Mediterranean Policies within the Framework of Current Issues: Algeria-Turkey Relations

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 848 - 860, 28.04.2022

Arzu Al , Hayri Kaya , Lamia Harrouche

https://doi.org/10.33206/mjss.1051283

Öz

There have been great transformations in the Mediterranean region, especially after the Arab Spring that emerged in 2011. The strategic depth of the Mediterranean, whose importance is constantly increasing; With the transformations it has created, it has caused crises, wars and problems in the region. In addition, it is clearly seen that international and regional powers have a great role in the crises in the region. The new and complex security environment threatens the interests of all countries in the region, including Algeria, and poses difficulties in policy making processes. In this context, the changes in the Mediterranean directly affected the national security of Algeria and caused it to renew its policy towards the Mediterranean. Although the relations between Turkey and Algeria were almost frozen during the period under the influence of France and when it gained its independence in the 1950s-60s, the relations between the two countries have been based on alliance and cooperation with the initiatives of Turgut Özal. Both countries reflected the prevailing logic during the Ottoman Empire, in accordance with the current period. Algeria and Turkey; as two friendly countries, it is in an effort to increase cooperation by coordinating its activities in the Mediterranean and forming a strong alliance. According to Algeria, Turkey's becoming an increasingly powerful actor in regional and global politics constitutes a point of attraction in bilateral relations. This study aims to understand the logic of Algeria's foreign policy in the face of the changes in the Mediterranean region, to reveal the basis and importance of the Algerian-Turkish alliance and cooperation, and to emphasize the impact of bilateral relations on the stability of the Mediterranean region.

Anahtar Kelimeler

Mediterranean Region, Algeria, Turkey, Foreign Policy, Economic Cooperation

Güncel Sorunlar Çerçevesinde Akdeniz Politikaları: Cezayir- Türkiye İlişkileri

Öz

Akdeniz bölgesinde, özellikle 2011’de ortaya çıkan Arap Baharı sonrasında büyük dönüşümler yaşanmıştır. Önemi sürekli artan Akdeniz’in stratejik derinliği; ortaya çıkardığı dönüşümlerle bölgede krizlerin, savaşların ve sorunların görülmesine neden olmuştur. Ayrıca bölgede yaşanan krizlerde, uluslararası ve bölgesel güçlerin büyük rolünün olduğu da açıkça görülmektedir. Yeni ve karışık güvenlik ortamı Cezayir dahil olmak üzere bütün bölge ülkelerinin çıkarlarının tehdit etmekte ve politika yapım süreçlerinde zorluklar oluşturmaktadır. Bu bağlamda Akdeniz’de yaşanan değişimler Cezayir’in ulusal güvenliğini doğrudan etkilemiş ve Akdeniz’e yönelik politikasını yenilemesine sebep olmuştur. Her ne kadar Fransa’nın etkisi altında kaldığı dönemde ve bağımsızlığını kazandığı 1950-60’lı yıllarda Türkiye ve Cezayir ilişkileri adeta donmuş olsa da Turgut Özal’ın girişimleri ile iki ülke arasındaki ilişkiler günümüze kadar ittifak ve işbirliğine dayanmıştır. Her iki ülke de Osmanlı İmparatorluğu döneminde hâkim olan mantığı, mevcut döneme uygun şekilde yansıtmıştır. Cezayir ve Türkiye; iki dost ülke olarak Akdeniz'deki faaliyetlerini koordine ederek güçlü bir ittifak oluşturarak işbirliğini artırma çabası içerisinde olmaktadır. Cezayir'e göre Türkiye'nin bölgesel ve küresel siyasette giderek daha güçlü bir aktör haline gelmesi, ikili ilişkilerde bir çekim noktası oluşturmaktadır. Bu çalışma, Akdeniz bölgesindeki değişimler karşısında Cezayir'in dış politikadaki mantığını anlamak, Cezayir-Türkiye ittifakının ve işbirliğinin temelini ve önemini ortaya koyarak, ikili ilişkilerin Akdeniz bölgesinin istikrarı üzerindeki etkisini vurgulamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz, Cezayir, Türkiye, Dış Politika, Ekonomik İşbirliği

Kaynakça

• Abourous, E. (2020). Türkiye ve Cezayir Neden İlişkilerini Derinleştirmeye Çalışıyor ?, Arabi 21, Erişim Adresi: https://arabi21.com/story/1298107, (E.T.: 16.05.2021). أبو الروس، عماد, (2020),"لماذا تسعى تركيا والجزائر لتعميق العلاقة بينهما ؟".
• Ajabi, M. (2020). Türkiye- Cezayir İlişkilerinin Deleceği. Orsam, Erişim Adresi: https://www.orsam.org.tr/tr/turkiye-cezayir-iliskilerinin-gelecegi-2/ (E.T.: 18.01.2022).
• Amira, A. (2017). Cezayir deniz güvenliği stratejisi. Raialyoum, Erişim Adresi: https://l24.im/v45, (E.T.: 10.06.2021). عميرة، أيسر. (2017). استراتيجية الأمن البحري للجزائر.
• Alsaa, A. (2020). Intense Rivalry Over Gas in The Eastern Mediterranean Poetends The Outbreak Of Armed Conflict, The Emirates Center for Strategic Studies and Research, Erişim Adresi: https://www.ecssr.ae/en/reports_analysis/intense-rivalry-over-gas-in-the-eastern-mediterranean-portends-the-outbreak-of-armed-conflict/, (E.T.: 01.12.2021).
• APS (2018). Cezayir Açıklarında Münhasır Bir Ekonomik Bölge Kuran Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Algérie Presse Service, Erişim Adresi: https://www.aps.dz/ar/algerie/55057-2018-04-01-17-51-45, (E.T.: 03.05.2021). وكالة الأنباء الجزائرية .) أبريل 2018(. مرسوم رئاسي يؤسس لمنطقة اقتصادية خالصة عرض السواحل الجزائرية.
• APS (2021). Zeghdar Appelle Depuis Istanbul Au Renforcement De La Coopération Economique Algéro-Turque, Algérie Presse Service, Erişim Adresi: https://www.aps.dz/economie/129269-le-ministre- de-l-industrie-appelle-depuis-istanbul-au-renforcement-de-la-cooperation-economique-algero-turque, (E.T.: 01.12.2021).
• Aydeğer, K. (2021). Cezayir Milli Petrol Şirketi Sonatrach: Türkiye Ceyhan Petrokimya Projesi’ne Büyük Önem Veriyor. PetroTürk, Erişim Adresi: https://www.petroturk.com/akaryakit/cezayir-milli-petrol- sirketi-sonatrach-turkiye-ceyhan-petrokimya-projesine-buyuk-onem-veriyor, (E.T.: 01.12.2021).
• Aziz, A. (2019). Cezayir ve Dış Politika: Temel Bir Değişimi Hariç Tutmak, Anadolu Ajansı, Erişim Adresi: https://l24.im/xkuolhX, (E. T.: 18.01.2022). عزيز أحمد.(2019) .الجزائر والسياسة الخارجية: استبعاد تحول جوهري
• Baghzouz, A. (2014). La politique Méditerranéenne De L’Algérie à L’épreuve Des Mutations Géopolitiques Régionales: Ehangement Ou Continuité?. Maghreb-Machrek, (3), 23-34. Erişim Adresi: https://www.cairn.info/revue-maghreb-machrek-2014-3-page-23.htm.
• Bala, S. (2021). Akdeniz Bölgesi, Political Encyclopedia, Erişim Adresi: https://l24.im/NqG, (E.T.: 20.05.2021). بالة صباح. (2021). منطقة البحر الأبيض المتوسط، الموسوعة السياسية.
• Balcı, M. ve Bilgü, H. (2020). Turkish foreign policy in context of Algerian war of independence. Pearson Journal of Social Sciences and Humanities, 5(9), 175-189.
• Benantar .A. (2005). Cezayir güvenliğinin Akdeniz boyutu: Cezayir, Avrupa ve Atlantik ittifakı. Cezayir: Modern Kütüphane. بن عنتر عبد النور. (2005) . البعد المتوسطي للأمن الجزائري: الجزائر، أوروبا ، وحلف الأطلسي، الجزائر، المكتبة العصرية للطباعة والنشر.
• Bouacha, Ö. (2018). 2002 sonrası Türkiye Cezayir ilişkileri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Boulkemh, A. ve Biçeroğlu, E. (2021) ‘Cezayir Cumhurbaşkanı Tebbun, Türkiye ile imzalanan ve 23 yıldır bekleyen deniz seyrüsefer anlaşmasını onayladı.’ Anadolu Ajansı, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cezayir-cumhurbaskani-tebbun-turkiye-ile-imzalanan-ve-23-yildir-bekleyen-deniz-seyrusefer-anlasmasini-onayladi/2263322, (E.T.: 17.01.2022).
• Chelghoum, N. (2015). Türkiye'nin Dış Politikasını Cezayir İle İlişkilerini Güçlendirmeye Yönlendiren Belirleyiciler: İlkeler ve Yönelimler İncelemesi, Arap Siyaset Dergisi, (17), Erişim Adresi: https://siyasatarabiya.dohainstitute.org/ar/issue017/pages/art08.aspx. شلغوم، نعيم. .(2015) "المحددات المؤثرة في توجيه سياسة تركيا الخارجية نحو توطيد علاقاتها بالجزائر: دراسة في المنطلقات والتوجهات"، ,المركز العربي للأبحاث ودراسة السياسات، مجلة سياسات عربية، دراسات وأوراق تحليلية ، العدد ، 17.
• Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti Anayasası. (2020). Resmî Gazete, Yayım Tarihi: 2020, Sayı 82. الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية، (2020)، دستور 2020، الجريدة الرسمية، العدد 82، الجزائر.
• Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti Anayasası. (1996). Resmî Gazete, Yayım Tarihi: 1996, Sayı 76. الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية. ( 1996). دستور 1996، الجريدة الرسمية، العدد 76، الجزائر.
• Deik (2020). Erdoğan: Cezayir, Türkiye’nin Kuzey Afrika’daki Stratejik Ortaklarından Biri. Deik, Erişim Adresi: https://www.deik.org.tr/basin-aciklamalari-erdogan-cezayir-turkiye-nin-kuzey-afrika- daki-stratejik-ortaklarindan-biri (E.T.: 17.01.2022).
• DEP (2020). Les Statistiques Du Commerce Extérieur De L’Algérie Pour L’Année 2020. Algeria: Ministère Des Finances Direction Générale Des Douanes. Erişim Adresi: https://www.douane.gov.dz/IMG/pdf/rapport_comext_1er_trimestre_20_vf.pdf.
• Diden, A. (2021). Algérie-Turquie, La Redoubtable Alliance, Le journal de L’Afrique. Erişim Adresi : https://lejournaldelafrique.com/lafrique-daujourdhui/algerie-turquie-la-redoutable-alliance/, (E.T. 01.12.2021).
• Doğan, D. (2015). Türkiye-Cezayir İlişkilerinin: Jeopolitik Potansiyeli (Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ENTV (2019). Cumhurbaşkanı Abdel Majid Tebboune, Anayasa Yemini Ettikten Sonra Millete Seslendi. ENTV, https://www.youtube.com/watch?v=A5dGek4EJto, (E.T.: 03.07.2021). المؤسسة العمومية للتلفزيون الجزائري .(19/12/2019). خطاب الرئيس الجزائري عبد المجيد عقب تأديته لليمين الدستوري.
• EPC (2020). Cezayir'in Bölgesel Ortamındaki Dış Etkileşim, Emirates Policy Center, Erişim Adresi: https://epc.ae/ar/details/featured/algerias-external-interaction-network-in-its-regional- environment, (E.T.: 20.05.2021). مركز الإمارات للسياسات. ) (2020. شبكة التفاعلات الخارجية للجزائر في محيطها الإقليمي .
• France 24 (2020) Cezayir ve İspanya Deniz Sınırları Konusunda Anlaşmaya Vardı, France 24, Erişim Adresi: https://l24.im/1nHRc, (E.T.: 17.01.2022). "الجزائر وإسبانيا على إتفاق تام حول حدودهما البحرية "، أنظر في : فرانس 24، : (04/03/2020
• Fırat, M. (2011). Türkiye-Afrika ilişkilerinin tarihsel arka planı ve Afrika açılımında sivil toplum kuruluşlarının rolü. Tasam, https://tasam.org/Files/Icerik/File/_13b80a8a-623f-4c1d-b7bd- 6e83fddde142.pdf.
• Filali, F. (2011). L’Algérie: Quelles Sécurité Dans L’ensemble Méditerranéen? Revue Algérienne de Communication, 21.
• Furuncu, Y. (2020). Doğu Akdeniz’de Türkiye dışındaki ülkelerin hidrokarbon arama ve sondaj faaliyetleri, K. İnat, M. Ataman ve B. Duran (Edt), Doğu Akdeniz Sorunu ve Türkiye, (s. 249-274). İstanbul, SETA.
• Gharbi, M. (2009). Yeni bir savunma ve güvenlik teorisi kavramı için: Akdeniz bölgesi örneği. Siyaset ve Hukuk Defterleri Dergisi, 1, 62-76. Erişim Adresi: https://dspace.univ- ouargla.dz/jspui/handle/123456789/7057. غربي محمد. (2009). من أجل مفهوم جديد لنظرية الدفاع والأمن: حالة منطقة البحر الأبيض المتوسط، مجلة دفاتر السياسة والقانون، العدد 1 .
• Göktaş, M. Ö. (2020). Türkiye-Cezayir ilişkilerinin deleceği. Orsam, Erişim Adresi: https://www.orsam.org.tr/tr/turkiye-cezayir-iliskilerinin-gelecegi-2/ (E.T.: 18.01.2022).
• Guendouz, A. (2017). Türkiye ve Cezayir dış ticaretinin gelişimi (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Guldner, S. (2020). L’escalade Des Tensions Entre La France Et La Turquie: Entre Guerre Economique, Jeux D’influence, Désinformation Et Rivalités Géopolitiques. Ecole de Guerre Economique, Erişim Adresi: https://www.ege.fr/infoguerre/2020/10/lescalade-tensions-entre-france-turquie-entre-guerre-economique-jeux-dinfluence-desinformation-rivalites-geopolitiques (E.T.: 01.12.2021).
• Güvendik, Ö. M. (2021). Türkiye'nin 'Afrika açılımı' büyükelçilik ağıyla genişliyor, Anadolu Ajansı, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiyenin-afrika-acilimi-buyukelcilik-agiyla- genisliyor-/2394828 (E.T.: 17.01.2022)
• Hamdi, Y. (2021). Cezayir milli petrol şirketi Sonatrach: Türkiye Ceyhan Petrokimya projesine büyük önem veriyor. Haberler.com, Erişim Adresi: https://www.haberler.com/ekonomi-cezayir-milli-petrol- sirketi-sonatrach-turkiye-14470442-haberi/ (E. T.: 15.01.2022).
• İnaç, H. (2012). Transformation of Arabic identity during the Arabic spring. International Journal of Humanities and Social Sciences, 2(23), 199-204.
• İnaç, H. (2016). Kimlik dönüştürücü bir sosyal hareket olarak Arap Baharı'nın sosyo-politik dinamikleri. Yeni Türkiye, 87, 482-490.
• İnak, M. (2016). Türkiye’nin jeopolitik gücü için 2000’li yılardan sonra bölge ülkeleri ile petrol ve doğal gaz ilişkileri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Jean-Claude, B. ve Guillaume, B. (2007). Toute La Géographie Du Monde, Paris: Fayard.
• Katman, F. (2013). Levant-Doğu Akdeniz ve Enerji Satrancı. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 29-30, 17-26. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/749607.
• Kdadra, A. (2020). Cezayir, Deniz Gücünü Bölgesel İlan Ederek Akdeniz İhtilafını İşgal Etti, Independent Arabia, Erişim Adresi: https://www.independentarabia.com/node/147176, (E.T.:29.05.2021). قدادرة، عاطف (2020).. "الجزائر تقتحم صراع المتوسط معلنة جهوية قوتها البحرية".
• Kedikli, U. ve Çalağan, Ö. (2017). Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri, 1, 120-138. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/770057.
• Kılıç, A. (2021). Türkiye’nin Afrika Politikası ve Afrika’daki Varlığı, M5 Savunma Strateji, Erişim Adresi: https://m5dergi.com/dunya/turkiyenin-afrika-politikasi-ve-afrikadaki-varligi/, (E.T.: 17.01.2022).
• Klara, F. (2020). Akdeniz'in Jeopolitiği: Üç Kıta Arasında Bir Deniz, Noonpost News, Erişim Adresi: https://www.noonpost.com/content/37073,(E.T.:16.06.2021). كلارا، فانزالا. (2020). الجغرافيا السياسية للبحر الأبيض المتوسط: بحر بين ثلاث قارات، نون بوست.
• Madihah, A. (2020). Geopolitics And Occupation Of The Mediterranean SEA. Journal of Islamicjerusalem Studies, 20(1), 33-46. http://doi.org/10.31456/beytulmakdis.710263.
• Mahiou, A. (2017). L’Algérie et la Méditerranée. The International Legal Order: Current Needs and Possible Responses. Leiden, The Netherlands: Brill Nijhoff. doi: https://doi.org/10.1163/9789004314375_028
• Oğurlu, E. (2017). Türk Dış Politikası’nda Afrika Açılımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5), 43-54. DOI: https://doi.org/10.25272/j.2147-7035.2017.5.5.05.
• Örselli, E. ve Babahanoğlu, V. (2019). Doğu Akdeniz’de Açılmaya Çalışılan Pandoranın Kutusu: Enerji Kaynaklarından Alan Hakimiyetine Uzanan Ekononi Politik Hesaplar. Journal of International Social Research, 12(66), 388-400. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3589.
• Rakdi, A. (2020). 2019 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra Cezayir: Herhangi Bir Dış Politika İçin Kaynak var mı?, Almayadeen, Erişim Adresi: https://l24.im/xPGmvFY, (E.T.:19.04.2021). راقدي، عبد الله. (2020). الجزائر ما بعد رئاسيات 2019 ..أي موارد لأي سياسة خارجية، بيروت: شبكة الميادين الإعلامية.
• Saij, M. (2016). Batı Akdeniz’de Güvenlik Sorunları ve Yeni Stratejiler, Cezayir Siyasi Araştırmalar Dergisi, 3(2), 31-44, Erişim Adresi: https://www.asjp.cerist.dz/en/article/15811. صايج، مصطفى. (2016). التحديات الأمنية والاستراتيجيات الجديدة في غرب المتوسط، المجلة الجزائرية للدراسات السياسية، 3(2).‎
• Silva, D., Tian, N. ve Marksteiner, A. (2021). Trends in world military expenditure, 2020. SIPRI, Erişim Adresi: https://www.sipri.org/publications/2021/sipri-fact-sheets/trends-world-military-expenditure- 2020.
• Şahin, M. ve Yılmaz, M. (2020). 5 Soru: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Cezayir Ziyareti, Seta Vakfı, Erişim Adresi: https://www.setav.org/5-soru-cumhurbaskani-erdoganin-cezayir-ziyareti, (E.T.:26.05.2021).
• Telci, I. N. (2021). A vision for the future of Turkish-Algerian relations: Convergence. Aljazeera Centre for Studies. Erişim Adresi: https://studies.aljazeera.net/en/analyses/vision-future-turkish-algerian- relations-convergence-cooperation-and-coordination. (E.T.: 17.01.2022).
• Yeşiltaş, M. ve Balcı, A. (2011). AK Parti dönemi Türk dış politikası sözlüğü: Kavramsal bir harita. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 9-34.
• Yıldız, D. (2006). Akdeniz Havzası’nın Hidrojeopolitiği ve Türkiye, İçinde TMMOB Su Politikaları Kongresi Bildiriler Kitabı 2. Cilt (ss. 616-628). Ankara, Türkiye: İnşaat Mühendisleri Odası.