfa.gov.tr/detay.aspx?4703
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkmenistan Devleti Hükümeti arasında turizm işbirliği anlaşması. (1992, 19 Ağustos). Resmi Gazete (Sayı: 21553). Erişim adresi: http://ua.mfa.gov.tr/detay.aspx?4704
• Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti arasında imzalanan turizm işbirliği anlaşması. (1992, 7 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 21553). Erişim adresi: http://ua.mfa.gov.tr/detay.aspx?4702
• UNWTO (1994). The Samarkand Declaration on silk road tourism. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2019-11/samarkanddeclaration1994new.pdf
• UNWTO (1999). Khiva Declaration. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2019-11/khivadeclaration1999.pdf
• UNWTO (2002). The Bukhara Declaration on silk road tourism. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2019-11/bukharadeclaration2002.pdf
• UNWTO (2009). Astana Declaration. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2019-11/astanadeclaration2009.pdf
• UNWTO. (2010a). Shiraz Declaration. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2019-11/shirazdeclaration2010.pdf
• UNWTO (2010b). Towards a stronger silk road brand. Erişim Adresi: https://webunwto.s3.eu-west- 1.amazonaws.com/imported_images/29648/5th_international_meeting_on_the_silk_road_conclusions_eng.pdf
• UNWTO (2014). Silk road action plan 2014/2015. Erişim Adresi: https://webunwto.s3-eu-west-1.amazonaws.com/imported_images/40541/silkroadactionplaningles.pdf
• UNWTO (2016). Silk road action plan 2016/2017. Erişim Adresi: https://www.silkroad-adventures.com/wp-content/uploads/2018/05/sr2016web.pdf
• UNWTO (2018). 8th UNWTO silk road task force meeting. Erişim Adresi: https://www.unwto.org/europe/event/8th-unwto-silk-road-task-force-meeting
• UNWTO (2021a). Background of the Global Code Of Ethics For Tourism. Erişim Adresi: https://www.unwto.org/background-global-code-ethics- tourism#:~:text=The%20Global%20Code%20of%20Ethics%20for%20Tourism%20(GCET)%20is%20a,visitors%2C%20both%20international%20and%20domestic
• UNWTO (2021b). Technical cooperation and silk road-declarations. Erişim Adresi: https://www.unwto.org/declarations-silk-road
• Yılmaz, B. A. (2019). Soğuk Savaş sonrası Türk-Orta Asya ilişkilerinde Türk Keneşi’nin rolü: Dönemler ve değişim dinamikleri. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 7(1), 1-25.
• Zorlu, K. (2018). Türk Dünyasında turizm işbirliğinin geliştirilmesine yönelik bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(9), 182-199.